Niezależnie od obowiązującego ustroju majątkowego każdy z małżonków ma prawo do prowadzenia własnej działalności gospodarczej. W związku z tym często mogą zdarzać się sytuacje, w których następuje sprzedaż towarów handlowych między małżonkami. Czy taka transakcja jest zgodna z przepisami prawa oraz czy niesie ryzyko podatkowe? Wyjaśnimy to w niniejszym artykule.
Sprzedaż towarów handlowych między małżonkami na gruncie VAT
W zakresie podatku VAT na ogół podkreśla się, że małżonkowie prowadzący działalność gospodarczą są traktowani jako dwoje odrębnych podatników podatku VAT. Będzie tak zarówno w przypadku ustroju rozdzielności majątkowej, jak i wspólności małżeńskiej.
Stanowisko to potwierdza treść interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 22 lutego 2018 r., nr 0111-KDIB3-1.4012.787.2017.2.IK:
„Dokonując analizy powołanych wyżej regulacji prawnych w odniesieniu do rozpoznawanej sprawy podkreślić należy, że na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług zarówno Wnioskodawczyni, jak i jej małżonek, traktowani są jako odrębne podmioty, spełniające definicję podatnika w rozumieniu powołanego wyżej przepisu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, prowadzące działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2 tegoż przepisu. Autonomiczność prawa podatkowego wyklucza możliwość takiej interpretacji jego przepisów, która zakładałaby, że wspólność majątkowa istniejąca między małżonkami na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ma wpływ na zakres praw i obowiązków podatników podatku od towarów i usług. Dopuszczalne jest dokonywanie czynności między małżonkami pozostającymi w małżeńskiej wspólności majątkowej, jeżeli czynności te dotyczą sfery objętej zakresem ich działalności gospodarczej”.
W konsekwencji sprzedaż towarów handlowych między małżonkami jest uznawana za odpłatną dostawę towarów, która podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Natomiast małżonek nabywający ma prawo do odliczenia podatku naliczonego w związku z poniesionym wydatkiem.
Natomiast w kwestii potencjalnego ryzyka podatkowego związanego z tego typu transakcją należy wskazać na treść art. 32 ust. 1 ustawy VAT. W świetle tej regulacji w przypadku dokonywania transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi, a więc również pomiędzy małżonkami, gdy wynagrodzenie za dokonaną dostawę bądź wykonaną usługę odbiega od wartości rynkowej, to organ podatkowy określa podstawę opodatkowania zgodnie z wartością rynkową, jeżeli okaże się, że powiązania te miały wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług.
Sprzedaż towarów handlowych między małżonkami na gruncie PIT
Analizując przedstawiony problem na gruncie ustawy PIT, wskazać należy, że żaden przepis nie zabrania dokonywania sprzedaży pomiędzy firmami małżonków. Każdy z małżonków prowadzi bowiem własne jednoosobowe działalności gospodarcze, w ramach których ustalany jest dochód w oparciu o podatkowe księgi przychodów i rozchodów. Potwierdza to także treść art. 6 ust. 1 ustawy PIT, w którym przeczytać możemy, że małżonkowie podlegają odrębnemu opodatkowaniu od osiąganych przez nich dochodów.
W konsekwencji w przypadku sprzedaży towarów handlowych pomiędzy małżonkami sprzedający określa przychód podatkowy, a nabywający – koszt podatkowy w związku z tą transakcją. Rozliczenie podatkowe odbywa się na zasadach ogólnych, co oznacza, że małżonkowie stosują takie same zasady, jak w przypadku sprzedaży towarów handlowych na rzecz/od osób trzecich.
Także interpretacje wydawane przez organy podatkowe potwierdzają powyższe stanowisko. Przykładowo w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 18 kwietnia 2012 r., nr IPPB1/415-101/12-2/JB:
„Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawczyni dokonała sprzedaży majątku należącego jej firmy – RS, na rzecz firmy męża, prowadzącego odrębną działalność gospodarczą – RA. Sprzedano prawie wszystkie towary, wszystkie materiały do produkcji oraz wszystkie wyroby gotowe.
Mając powyższe na względzie, stwierdzić należy, iż przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie wprowadzają ograniczenia w zakresie możliwości zawierania transakcji sprzedaży towarów handlowych, materiałów do produkcji oraz wyrobów gotowych między małżonkami prowadzącymi odrębne pozarolnicze działalności gospodarcze. Transakcje te bowiem następują w oparciu o stosunek prawny łączący dwa odrębne podmioty gospodarcze, a nie małżonków jako osoby fizyczne. Jednakże zawieranie tego typu transakcji podporządkowane jest określonym w ww. ustawie wymogom”.
Czy jednak sprzedaż towarów handlowych między małżonkami rodzi negatywne konsekwencje podatkowe?
Małżonkowie będący podmiotami powiązanymi z uwagi na więzi rodzinne muszą pamiętać, że w pewnych okolicznościach sprzedaż towarów handlowych niesie za sobą ryzyko związane z ustaleniem cen transferowych. Podatnicy muszą w tym zakresie rozważyć, czy dokonane transakcje nie obligują ich do sporządzenia dokumentacji podmiotów powiązanych, o której mowa w art. 23m–23zf ustawy PIT.
