Przedsiębiorcy zajmujący się świadczeniem usług budowlanych z całą pewnością muszą zdawać sobie sprawę z konsekwencji podatkowych wynikających z podatku VAT, o ile są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni. Jeżeli tak jest, warto w ich przypadku pamiętać o zastosowaniu właściwej stawki podatku, w tym o możliwości skorzystania ze stawek preferencyjnych, szczególnie w zakresie budownictwa mieszkaniowego. Kiedy przedsiębiorca-budowlaniec będzie miał możliwość skorzystania z preferencyjnej stawki podatku VAT? Ile wynoszą stawki podatku VAT w budownictwie mieszkaniowym? Odpowiedź znajduje się poniżej.
Przedmiot opodatkowania
Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem VAT podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Dotyczy to również świadczenia przez przedsiębiorców usług budowlanych. Usługi budowlane wiążą się ściśle z przeprowadzaniem robót budowlanych. Ustawa o VAT nie zawiera definicji tego pojęcia, zatem w tym zakresie należy odwołać się do ustawy Prawo budowlane.
W myśl art. 3 pkt 7 ustawy Prawo budowlane przez roboty budowlane rozumieć należy budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego. Katalog usług związanych z pracami budowlanymi jest określony dość szeroko.
Jak wskazał WSA w Krakowie w wyroku z 8 października 2018 roku, II SAB/Kr 22/18, przez „«prace», o których mowa w art. 3 pkt. 7 Prawa budowlanego należy rozumieć ogół czynności techniczno-budowlanych podejmowanych w ramach realizacji budowy, przebudowy, montażu, remontu lub rozbiórki obiektu budowlanego”.
Stawki podatku VAT w budownictwie mieszkaniowym
Zasadniczo podstawową stawką podatku VAT, obecnie obowiązującą, jest stawka w wysokości 23%. Ustawodawca przewidział jednak możliwość skorzystania przy niektórych usługach budowlanych oraz budowlano-remontowych z preferencyjnej stawki podatku VAT w wysokości 8%.
Zgodnie z art. 41 ust. 12 ustawy o VAT preferencyjną stawkę podatku VAT stosuje się do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym.
Warto wskazać, że rodzaje usług wymienionych w art. 41 ust. 12 ustawy o VAT, których wykonanie w obiektach budowlanych lub ich częściach zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym daje podstawę do stosowania preferencyjnej stawki podatku od towarów i usług, nie zostały zdefiniowane w tej ustawie. Ustawodawca nie odesłał również w tej materii do stosowania definicji zawartych w innych ustawach, w szczególności w Prawie budowlanym. Dlatego należy przyjąć, że czynności wymienione w art. 41 ust. 12 ustawy o VAT, w tym pojęcie modernizacji, zostały wprowadzone do tej ustawy w rozumieniu przyjętym w języku powszechnym. W takim znaczeniu modernizacja oznacza unowocześnienie, ulepszenie, udoskonalenie, podniesienie standardu obiektu budowlanego lub jego części.
Powyższe oznacza, że również dokonując wykładni pojęcia remont, należy odnieść się do jego potocznego znaczenia i stwierdzić, że obejmuje ono wszystkie czynności mające charakter naprawczy.
Odnosząc się do kwestii związanych z pojęciem społecznego budownictwa mieszkaniowego, zostało ono wyjaśnione w art. 41 ust. 12a ustawy o VAT. Przez budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym należy rozumieć obiekty budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych, oraz lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12, a także obiekty sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w klasie ex 1264 – wyłącznie budynki instytucji ochrony zdrowia świadczących usługi zakwaterowania z opieką lekarską i pielęgniarską, zwłaszcza dla ludzi starszych i niepełnosprawnych.
Co istotne, jak wskazuje NSA w Warszawie w wyroku z 10 lutego 2015 roku, I FSK 1976/13, „przepis art. 41 ust. 12a ustawy o VAT nie wyłącza lokali znajdujących się w budynkach niemieszkalnych, ich sprzedaż też może być objęta preferencyjną stawką VAT, ale pod warunkiem, że będą tak urządzone i przygotowane, żeby służyły mieszkaniu”.
Warto w tym miejscu pamiętać, że do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym nie można zaliczyć:
1)budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 300 m2;
2)lokali mieszkalnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 150 m2.
Nie oznacza to jednak, że budowę czy wykończenie budynku mieszkalnego (dom jednorodzinny), którego powierzchnia użytkowa wynosi 350 m2, należy opodatkować stawką 23%. W tym przypadku trzeba dokonać podziału: do 300m2 zastosować stawkę 8%, natomiast 50 m2 opodatkować stawką 23%.
Przykład 1.
Jan Kowalski prowadzi działalność w zakresie świadczenia usług budowlanych. Otrzymał zlecenie na wykończenie domu jednorodzinnego o powierzchni 350 m², który obecnie jest w stanie surowym. Koszt wykończenia 1 m² netto wynosi 1000 zł netto. W jaki sposób wskazać łączny koszt wykończenia na fakturze?
Obliczenia:
300 m² x 1000 zł x 1,08 (8%) = 324 000 zł
50 m² x 1000 zł x 1,23 (23%) = 61 500 zł
Obie ww. kwoty i stawki powinny być wyszczególnione w różnych pozycjach na fakturze końcowej.
Warto przy tym wskazać, że dla oceny, czy dany lokal jest lokalem mieszkalnym, nie wystarczy, że jeśli jako lokal rekreacyjny lub wypoczynkowy, a co za tym idzie użytkowy, spełnia on warunki techniczne lokalu mieszkalnego. Z preferencji bowiem może jedynie korzystać lokal spełniający definicję samodzielnego lokalu mieszkalnego. O tym zaś przesądza treść zaświadczenia wydanego przez starostę, a także treść aktu notarialnego, gdzie określa się przedmiot sprzedaży (lokal użytkowy lub lokal mieszkalny).
W przypadku lokali mieszkalnych, jeżeli wraz z prawem własności lokalu mieszkalnego przedmiotem sprzedaży będzie prawo do wyłącznego korzystania z miejsca parkingowego o konkretnej powierzchni (miejsce postojowe) lub garaż, który nie został wyodrębniony jako samodzielny lokal użytkowy i jest integralnie związany z prawem własności konkretnego lokalu mieszkalnego, sprzedaż tego lokalu wraz z prawem do korzystania z wyodrębnionego miejsca parkingowego lub garażu znajdującego się w danym budynku (jak i poza jego obrębem, lecz w ramach tej samej nieruchomości gruntowej) podlegać będzie jednej stawce podatku od towarów i usług, która jest właściwa dla lokalu mieszkalnego.
W przypadku gdy garaż czy też miejsce postojowe zostały wyodrębnione, ich powierzchnia nie będzie wówczas zaliczała się do ogólnej powierzchni lokalu, a tym samym nie będzie mogła skorzystać z preferencyjnej stawki podatku VAT.
Przedsiębiorcy świadczący usługi budowlane powinni mieć na uwadze możliwość zastosowania preferencyjnej stawki podatku VAT w budownictwie mieszkaniowym. Plusem znajomości stawek oraz warunków jej zastosowania jest możliwość przedstawienia potencjalnemu usługodawcy konkretnych kwot brutto świadczonych usług, uwzględniających stawkę preferencyjną. Ma to istotne znaczenie w przypadku świadczenia usług na rzecz osób fizycznych, które ponoszą ekonomiczny ciężar podatku VAT i są finalnymi konsumentami świadczonych usług. Zastosowanie stawki 23% – stawki trzykrotnie większej od stawki preferencyjnej – powoduje wzrost końcowego wynagrodzenie, jakie konsument musi uiścić na rzecz przedsiębiorcy.
