Każda czynność dokonywana przez czynnego podatnika VAT, dokumentowana jest fakturą, która dla nabywcy stanowi podstawę do odliczenia podatku naliczonego. Mogą pojawić się takie sytuacje, gdy zakupu dokonują dwie osoby, z których tylko jedna prowadzi działalność gospodarczą. Z takim właśnie przypadkiem mamy do czynienia w sytuacji, gdy nabycia dokonują małżonkowie. Czy zatem faktura wystawiona na oboje małżonków daje prawo do odliczenia podatku VAT?
Jakie jest prawo do odliczenia podatku VAT?
W myśl zasady ogólnej wyrażonej w art. 86 ust. 1 ustawy VAT w zakresie, w jakim towary lub usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi VAT przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, wynikającego z poniesionych wydatków.
Ponadto zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 1 ww. ustawy, kwotę podatku naliczonego stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur, otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.
Analizując powyższą regułę należy stwierdzić, że gdy dany towar lub usługa będzie wykorzystywany do prowadzenia opodatkowanej działalności gospodarczej, a podatnik posiada fakturę dokumentującą poniesiony wydatek, to ma prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Ustawa nie uzależnia prawa do odliczenia od związku zakupu z obecnie wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Wystarczające jest, że z okoliczności towarzyszących nabyciu towarów lub usług przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej wynika, że zakupy te dokonane są w celu ich wykorzystania w ramach jego działalności opodatkowanej. Ponadto żaden przepis ustawy nie wymaga, aby na fakturze znajdowały się wyłącznie dane tylko tego podatnika, który prowadzi działalność gospodarczą.
W konsekwencji, gdy faktura zakupu jest wystawiona na oboje małżonków, podczas gdy tylko jeden z nich prowadzi firmę i będzie wykorzystywał daną rzecz do wykonywania czynności opodatkowanych, ma prawo do odliczenia całego podatku VAT wynikającego z takiej faktury.
Powyższa zasada wynika również z faktu, iż ustawa VAT nie uznaje małżonków za odrębnego podatnika. Ewentualny status podatnika VAT mogą mieć poszczególni małżonkowie w zakresie, w jakim prowadzą działalność gospodarczą. Reguła ta obowiązuje również w sytuacji, gdy pomiędzy małżonkami istnieje ustawowa wspólność majątkowa.
Gdy małżonkowie pozostają we współwłasności małżeńskiej i nabywają dany składnik, który ma być wykorzystywany wyłącznie do celów prowadzonej działalności gospodarczej przez jednego z małżonków będących współwłaścicielami, to jeden z nich korzysta z prawa do odliczenia całości podatku naliczonego, pod warunkiem, że występuje związek pomiędzy poniesionymi wydatkami, a wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi.
Faktura wystawiona na oboje małżonków - niezbędne elementy
Warto również odnieść się do kwestii wystawiania faktur w przypadku, gdy nabywcami są małżonkowie. Zgodnie z treścią art. 106e ust. 1 pkt 3, 4 i 5 ustawy, faktura powinna zawierać:
-
imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów, lub usług oraz ich adresy;
-
numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku z zastrzeżeniem pkt 24 lit. a;
-
numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku, lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał on towary lub usługi z zastrzeżeniem pkt 24 lit.b.
Z powyższych uregulowań wynika, że elementem obowiązkowym faktury jest podanie imienia i nazwiska nabywców towarów lub usług oraz ich adresów. Co do zasady faktura dokumentuje rzeczywiste zdarzenia gospodarcze, a jako wystawca i nabywca powinien widnieć faktyczni uczestnicy transakcji. Każdorazowo należy ustalić nabywcę towaru lub usługi, który winien wynikać z zawartej umowy.
Przedstawione podejście do tematu jest powszechnie akceptowane przez organy podatkowe. Przykładowo w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 24 marca 2017 roku o sygn. 2461-IBPP1.4512.115.2017.1.UG czytamy:
„Mając zatem na uwadze przedstawione okoliczności sprawy i powołane regulacje prawne stwierdzić należy, że skoro nieruchomość niezabudowana (pomimo, że stanowi majątek wspólny małżonków) została nabyta do wspólnego majątku i jest wykorzystywana wyłącznie na potrzeby prowadzonej przez Wnioskodawcę działalności gospodarczej i – jak wskazał Zainteresowany - służy wyłącznie działalności opodatkowanej VAT to - przy założeniu, że nie wystąpią okoliczności wymienione w art. 88 ustawy - Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia pełnej kwoty podatku naliczonego z faktury dokumentującej zakup tej nieruchomości (pomimo, że na fakturze oprócz danych Zainteresowanego znajdą się również dane Jego małżonki).
Podsumowując, w związku z nabyciem nieruchomości niezabudowanej, Wnioskodawca ma prawo obniżyć podatek należny o cały podatek naliczony, wynikający z faktury VAT dokumentującej zakup ww. nieruchomości. Warunkiem prawidłowości rozliczeń Wnioskodawcy jest jednak to, że w opisanej sytuacji nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 88 ustawy.”
Brak numeru NIP a faktura wystawiona na oboje małżonków
Z cytowanego wcześniej art. 106e ustawy VAT wynika, że jednym z obowiązkowych elementów faktury jest NIP nabywcy. Pojawia się zatem pytanie czy w przypadku gdy na fakturze podano wyłącznie imiona i nazwiska małżonków powoduje to wykluczenie możliwości odliczenia podatku VAT z takiej faktury.
W wyjaśnieniach prezentowanych przez organy podatkowe dominuje korzystne dla podatników stanowisko, iż brak NIP jest jedynie błędem technicznym, który nie niweczy prawa do odliczenia podatku VAT z tak wystawionej faktury. Tak orzekł m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu z 21.07.2016 roku, nr ILPP3/4512-1-117/16-5/DC:
„Mając powyższe na uwadze należy stwierdzić, że Wnioskodawcy będzie przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z faktury dokumentującej zakup lokalu mieszkalnego, wystawionej na oboje małżonków. Jednocześnie należy zauważyć, że brak numeru NIP przy jednoczesnym prawidłowym wskazaniu podmiotu będącego faktycznym nabywcą jest wadą techniczną, nie wyłączając możliwości zweryfikowania dokonania zdarzenia gospodarczego i prawidłowego określenia nabywcy towaru, a jednocześnie pozostającą bez znaczenia dla wysokości zobowiązania podatkowego.
Podsumowując, Wnioskodawcy, przysługuje/będzie przysługiwało prawo do odliczenia całości podatku VAT wynikającego z faktur wystawionych przez dewelopera, dokumentujących zakup lokalu mieszkalnego na cele działalności gospodarczej, pomimo braku numeru NIP Wnioskodawcy na tych fakturach”.
