Znaki towarowe są prawem podlegającym pod ochronę Ustawy z dnia 30 czerwca 2000 roku – Prawo własności przemysłowej. W praktyce możemy wyróżnić wiele rodzajów znaków towarowych, także te o tzw. zielonym charakterze. Czym dokładnie są zielone znaki towarowe i jak je stosować?
Znaki towarowe
Zgodnie z treścią art. 120 Ustawy Prawo własności przemysłowej znakiem towarowym może być każde oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa oraz możliwe do przedstawienia w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony.
Znakiem towarowym w rozumieniu Prawa własności przemysłowej może być w szczególności wyraz, włącznie z nazwiskiem, rysunek, litera, cyfra, kolor, forma przestrzenna, w tym kształt towaru lub opakowania, a także dźwięk. Pamiętajmy przy tym, że ilekroć we wskazanej ustawie jest mowa o:
- znakach towarowych – rozumie się przez to także znaki usługowe,
- towarach – rozumie się przez to w szczególności wyroby przemysłowe, rzemieślnicze, płody rolne oraz produkty naturalne, zwłaszcza wody, minerały, surowce, a także co do zasady usługi,
- znakach towarowych podrobionych – rozumie się przez to użyte bezprawnie znaki identyczne lub takie, które nie mogą być odróżnione w zwykłych warunkach obrotu od znaków zarejestrowanych, dla towarów objętych prawem ochronnym,
- znakach wcześniejszych – rozumie się przez to znaki zgłoszone lub zarejestrowane z wcześniejszym pierwszeństwem.
Znak towarowy może korzystać z ochrony prawnej wyłącznie, gdy zostanie zarejestrowany w Urzędzie Patentowym RP albo zagranicznym podmiocie administracyjnym specjalizującym się w tego typu zadaniach (w tym drugim przypadku mówimy o międzynarodowej lub unijnej rejestracji znaku towarowego). Ochrona znaków nie następuje więc automatycznie, niezbędne jest złożenie stosownego wniosku rejestracyjnego przez osobę uprawnioną, którą najczęściej będzie twórca znaku.
Zielone znaki towarowe
Jak może wskazywać na to sama nazwa, zielone znaki towarowe są znakami, które odnoszą się do kwestii związanych z szeroko rozumianą ekologią i naturą. Producenci, którym zależy na ochronie środowiska, poprzez zastosowanie odpowiedniego znaku swoich produktów mogą pokazać swoim klientom, że nieobce są im działania proekologiczne. Zielone znaki towarowe określają nie tylko produkty przyjazne środowisku, tj. stworzone z zachowaniem surowych norm ekologicznych, ale także usługi, które nie zagrażają w żaden sposób przyrodzie i zdrowiu człowieka.
Bardzo często zielone znaki towarowe występują z określeniami takimi jak „zrównoważony”, „ekologiczny”, „przyjazny środowisku”. Okazuje się, że liczba takich znaków zwiększa się w Polsce z roku na rok. Pokazuje to, że nasi przedsiębiorcy wpisują się w trend ochrony planety i dbałości o otaczające nas środowisko i rezygnują ze starych metod produkcyjnych, które negatywnie wpływały na przyrodę i zdrowie człowieka.
Zielone znaki towarowe są wreszcie oznaczeniami produktów, które przyczyniają się do utrzymania równowagi ekologicznej. Pojęcie to wiąże się najczęściej z wykorzystywaniem procesu recyklingu – zielone towary są wówczas stworzone z odpadków po innych produktach, które można było wtórnie wykorzystać. Bardzo często właściciele zielonych znaków towarowych posługują się oficjalnymi oznaczeniami administracyjnymi, które są stosowane przy produktach ekologicznych, a które pokazują konsumentowi w jednoznaczny sposób, że ma on do czynienia z produktem przyjaznym środowisku. Mowa tu oczywiście o zielonym listku unijnym czy też symbolu królika oznaczającym, że produkt nie był testowany na zwierzętach.
Kto może wykorzystywać zielone znaki towarowe?
Tak naprawdę zielony znak towarowy jest dostępny dla wszystkich przedsiębiorców, pod warunkiem jednak, że spełnią oni konkretne warunki prawne i uzyskają stosowny wpis do właściwego rejestru krajowego lub unijnego (potwierdzającego, że w danym przypadku mamy do czynienia ze znakiem ekologicznym, a nie jego podróbką).
Jeśli przedsiębiorca zechce sprzedawać produkt lub oferować usługę, opisując je jako ekologiczne bądź bio, i nie uzyska uprzednio stosownego certyfikatu, naraża się na odpowiedzialność finansową w przypadku przeprowadzonej kontroli w firmie. Zarówno polski, jak i unijny ustawodawca bardzo rygorystycznie podchodzi do kwestii przestrzegania tzw. zielonych norm, które opisują produkty i usługi ekologiczne. Pamiętajmy, że uzyskanie ogólnej ochrony prawnej danego znaku w Urzędzie Patentowym RP nie uprawnia do używania określeń charakterystycznych dla zielonych znaków towarowych.
Aby zyskać ochronę zielonego znaku towarowego, niezbędne jest spełnienie wymogów prawnych zawartych w Rozporządzeniu Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 roku w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91. Akt ten ma moc obowiązującą na terenie wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Zgodnie z treścią art. 4 powyższego rozporządzenia produkcja ekologiczna opiera na następujących zasadach odpowiednie zaprojektowanie procesów biologicznych i zarządzanie nimi, które opiera się na systemach ekologicznych stosujących wewnątrzsystemowe zasoby naturalne przy zastosowaniu metod, które:
- wykorzystują żywe organizmy i mechaniczne metody produkcji,
- stosują uprawę roślin na gruntach rolnych i prowadzą produkcję zwierzęcą lub akwakulturę spełniającą zasadę zrównoważonej eksploatacji zasobów rybnych,
- wykluczają stosowanie GMO i produktów wytworzonych z GMO lub przy ich użyciu, z wyjątkiem produktów leczniczych weterynaryjnych,
- opierają się na ocenie ryzyka, a także zastosowaniu – w razie potrzeby – środków ostrożności oraz środków zapobiegawczych,
- ograniczają stosowanie środków zewnętrznych.
Jeśli środki wewnętrzne są wymagane lub jeśli nie istnieją odpowiednie sposoby i metody zarządzania, o których mowa powyżej, ogranicza się je do:
- środków pochodzących z produkcji ekologicznej,
- substancji naturalnych lub substancji będących ich pochodnymi,
- wolno rozpuszczalnych nawozów mineralnych.
Ścisłe ograniczenie stosowania środków z syntezy chemicznej do wyjątkowych przypadków, gdy:
- nie istnieją odpowiednie praktyki zarządzania,
- środki zewnętrzne, o których mowa była wcześniej są niedostępne na rynku,
- stosowanie takich środków zewnętrznych przyczynia się do wywierania niedopuszczalnego wpływu na środowisko.
Przed dokonaniem zgłoszenia znaku towarowego do Urzędu Patentowego RP lub jego unijnego odpowiednika przedsiębiorca powinien uzyskać stosowny certyfikat potwierdzający ekologiczny charakter danego produktu bądź świadczonej usługi. Może to zrobić w odpowiedniej unijnej jednostce certyfikującej. Procedura administracyjna wiąże się z odpowiednimi opłatami, średnio wynoszą one za 1 produkt od 1000 do 1500 zł. Złożenie wniosku o wydanie stosownego dokumentu oznacza wszczęcie procedury kontrolnej. Dopiero gdy przedsiębiorca przejdzie pozytywnie wszystkie testy, będzie mógł otrzymać wnioskowany certyfikat. Dokument jest jednak wydawany na okres 12 miesięcy. Po upływie roku przeprowadzana jest ponowna procedura certyfikacji, która ustali, czy produkt spełnia obowiązujące normy ekologiczne.
Proces uzyskania zielonego certyfikatu jest długotrwałym postępowaniem, w którego trakcie podejmowane są następujące czynności:
- przyjęcie i weryfikacja wniosku o wydanie certyfikatu,
- przeprowadzenie kontroli przez urzędników,
- pobranie próbek produktu do badań i ich zbadanie,
- wystawienie zaświadczenia o wpisaniu do rejestru producentów produktów ekologicznych, jeśli produkt spełnia unijne normy ekologiczne,
- wydanie decyzji certyfikacyjnej na okres 12 miesięcy.
Po uzyskaniu stosownego certyfikatu przedsiębiorca może zarejestrować swój zielony znak towarowy na takich samych zasadach jak zgłoszenie zwykłego (nieekologicznego) znaku towarowego.
Podsumowanie
Zielone znaki towarowe są oznaczeniami produktów lub usług, które spełniają unijne normy ekologiczne. Posługiwanie się tego rodzaju oznaczeniami wymaga od przedsiębiorcy nie tylko przejścia przez procedurę rejestracji znaku towarowego, ale przede wszystkim uzyskania unijnego certyfikatu od akredytowanych jednostek urzędowych. Brak stosownego certyfikatu oznacza odpowiedzialność finansową przedsiębiorcy, nawet wtedy, gdy jego znak został zarejestrowany w Urzędzie Patentowym RP.
