W przeważającej większości przypadków organ podatkowy doręcza pisma za pokwitowaniem i przy pomocy Poczty Polskiej. Adresat pisma, którym przeważnie jest strona, może jednak odmówić odbioru. W niniejszym artykule zastanowimy się, jakie są skutki odmowy odbioru pisma z urzędu skarbowego!
Sposoby doręczenia pism urzędowych
Zagadnienie sposobów doręczania pism z urzędu skarbowego reguluje Ordynacja podatkowa. Warto wskazać na kilka podstawowych norm, które wskazują na ogólne zasady doręczania.
Po pierwsze w myśl art. 148 Ordynacji podatkowej pisma doręcza się osobom fizycznym pod adresem miejsca ich zamieszkania albo pod adresem do doręczeń w kraju.
Ponadto pisma osobom fizycznym mogą być także doręczane:
-
w siedzibie organu podatkowego;
-
w miejscu zatrudnienia lub prowadzenia działalności przez adresata – adresatowi lub osobie upoważnionej przez pracodawcę do odbioru korespondencji;
-
w razie niemożności doręczenia pisma w sposób określony powyżej, a także w innych uzasadnionych przypadkach pisma doręcza się w każdym miejscu, gdzie się adresata zastanie.
W myśl bowiem art. 149 Ordynacji podatkowej w przypadku nieobecności adresata w miejscu zamieszkania albo pod adresem do doręczeń w kraju pisma doręcza się za pokwitowaniem pełnoletniemu domownikowi, a gdyby go nie było lub odmówił przyjęcia pisma – sąsiadowi, zarządcy domu lub dozorcy – gdy osoby te podjęły się oddania pisma adresatowi.
Powyższe zawiadomienie o doręczeniu pisma sąsiadowi, zarządcy domu lub dozorcy umieszcza się w oddawczej skrzynce pocztowej lub na drzwiach mieszkania adresata, lub w widocznym miejscu przy wejściu na posesję, na której zamieszkuje adresat lub której adres wskazano jako adres do doręczeń.
Jeżeli nie można doręczyć pisma w żaden z dwóch ww. trybów, to następuje awizowanie przesyłki u operatora pocztowego. Pismo przechowuje się przez okres 14 dni z podwójnym zawiadomieniem adresata o pozostawieniu przesyłki.
Doręczenie pisma z US bezpośrednio do rąk adresata i odmowa
W dalszej części naszego artykułu analizować będziemy przypadek doręczenia pisma bezpośrednio do rąk adresata.
Przepisy Ordynacji podatkowej podają, że w takiej sytuacji odbierający pismo potwierdza doręczenie własnoręcznym podpisem ze wskazaniem daty doręczenia. Jeżeli odbierający pismo nie może potwierdzić doręczenia lub uchyla się od tego, doręczający sam stwierdza datę doręczenia oraz wskazuje osobę, która odebrała pismo i przyczynę braku jej podpisu.
Natomiast zupełnie inne skutki wywołuje sytuacji odmowy odbioru pisma. Jak podaje art. 153 Ordynacji podatkowej, jeżeli adresat odmawia przyjęcia pisma doręczanego mu za pokwitowaniem za pośrednictwem operatora pocztowego, zwraca się je nadawcy z adnotacją o odmowie jego przyjęcia i datą odmowy. Pismo wraz z adnotacją pozostawia się w aktach sprawy.
W takim przypadku uznaje się, że pismo doręczone zostało w dniu odmowy jego przyjęcia przez adresata.
Po pierwsze należy podkreślić, że powyższa zasada ma zastosowanie wyłącznie do doręczenia bezpośredniego. Oznacza to, że reguły tej nie można wykorzystywać do przypadku odmowy odbioru pisma np. przez domownika. Przepis ten nie może mieć również zastosowania do sytuacji doręczenia pisma w siedzibie organu podatkowego.
Przykład 1.
Operator pocztowy podjął próbę doręczenia pisma z US adresatowi na adres jego miejsca zamieszkania. Zastał tam jedynie dorosłego domownika (ojca adresata). Ten natomiast odmówił przyjęcia pisma. W takiej sytuacji nie można zastosować fikcji prawnej i uznać, że w dacie odmowy przez domownika przyjęcia pisma doszło do skutecznego doręczenia.
Podatkowe skutki odmowy odbioru pisma z urzędu skarbowego
Jak widać z przywołanych regulacji, podstawowym skutkiem odmowy odbioru pisma jest fikcja doręczenia.
Jednakże dla skuteczności owej fikcji istotne jest, aby fakt odmowy odbioru został prawidłowo odnotowany przez doręczającego w formie odpowiedniej adnotacji i zwrotu pisma do nadawcy. Okoliczność odmowy przyjęcia pisma musi potwierdzać stosowna adnotacja pracownika operatora pocztowego (doręczyciela), przy czym adnotacja ta powinna w swej treści jednoznacznie wskazywać, że adresat odmówił przyjęcia doręczanego mu pisma oraz datę odmowy odbioru przesyłki.
W takim wypadku za datę doręczenia uznaje się dzień odmowy jego przyjęcia przez adresata podany w adnotacji przez doręczającego. Pismo wraz z adnotacją włącza się do akt sprawy jako dowód doręczenia.
W rezultacie możemy wyprowadzić trzy przesłanki ustawowe warunkujące uznanie, że pismo zostało doręczone w dniu odmowy odbioru:
-
wyraźna odmowa przyjęcia pisma przez samego adresata (opisywana fikcja prawna nie odnosi się do odmowy przyjęcia pisma przez inne osoby, np. domownika czy dozorcy);
-
doręczający podejmuje próbę doręczenia i na przesyłce wyraźnie wskazuje, kto i którego dnia odmówił odbioru;
-
pismo z taką adnotacją pozostawia się w aktach sprawy jako dowód.
Należy również zaakcentować, że odmowa odbioru pisma musi mieć charakter wyraźny. Pismo z taką adnotacją stanowi bowiem dowód doręczenia, w związku z czym odmowy przyjęcia pisma nie można domniemywać.
Powyższa okoliczność była wielokrotnie podkreślana w orzecznictwie sądowym. Przykładowo w wyroku WSA w Poznaniu z 17 grudnia 2020 roku (nr I SA/Po 633/20) czytamy, że podstawę do uznania pisma za doręczone może stanowić wyłącznie osobista i wyraźnie wyartykułowana odmowa przyjęcia pisma przez jego adresata. Oświadczenia o odmowie przyjęcia pisma w imieniu adresata nie może złożyć inna osoba, niedopuszczalne jest bowiem domniemanie odmowy.
