Przedmiotem artykułu będą świadczenia w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. W spółce mogą wystąpić świadczenia pieniężne, niepieniężne oraz mieszane. Wskazane zostanie, czym się charakteryzują, a także w jaki sposób je rozróżnić, wraz z przykładami. Ponadto pojawi się informacja, jakie świadczenia mogą być wkładem do spółki, a także czy dokonywanie na rzecz spółki świadczeń pieniężnych lub niepieniężnych może przynosić korzyści.
Świadczenia w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w formie pieniężnej
Świadczenie pieniężne nie ma swojej ustawowej definicji. Ta wypracowana przez doktrynę wskazuje, że jest to określona liczba znaków pieniężnych, które mogą być wnoszone do spółki w gotówce albo też w formie bezgotówkowej, w szczególności w drodze przekazu bankowego. Wkłady powinny być wnoszone w walucie polskiej.
Wkłady wnoszone są przez wspólników spółki na jej rachunek bankowy. Jeśli zatem Jan Kowalski jest wspólnikiem i chce wnieść wkład pieniężny, to przelewa określoną, umówioną sumę pieniężną na konto spółki, która od tej chwili może nim dysponować.
Nie można zobowiązać wspólnika do dokonywania powtarzających się świadczeń pieniężnych.
Jeżeli wspólnik po zawarciu umowy i wniesieniu wkładu pieniężnego będzie chciał przekazać spółce pieniądze, musi to mieć określony tytuł prawny.
Może to być:
- darowizna;
- pożyczka.
Należy jednak pamiętać o jej udokumentowaniu, przekazaniu drogą elektroniczną, a także zgłoszeniu do urzędu skarbowego.
Świadczenia w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w formie niepieniężnej
Wkład niepieniężny nosi nazwę „aport”.
Aportem jest prawo, które ma określoną wartość majątkową, jest realne, może być wydzielone z majątku wspólnika i można je przenieść na spółkę w celu pokrycia wartości udziałów przysługujących wspólnikowi, które łącznie z wkładami innych utworzą kapitał zakładowy.
W ten sposób można wskazać kryteria zdolności aportowej:
- możliwość określenia wartości majątkowej prawa;
- możliwość wyceny i umieszczenia w bilansie (zdolność bilansowa);
- zbywalność prawa;
- możliwość ustanowienia prawa;
- zdolność poddania egzekucji.
Jako przykłady wkładu niepieniężnego można wskazać:
- własność przedsiębiorstwa;
- udziały, akcje, obligacje;
- wierzytelności wspólnika;
- patenty na wynalazki i prawa ochronne na wzory użytkowe i znaki towarowe;
- prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, topografii układów scalonych i oznaczeń geograficznych;
- licencje na korzystanie z wynalazku;
- know-how;
- majątkowe prawa autorskie.
Ponadto, zgodnie z art. 176 Kodeksu spółek handlowych (ksh), wspólnik może zostać zobowiązany do powtarzających się świadczeń niepieniężnych, za które można przyznać mu stałe wynagrodzenie. Polega to na obciążeniu udziału wspólnika pewnymi obowiązkami, które zostają przypisane do udziału i z tego punktu widzenia dotyczą każdorazowo wspólnika, który ten udział posiada. Jeśli wspólnik chciałby wystąpić ze spółki, sprzedając swój udział – byłby on sprzedawany nierozłącznie ze zobowiązaniem do świadczenia niepieniężnego.
Przykład 1.
Jan Nowak jest wspólnikiem Browar Hej sp. z o.o. Na swoich ziemiach uprawia chmiel. Spółka, której działalność opiera się na produkcji piwa, zobowiązała wspólnika do dostarczania jej co miesiąc określonej ilości chmielu, za wynagrodzeniem. W ten sposób korzyści odnoszą zarówno wspólnik, który ma możliwość zbytu swojego towaru i uzyskiwania wynagrodzenia, jak i spółka, która ma surowiec do wytwarzania swojego produktu.
Cechą świadczeń niepieniężnych dokonywanych na rzecz spółki jest ich powtarzalność, określona w samej umowie.
Nie mogą to być zatem świadczenia jednorazowe, na przykład przygotowanie dokumentacji projektowej do budynku spółki – będzie to bowiem zlecenie incydentalne, wykonywane jeden raz. Nie mogą to być także świadczenia ciągłe czy stałe.
Co zostało wskazane powyżej, za świadczenia niepieniężne na rzecz spółki wspólnik otrzymuje wynagrodzenie. Musi być ono wypłacone nawet wówczas, gdy sprawozdanie finansowe nie wykaże czystego zysku.
Także roszczenia przysługujące z wykonania obowiązków określonych w umowie spółki muszą być zaspokojone przed podziałem jej majątku między wspólników, a w przypadku upadłości wspólnik jest traktowany tak jak każdy inny wierzyciel spółki.
W umowie spółki powinno się określić:
- rodzaj i zakres świadczeń;
- które konkretnie udziały są obciążone;
- w jakim czasie istnieje zobowiązanie do wykonywania świadczeń niepieniężnych;
- wynagrodzenie za świadczenie.
Jeśli umowa istnieje, a zachodzi konieczność takiego ustalenia, niezbędna jest zmiana umowy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w formie aktu notarialnego.
Przedmiot wkładu do spółki
Przedmiotem wkładu do spółki mogą być wkłady zarówno pieniężne, jak i niepieniężne. Jak wskazano powyżej, wkład/świadczenie pieniężne to po prostu określona liczba znaków pieniężnych.
W spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością to właśnie takie wkłady są określane jako podstawowe, mają pierwszeństwo przed wkładami niepieniężnymi i na pewno są bardziej pożądane w tego rodzaju spółkach, które z samej nazwy są kapitałowe – opierają się na pieniądzu.
Nie jest jednak wykluczone, aby wspólnik wniósł wkład niepieniężny do spółki.
Zgodnie z art. 158 ksh, jeżeli wkładem do spółki w celu pokrycia udziału ma być w całości albo w części wkład niepieniężny (aport), umowa spółki powinna szczegółowo określać:
- przedmiot tego wkładu;
- osobę wspólnika wnoszącego aport;
- liczbę i wartość nominalną objętych w zamian udziałów.
Jeżeli przedmiotem wkładu jest na przykład nieruchomość lub rzecz ruchoma – samochody, elektronika – warto zadbać o to, aby ich wartość była określona w sposób, który trudno będzie zakwestionować.
Przykład 2.
Marta Opal jako wkład do spółki Brylant sp. z o.o. wnosi kamienie szlachetne. Przekazała pozostałym wspólnikom, że są one warte 180 000 zł, na dowód czego przedstawiła i załączyła do umowy spółki opinię rzeczoznawcy specjalizującego się w biżuterii i kamieniach szlachetnych, czym uwiarygodniła ich wartość.
Potwierdzeniem okoliczności wniesienia wkładów jest oświadczenie wszystkich członków zarządu, że wkłady na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich wspólników w całości wniesione (art. 167 § 1 pkt 2 ksh).
Wnoszenie wkładów pieniężnych odbywa się poprzez wpłatę na rachunek bankowy lub do kasy spółki, natomiast aportów jest uzależnione od rodzaju aportu.
Jeżeli przedmiotem aportu jest rzecz lub prawo, które może zostać przeniesione (na przykład ruchomości – samochody, elektronika), to umowa spółki powinna określać sposób i miejsce wykonania obowiązku wniesienia wkładu. Może to być adres spółki, siedziba wspólnika, adres filii, miejsca wykonywania działalności przez spółkę, na przykład bezpośrednio sklep.
Jeśli zadeklarowana wartość aportu w rzeczywistości będzie niższa, może się to wiązać z koniecznością uzupełnienia wkładu do tej sumy.
Podsumowując nie jest trudno odróżnić świadczenie pieniężne od niepieniężnego w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
Świadczenie pieniężne to po prostu pieniądze, które są wnoszone do spółki tytułem wkładu albo – w późniejszym czasie – jako na przykład darowizna, pożyczka, dopłata.
Świadczenie niepieniężne natomiast to prawo, które ma określoną wartość majątkową, wartość bilansową, zbywalne, mogące być przedmiotem egzekucji i innych praw. Takie prawo może również stanowić wkład do spółki, a także może być ono przedmiotem powtarzalnego świadczenia wspólnika na rzecz spółki, za które ten otrzyma wynagrodzenie.
