SLIM VAT 2 to kontynuacja modyfikacji, które mają służyć upraszczaniu VAT i ułatwianiu stosowania przepisów ustawy o VAT. W świetle wyjaśnień ustawodawcy ich celem jest dalsze uproszczenie rozliczania przez podatników podatku od towarów i usług. Jedna z najistotniejszych zmian dotyczy rozliczania VAT przy WNT, importu usług i dostawy towarów, dla których podatnikiem jest nabywca. Sprawdzamy, kiedy odliczenie VAT od WNT i importu usług jest możliwe!
Rozliczenie VAT naliczonego od WNT i importu usług – stan przed 7 września 2021 roku
Na wstępie przypomnijmy, że obowiązek podatkowy w WNT powstaje zgodnie z art. 20 ust. 5 ustawy o VAT z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy.
W świetle art. 86 ust. 10i ustawy o VAT obowiązującego do 7 września 2021 roku wynikało, że w przypadku uwzględnienia przez podatnika kwoty podatku należnego w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek, w terminie późniejszym niż w terminie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy, podatnik może odpowiednio zwiększyć kwotę podatku naliczonego w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w odniesieniu do którego nie upłynął jeszcze termin do złożenia deklaracji podatkowej.
Z art. 86 ust. 10b pkt 2 ustawy o VAT obowiązującego przed 7 września 2021 roku wynikało, że warunkiem powstania prawa do odliczenia kwot podatku naliczonego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w okresie rozliczeniowym, w którym powstał obowiązek podatkowy, jest, aby podatnik:
- otrzymał fakturę dokumentującą dostawę towarów stanowiącą u niego wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, w terminie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy;
- uwzględnił kwotę podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w deklaracji podatkowej, w której jest on obowiązany rozliczyć ten podatek, nie później niż w terminie 3 miesięcy od upływu miesiąca, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy.
W przypadku późniejszego uwzględnienia kwot podatku należnego, o których mowa, we właściwej deklaracji VAT prawo do odliczania podatku naliczonego w stosunku do tych kwot powstawało w świetle tego przepisu na bieżąco, tj. w rozliczeniu za okres, w odniesieniu do którego nie upłynął jeszcze termin do złożenia deklaracji podatkowej.
Tym samym, jeżeli podatnik rozliczał podatek po upływie trzech miesięcy, musiał wykazać VAT naliczony na bieżąco, tzn. w rozliczeniu za okres, dla którego nie upłynął jeszcze termin do złożenia deklaracji podatkowej. Takie rozwiązanie nazywane było tzw. szykiem rozwartym. Powyższe powodowało:
- konieczność dokonywania korekt deklaracji VAT oraz
- konieczność deklarowania zaległości podatkowej i zapłaty odsetek za zwłokę.
Powyższy przepis został uznany przez TSUE za niezgodny z przepisami unijnymi. TSUE w wyroku z 18 marca 2021 roku w sprawie C-895/19 zlikwidował tzw. szyk rozwarty przy WNT.
W wyroku Trybunał nie miał wątpliwości, że prawo do odliczenia powinno być wykonywane co do zasady w okresie, w którym podatek stał się wymagalny, co gwarantuje neutralność podatkową. Zapłata VAT i jego odliczenie winno więc następować w tym samym okresie, tak aby podatnik został całkowicie uwolniony od ciężaru VAT należnego bądź zapłaconego w ramach całej prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Narzucenie podatnikom dodatkowych warunków – takich, jakie istnieją na gruncie prawa polskiego – może prowadzić do sytuacji, w której podatnicy podatku VAT zostaną obciążeni ciężarem VAT z uwagi na rozbieżność terminów rozliczenia VAT należnego i naliczonego, co jest sprzeczne z przepisami unijnymi
W związku z tym wyrokiem polski ustawodawca dokonał istotnych zmian w polskiej ustawie. Zostały one wprowadzone już od 7 września 2021 roku.
Odliczenie VAT od WNT i importu usług - zmiany SLIM VAT 2
Z 7 września 2021 roku ustawodawca uchylił zakwestionowany przez TSUE przepis art. 86 ust. 10i ustawy o VAT.
Ponadto dokonano zmian w treści art. 86 ust. 10b pkt 2 lit. b i art. 86 ust. 10b pkt 3 ustawy o VAT. W powyższych regulacjach wykreślono treści nawiązujące do uchylonego art. 86 ust. 10i ustawy o VAT. Powyższe jednoznacznie rozwiało wątpliwości co do rozliczania podatku przy WNT.
Przykład 1.
Podatnik będący czynnym podatnikiem podatku VAT w lutym nie rozpoznał WNT. Obowiązek podatkowy powstał w marcu. Podatnik rozpoznał obowiązek podatkowy z tytułu WNT dopiero w drodze korekty pliku JPK_V7M za marzec 2021 roku na początku października 2021 roku. Jak winien rozliczyć podatki związane w WNT?
W tym przypadku uchylenie art. 86 ust. 10i ustawy o VAT spowodowało, że w ramach korekty pliku JPK_V7M za marzec 2021 roku podatnik może w marcu rozliczyć zarówno podatek naliczony, jak i należny.
Przykład 2
Podatnik dokonał WNT, dla którego powstał obowiązek podatkowy w listopadzie 2021 roku. Nie otrzymał jednak faktury dokumentującej WNT – miało to miejsce dopiero w marcu 2022 roku. Jak winien rozliczyć podatek naliczony od WNT?
W tym przypadku podatnik winien dokonać korekty deklaracji JPK_V7M za listopad 2021 roku. Tym samym zgodnie z nowymi regulacjami uwzględni zarówno podatek naliczony, jak i należny w jednej deklaracji.
Co istotne, powyższe zmiany dotyczą także importu usług oraz importu usług i dostawy towarów, dla których podatnikiem jest nabywca.
Korekty deklaracji VAT za okresy rozliczeniowe następujące po okresie rozliczeniowym powstania prawa do odliczenia
Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy. Ponadto, aby dokonać odliczenia podatku naliczonego, podatnik winien posiadać fakturę. W sytuacji, gdy nie dokona obniżenia kwoty podatku należnego w terminach określonych powyżej, może obniżyć kwotę podatku należnego w deklaracji podatkowej za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych, a w przypadku podatnika rozliczającego się kwartalnie – w deklaracji podatkowej za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych.
Slim VAT umożliwił korzystanie z prawa do odliczenia w drodze korekty deklaracji nie tylko za okres rozliczeniowy powstania prawa do odliczenia, lecz także w drodze korekty deklaracji za jeden z trzech następujących po nich okresach rozliczeniowych (w przypadku rozliczania podatku w okresach miesięcznych).
Co bardzo istotne, powyższa zmiana nie dotyczy odliczania VAT z tytułu wewnątrzwspólnotowych nabyć towarów, importu usług oraz dostaw towarów, dla których podatnikiem jest nabywca.
Tym samym w przypadku WNT nabyć towarów, importu usług oraz dostaw towarów, dla których podatnikiem jest nabywca w zakresie korzystania z prawa do odliczenia w drodze korekty, nadal podatnicy mogą dokonywać korygowania deklaracji podatkowej za okresy rozliczeniowe, w których powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.
Powyższe prawo do korekty nadal jest możliwe przez 5 lat, licząc od końca roku, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego (patrz art. 86 ust. 13a ustawy o VAT).
Podsumowując, w przypadku korekt dotyczących WNT nabyć towarów, importu usług oraz dostaw towarów, dla których podatnikiem jest nabywca, podatek naliczony rozliczamy w terminie, w jakim rozliczamy podatek należny.
