W przypadku problemów finansowych podmioty gospodarcze muszą liczyć się z koniecznością likwidacji działalności. Zazwyczaj w tym przypadku podmioty gospodarcze mają problemy z długami. Powyższe oznacza w praktyce, że wobec podatnika toczą się postępowania komornicze. Warto zastanowić się, czy towary zajęte przez komornika wykazujemy w remanencie likwidacyjnym?
Zajęcie komornicze towarów
W przypadku postępowania komorniczego, komornik może dokonać zajęcia towarów. Ruchomości zostają wpisane do protokołu zajęcia. Odpis protokołu zajęcia należy doręczyć dłużnikowi i współwłaścicielom zajętej ruchomości, którzy nie są dłużnikami, jak również wierzycielowi, który nie był obecny przy zajęciu.
Dłużnik, pod rygorem odpowiedzialności za szkodę, przy zajęciu, a jeżeli jest nieobecny – niezwłocznie po otrzymaniu odpisu protokołu zajęcia, wskazuje komornikowi ruchomości znajdujące się w jego władaniu, do których osobom trzecim przysługuje prawo żądania zwolnienia ich od egzekucji, z podaniem adresów tych osób, oraz powiadamia komornika o wcześniejszych zajęciach tej samej rzeczy dokonanych przez organy egzekucyjne, z podaniem daty tych zajęć i wysokości należności, na których poczet te zajęcia zostały dokonane. Komornik zawiadamia o zajęciu ruchomości osoby wskazane przez dłużnika.
Zajęcie ma ten skutek, że rozporządzenie ruchomością dokonane po zajęciu nie ma wpływu na dalszy bieg postępowania, a postępowanie egzekucyjne z zajętej ruchomości może być prowadzone również przeciwko nabywcy. Powyższa regulacja nie narusza przepisów o ochronie nabywcy w dobrej wierze.
Zajęte ruchomości komornik pozostawia we władaniu osoby, u której je zajął. Z ważnych przyczyn może on jednak w każdym stanie postępowania oddać zajęte ruchomości pod dozór innej osobie, nie wyłączając wierzyciela, choćby to było połączone z koniecznością ich przeniesienia.
Ustawa o VAT definiuje więc dostawę towarów jako każde przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione.
W związku z powyższym komornik sądowy wykonujący czynności egzekucyjne jest płatnikiem podatku od dostawy towarów wykonywanej w trybie egzekucji. Tym samym komornik w takiej sytuacji nie dokonuje dostawy w swoim imieniu.
Remanent likwidacyjny na gruncie VAT
Stosownie do art. 15 ust. 1 ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (patrz art. 15 ust. 2 ustawy o VAT).
Stosownie do art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku zaprzestania przez podatnika, o którym mowa w art. 15, będącego osobą fizyczną albo przedsiębiorstwem w spadku, wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, obowiązanego, na podstawie art. 96 ust. 6, do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego.
Przykład 1.
Podatnik 30 września postanowił zamknąć swoją działalność gospodarczą. Był czynnym podatnikiem podatku VAT, prowadził sklep spożywczy. Po zakończeniu działalności pozostało dużo niesprzedanych towarów. Czy winien on sporządzić spis likwidacyjny?
Podatnik winien sporządzić spis z natury towarów na dzień zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu, a także złożyć informację o dokonanym spisie z natury o ustalonej na jego podstawie wartości towarów i o kwocie podatku należnego, nie później niż w dniu złożenia deklaracji podatkowej składanej za okres obejmujący dzień zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. W tym przypadku podstawą opodatkowania jest wartość towarów podlegających spisowi z natury ustalona zgodnie z art. 29a ust. 2 ustawy o VAT, a więc cena nabycia tych towarów, a nie wartość rynkowa.
Czy towary zajęte przez komornika wykazujemy w remanencie likwidacyjnym?
W przypadku likwidacji działalności gospodarczej często ze względu na problemy finansowe część towarów jest zajęta przez komornika.
Przykład 2.
Podatnik prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą. Jest czynnym podatnikiem podatku VAT. Popadł w duże kłopoty finansowe, co spowodowało, że znaczna część towarów handlowych została zajęta przez komornika. Komornik zajętych towarów na razie nie sprzedał ze względu na małe zainteresowanie. Podatnik postanowił zakończyć działalność. W związku z tym dokonuje spisu likwidacyjnego. Czy w powyższym spisie likwidacyjnym należy także ująć towary zajęte przez komornika?
W tym przypadku należy je ująć. Objęcie opodatkowaniem towaru poprzez ujęcie go w remanencie likwidacyjnym, a następnie opodatkowanie na etapie sprzedaży egzekucyjnej, nie spowoduje podwójnego opodatkowania.
Jak to wykazaliśmy, towary są nadal własnością podatnika. Ponieważ komornik nie dokonał sprzedaży, to nie wystąpił podatek VAT. W momencie dokonania sprzedaży już po likwidacji towary nie będą podlegały opodatkowaniu. Komornik będzie bowiem dokonywał sprzedaży po likwidacji działalności, a więc dłużnik nie będzie już podatnikiem podatku VAT.
Tym samym ujęcie i opodatkowanie towarów zajętych przez komornika jest działaniem prawidłowym.
Podsumowując, podatnik w przypadku likwidacji działalności musi dokonać spisu i opodatkować towary. W spisie ujmujemy także towary zajęte przez komornika.