SLIM VAT 3 - poznaj najważniejsze zmiany!

Od 1 lipca 2023 roku wprowadzone zostały zmiany dotyczące SLIM VAT 3. W związku z tym, jakie są najważniejsze zmiany w podatku VAT dla przedsiębiorców związane z SLIM VAT 3?

Łukasz, Karpacz

Już w ramach tego pakietu został już wdrożony SLIM VAT 1 i SLIM VAT 2, teraz natomiast rząd od 1 lipca 2023 roku wprowadził SLIM VAT 3. Poniżej przedstawiony jest zakres najważniejszych zmian wprowadzonych w ramach SLIM VAT 3.

SLIM VAT 3 – zmiany w ustawie o VAT

Mały podatnik w VAT

W ramach SLIM VAT 3 zmieniony został limit małego podatnika VAT. Różnicę w limicie przedstawia poniższa tabela:

W ramach tej zmiany przypomnieć należy, że podatnik, który spełnia warunki uznania go za małego podatnika w VAT, może:

• rozpoznawać obowiązek podatkowy w VAT według metody kasowej (wówczas jest on rozpoznawany dopiero z momentem otrzymania zapłaty – wyjątkiem są transakcje z osobami prywatnymi, gdzie brany jest pod uwagę termin zapłaty lub 180. dzień od terminu zapłaty);

• korzystać z rozliczeń kwartalnych (jeśli są spełnione dodatkowo odrębne wymogi, o czym więcej w artykule: Kwartalne rozliczanie VAT – jakie niesie za sobą korzyści?).

Przykład 1.

Pan Przemysław na początku 2023 roku osiągnął przychód w kwocie 6 000 000 zł. W związku z tym nie kwalifikował się na małego podatnika VAT i tym samym nie mógł skorzystać z kwartalnego rozliczenia VAT. Czy od 1 lipca 2023 roku, jeśli nie przekroczy kwoty limitu 9 654 000 zł, będzie mógł skorzystać ze statusu małego podatnika i przejść na kwartalny VAT?

Tak, jeśli po 1 lipca 2023 roku pan Przemysław nie przekroczy przychodu w kwocie 9 654 000 zł, będzie mógł przejść na kwartalny VAT.

Alokacja transportu w dostawach łańcuchowych

Zmiany w dostawach łańcuchowych doprecyzowują, że przepisów dotyczących transakcji łańcuchowej nie będzie się stosować w przypadku, gdy podatnikiem jest podmiot, który ułatwia dostawę towarów przez użycie interfejsu elektronicznego, np. platforma handlowa uznawana za dostawcę. Jako przykład wskazywana jest sytuacja, w której sprzedaży towarów na odległość dokonuje się na rzecz nabywcy w Polsce przez podmiot spoza UE przy pomocy operatora interfejsu elektronicznego ułatwiającego tę dostawę. Wówczas nie będzie się stosować ogólnych zasad przewidzianych dla transakcji łańcuchowych. W przypadku takiej transakcji zastosowanie ma szczególna reguła alokacji, zgodnie z którą wysyłka lub transport towarów są przyporządkowane dostawie dokonanej przez podatnika, który ułatwia dostawę towarów przez użycie interfejsu elektronicznego.

Podstawa prawna: dodany ust. 2e w art. 22 ustawy o VAT.

Kursy przeliczeniowe stosowane w przypadku faktur korygujących

W przepisach ustawy o VAT próżno szukać przepisów regulujących kursy przeliczeniowe, które należy stosować w przypadku faktur korygujących. Dotychczas ich stosowanie wynikało z ugruntowanej praktyki interpretacyjnej, w związku z czym kursy przeliczeniowe po zamianach w przepisach przedstawia poniższa tabela:

Przykład 2.

Podatnik, wystawiając fakturę w walucie obcej, zastosował kurs z 31 października 2022 roku. W lipcu 2023 roku wystawia fakturę in minus, ponieważ klient odstąpił od umowy. Po jakim kursie podatnik powinien dokonać przeliczenia faktury korygującej?

Podatnik dokona przeliczenia faktury zgodnie z regulacjami SLIM VAT 3, czyli po kursie z 31 października 2022 roku.

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów

Zmiany w przepisach w ramach pakietu SLIM VAT 3 uregulują również kurs przeliczeniowy dla zbiorczych korekt faktur dokumentujących WNT – stanie się tak wówczas, gdy udzielony został rabat. Zgodnie z brzmieniem art. 31b ust. 3 ustawy o VAT, w takiej sytuacji ma być stosowany kurs z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury korygującej.

Dodatkowo w przypadku transakcji WNT została uproszczona możliwość odliczenia podatku naliczonego z tytułu WNT. Został usunięty warunek posiadania faktury dokumentującej WNT przed upływem 3 miesięcy od miesiąca w którym powstał obowiązek podatkowy. Różnicę przedstawiamy w poniższej tabeli:

Przykład 3.

Pani Magdalena dokonała zakupu towarów od kontrahenta z Niemiec. Dostawa miała miejsce 22 czerwca 2023 roku. W jakim terminie powstanie obowiązek podatkowy w przypadku braku faktury i czy pani Magdalena będzie mogła dokonać odliczenia podatku VAT naliczonego?

W sytuacji gdy pani Magdalena nie otrzyma faktury, obowiązek podatkowy powstanie 15 lipca 2023 roku (czyli 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym miała miejsce sprzedaż). Jako że dokonała ona transakcji wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, zobowiązana jest do wykazania podatku VAT należnego od transakcji. Obowiązek podatkowy powstał po 1 lipca 2023 roku, czyli po wejściu w życie SLIM VAT 3, więc jeśli pani Magdalena wykaże podatek VAT należny, będzie mogła – mimo nieotrzymania faktury – zachować prawo do odliczenia VAT w tym samym okresie (transakcja będzie neutralna podatkowo). Jeżeli po trzech miesiącach pani Magdalena nadal nie będzie posiadała faktury, to nie utraci prawa do odliczenia VAT (nie będzie musiała korygować odliczenia).

Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów – zmiany w korektach

Ustawodawca w ramach SLIM VAT 3 reguluje również kwestię wykazania WDT w sytuacji, gdy podatnik nie zgromadził we właściwym terminie dowodów potwierdzających, że towary zostały przywiezione z Polski do innego kraju UE. Kwestie te zostały doprecyzowane i uproszczone, co przedstawia poniższa tabela:

*Obowiązek podatkowy dla WDT powstaje w dniu wystawienia faktury.

Przykład 4.

Pan Władysław jest czynnym podatnikiem VAT i jest zarejestrowany do VAT-UE. Nabywca jest firmą niemiecką zarejestrowaną do VAT-UE. Pan Władysław wystawił fakturę ze stawką 0% w maju 2023 roku. Niestety do 26 sierpnia nie otrzymał dokumentów potwierdzających wywóz towarów. Czy ma obowiązek skorygować zapis w ewidencji księgowej?

Pan Władysław w pliku JPK_V7 za maj 2023 roku nie wykazał transakcji ze stawką 0%, ponieważ nie miał dokumentów potwierdzających wywóz towarów. Ze względu na to, że dokumenty wpłynęły po 25 sierpnia 2023 roku, pan Władysław musiałby w pliku JPK za maj 2023 dokonać korekty i wykazać transakcję ze stawką 23%. Następnie w związku z otrzymaniem dokumentów miałby prawo do wykazania stawki 0% i zgodnie z poprzednimi regulacjami musiałby korygować plik JPK_V7 za lipiec 2023, wykazując fakturę korygującą zerując transakcję ze stawką 23%, a w pliku JPK_V7 za maj 2023 dokonać korekty, wykazując transakcję ze stawką 0%. Wraz z nowymi regulacjami SLIM VAT 3 skorygowanie stawki VAT odbyłoby się w tym samym miesiącu, tj. w pliku JPK_V7 za maj 2023.

Zwolnienie z VAT przy imporcie towarów dla potrzeb przedstawicielstw dyplomatycznych

W przypadku importu towarów przeznaczonych do użytku obcych przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych, misji specjalnych oraz niektórych pracowników tych placówek zgodnie z art. 80 ustawy o VAT możliwe jest korzystanie ze zwolnienia z VAT. Przy czym, aby skorzystać z tego prawa, należy spełnić podstawowy warunek, jakim jest nieodstępowanie tych towarów przez okres 3 lat na rzecz osób innych niż wskazane w art. 80 ustawy o VAT. W ramach zmian określonych w pakiecie SLIM VAT 3 wprowadzone zostały regulacje, które pozwoliły na odstąpienie, na zasadzie wzajemności, importowanych pojazdów silnikowych i innych pojazdów przed trzyletnim terminem, jeżeli:

• niezachowanie terminu jest uzasadnione okolicznościami związanymi z ważnym interesem służby, dotyczącymi przesiedlenia członka personelu dyplomatycznego w celu podjęcia pracy w innym państwie i

• członek ten przebywał na terytorium Polski nie krócej niż 2 lata.

Podstawa prawna: dodany ust. 2 do art. 80 ustawy o VAT.

Sprzedaż mieszana

W ramach pakietu SLIM VAT 3 ma nastąpiła zmiana w kwocie pozwalającej na uznanie, że proporcja (sprzedaży mieszanej – opodatkowanej i zwolnionej) określona przez podatnika wynosi 100%, w sytuacji gdy przekroczyła faktycznie 98%. Różnica zostanie przedstawiona w poniższej tabeli:

Przykład 5.

Pani Grażyna prowadziła w 2023 roku działalność zwolnioną i opodatkowaną. Wypracowała zysk z:

• działalności opodatkowanej w kwocie 200 000 zł;

• działalności zwolnionej w kwocie 2000 zł.

Jaką proporcję pani Grażyna powinna zastosować w 2024 roku, w sytuacji gdy wysokość nieodliczonego podatku VAT, która wynika z zastosowanej proporcji, wyniosła w 2023 roku tylko 2000 zł?

Całkowita wartość sprzedaży opodatkowanej i zwolnionej uzyskana w 2023 roku wynosi 202 000 zł (200 000 zł + 2000 zł). Oznacza to, że proporcja stosowana w 2024 roku to 99%.

Przed wejściem w życie przepisów SLIM VAT 3 pani Grażyna musiałaby zastosować w 2024 roku proporcję w wysokości 99%, ponieważ kwota nieodliczonego VAT dla sprzedaży mieszanej przekroczyła 500 zł. Natomiast po wejściu w życie przepisów SLIM VAT 3 pani Grażyna może w 2024 roku przyjąć, że proporcja wynosi 100%, czyli w całości odliczać VAT od wydatków związanych ze sprzedażą mieszaną.

Obliczenia:

(200 000/202 000) x 100% = 99%

Drugą zmianą dotyczącą sprzedaży mieszanej jest ta związana z korektą roczną, do której podatnik zobligowany jest do określenia proporcji ostatecznej. Obecnie w każdym przypadku, gdy współczynnik proporcji pierwotny różni się od jego realnej wartości, podatnik musi przeprowadzić korektę roczną. Natomiast od 1 lipca 2023 roku podatnicy nie mają obowiązku jej dokonywania, jeśli różnica między proporcją ostateczną a wstępną nie przekroczy 2 punktów procentowych. Przy czym takie postępowanie będzie możliwe, jeśli kwota podatku naliczonego niepodlegającego odliczeniu (czyli kwota, która powinna być skorygowana) nie będzie wyższa niż 10 000 zł.

Ostatnią znaczącą zmianą jest likwidacja obowiązku uzgadniania z naczelnikiem urzędu skarbowego – w formie protokołu – proporcji do odliczenia podatku naliczonego w przypadku podatników, którzy:

• rozpoczęli prowadzenie sprzedaży mieszanej lub

• w poprzednim roku podatkowym nie osiągnęli limitu obrotów lub

• u których obrót w poprzednim roku podatkowym był niższy niż 30 000 zł.

W to miejsce wprowadzono wymóg zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o przyjętej proporcji w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten sposób określenia proporcji został zastosowany po raz pierwszy, nie później jednak niż w dniu przesłania pliku JPK_V7.

Zwolnienia z odpowiedzialności solidarnej podatnika

Zgodnie z aktualnymi przepisami w sytuacji gdy przedsiębiorca decyduje się na zamianę faktora, dotychczasowy faktor odpowiada solidarnie za otrzymany podatek VAT. Aby uwolnić się od odpowiedzialności, może on dokonać przelewu kwoty VAT na rachunek VAT dostawcy, a ten następnie powinien przelać tę kwotę na rachunek VAT nowego faktora. Zmiana w ramach pakietu SLIM VAT 3 polega na umożliwieniu faktorowi dokonania przelewu kwoty VAT bezpośrednio na rachunek VAT nowego faktora, z pominięciem przelewu na rzecz dostawcy.

Podstawa prawna: zmiana brzmienia art. 108a ust. 6 ustawy o VAT.

Zgodnie z brzmieniem po zmianach art. 108a ust. 6 ustawy o VAT:

„odpowiedzialność solidarna podatnika, o którym mowa w ust. 5, jest wyłączona w przypadku dokonania przez tego podatnika:

1) płatności na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy wskazanego na fakturze, o której mowa w ust. 3 pkt 3, albo

2) zwrotu otrzymanej płatności na rachunek VAT podatnika, od którego otrzymano tę płatność, niezwłocznie po powzięciu informacji o jej otrzymaniu, albo

3) płatności na rachunek VAT podatnika wskazanego w umowie o nabyciu wierzytelności zawartej z dostawcą lub nabywcą

– w kwocie otrzymanej na rachunek VAT, przy czym przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio”.

Drukowanie dokumentów na kasie fiskalnej

Obecnie obowiązkiem podatnika korzystającego z kasy fiskalnej jest m.in. drukowanie dokumentów wystawionych przez kasę fiskalną. Po zmianie nie ma potrzeby drukowania ich w przypadku korzystania z kas online (w tym kas wirtualnych).

Dzięki powyższej zmianie podatnicy będą mieli wybór w zakresie przechowywania raportów fiskalnych bądź innych dokumentów niefiskalnych – czy robić to w formie papierowej, czy elektronicznej. Mimo że nie ma obowiązku drukowania tychże dokumentów, podatnicy nadal będą zobowiązani do ich wystawiania, przy czym ich wystawienie będzie mogło mieć tylko formę elektroniczną. Takie rozwiązanie stanowi ułatwienie oraz zmniejsza koszty wywiązywania się z obowiązków ewidencyjnych.

Podstawa prawna: art. 106h ustawy o VAT.

Korygowanie deklaracji w procedurze OSS i IOSS

Podatnicy korzystający z unijnej lub pozaunijnej procedury (tzw. procedury one-stop-shop, czyli OSS bądź IOSS) mogą już nie być w tej procedurze, ale może się zdarzyć sytuacja, w której muszą złożyć korektę deklaracji. W ramach pakietu SLIM VAT 3 zostaną wprowadzone przepisy wyjaśniające tę kwestię, tj. pozwalające na złożenie korekty deklaracji rozliczeniowej.

Przykład 6.

Niemiecki kontrahent do lipca 2023 roku korzystał z procedury VAT-OSS. Ostatnią deklarację złożył za III kwartał 2023 roku. W grudniu 2023 roku niemiecki kontrahent postanowił skorygować deklarację VIU-DO ze względu na dokonany zwrot towaru przez polskiego konsumenta (na moment zwrotu niemiecki kontrahent nie jest już zarejestrowany do VAT-OSS). W jaki sposób powinien wykazać korektę transakcji?

Korekta powinna być złożona bezpośrednio do państwa członkowskiego konsumpcji, tj. do Łódzkiego Urzędu Skarbowego, czyli polskiego organu podatkowego.

Podstawa prawna: dodanie art. 130ca, art. 133a oraz 138ga ustawy o VAT.

SLIM VAT 3 – zmiany w ustawie Prawo bankowe

Od 1 stycznia 2023 roku funkcjonują tzw. grupy VAT. W sytuacji gdy grupa zostanie utworzona, jej członkowie tracą status podatnika VAT. Wówczas podatnikiem staje się grupa VAT. W związku z tym jeden z jej członków pełni funkcję przedstawiciela, który dokonuje zapłaty VAT do urzędu skarbowego. Rząd wprowadził regulację, która umożliwia przekazywanie przez członków grupy VAT środków z ich rachunków VAT na rachunek VAT przedstawiciela. Jak wskazuje ustawodawca, wówczas w takiej sytuacji w komunikacie przelewu zamiast numeru faktury wskazywana ma być adnotacja „przekazanie – grupa VAT”, a zamiast NIP-u kontrahenta – NIP grupy VAT.

Podstawa prawna: dodanie pkt 3a do art. 62b ust. 1 oraz dodanie pkt 6a do art. 62b ust 2 ustawy Prawo bankowe.

W ramach zmian w ustawie Prawo bankowe również nastąpiło dodanie nowych tytułów, które będą mogły być regulowane z wykorzystaniem środków zgromadzonych na rachunkach VAT, a mianowicie:

• podatku od wydobycia niektórych kopalin;

• podatku od sprzedaży detalicznej;

• opłaty od środków spożywczych;

• zryczałtowanego podatku od wartości sprzedanej produkcji;

• podatku tonażowego oraz

• tzw. podatku od małpek.

Podstawa prawna: dodanie tiret szósty do dziesiąty w art. 62b ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy Prawo bankowe.

SLIM VAT 3 – zmiany innych ustaw

W ramach zmian wprowadzanych przez pakiet SLIM VAT 3 nastąpiła:

• zmiana w ustawie Prawo celne wprowadzająca zwolnienie od należności przywozowych;

• zmiana w kilku ustawach – wprowadzająca konsolidację wiążących informacji oraz ujednolicenie systemu podatkowego w obszarze dotyczącym wydawania WIS, WIP, WIT i WIA.