W ramach przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej podatnicy mogą osiągać podlegające opodatkowaniu przychody z nieodpłatnych świadczeń, wśród których można wskazać na sfinansowane przez kontrahenta szkolenie. W przypadku gdy przedsiębiorca rozlicza podatek przy pomocy ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, powstaje pytanie o to, jaką stawką podatkową opodatkować uczestniczenie w nieodpłatnym szkoleniu.
Uczestniczenie w nieodpłatnym szkoleniu jako przychód z działalności gospodarczej
Jak stanowi art. 6 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku, opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają przychody osób fizycznych, o których mowa art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w tym również, gdy działalność ta jest prowadzona w formie spółki cywilnej osób fizycznych, spółki cywilnej osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku lub spółki jawnej osób fizycznych.
W konsekwencji do podatników prowadzących działalność gospodarczą opodatkowaną ryczałtem będzie mieć zastosowanie art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o PIT który podaje, że przychodem z działalności gospodarczej jest również wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, z zastrzeżeniem m.in. art. 21 ust. 1 pkt 125 i 125a.
WSA w Gdańsku w wyroku z 12 grudnia 2023 roku (I SA/Gd 873/23) wskazał, że do przychodów z działalności gospodarczej należy zaliczyć wartość nieodpłatnych świadczeń, którą ustala się na podstawie cen rynkowych danej rzeczy. Pojęcie „inne nieodpłatne świadczenia” trzeba rozumieć jako wszelkiego rodzaju świadczenia, które są dokonywane bez spełnienia świadczenia wzajemnego cechującego się odpłatnością, wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.
W świetle powyższego możemy zatem stwierdzić, że świadczenia nieodpłatne to szczególnego rodzaju świadczenia, w których przypadku otrzymujący odnosi określoną korzyść pod tytułem darmym, co oznacza, że nie świadczy nic w zamian. Ustawodawca stanowi o nieodpłatnych świadczeniach innych niż świadczenia w naturze. Przedmiotem tych świadczeń nie są więc rzeczy, lecz usługi.
Stanowisko, zgodnie z którym uczestniczenie w nieodpłatnym szkoleniu organizowanym przez kontrahenta stanowi przychód z nieodpłatnych świadczeń, jest ugruntowane. Przykładowo w interpretacji z 17 stycznia 2023 roku (nr 0114-KDIP3-2.4011.1097.2022.2.JK2) Dyrektor KIS wskazał, że nieodpłatne szkolenia wywołują skutek podatkowy w postaci uzyskania przychodów u osób je otrzymujących i powodują powstanie obowiązku podatkowego. Podatnicy będący przedsiębiorcami zobowiązani są do klasyfikowania wartości świadczeń nieodpłatnych (tak w naturze, jak i pozostałych) jako przychodu uzyskanego w ramach źródła „pozarolnicza działalność gospodarcza” w każdym przypadku, w którym świadczenia są otrzymywane przez nich w związku z działalnością gospodarczą.
W takim przypadku na kontrahencie organizującym czy też finansującym bezpłatne szkolenia nie ciążą obowiązki płatnika związane z koniecznością pobrania podatku. Nie występują też obowiązki informacyjne w zakresie konieczności sporządzenia deklaracji podatkowych z tytułu pobierania zaliczek na podatek. To podatnik biorący udział w darmowych szkoleniach jest zobowiązany do samodzielnego rozliczenia podatku w ramach przychodu z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Stawka ryczałtu dla przychodów z nieodpłatnych świadczeń
W przypadku podatników, którzy jako formę opodatkowania wybrali ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, stawka podatku zależy od rodzaju uzyskiwanego przychodu. W kontekście przychodów z nieodpłatnych świadczeń należy sięgnąć do treści art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. e ustawy o zryczałtowanym podatku, gdzie podano, że ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynosi 3% przychodów, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 2, 5-10 i 19-21 ustawy o PIT.
Zasadność zastosowania stawki 3% dla przychodów z nieodpłatnych świadczeń potwierdza też interpretacja Dyrektora KIS z 13 marca 2024 roku (nr 0115-KDST2-1.4011.554.2023.3.JPO).
Należy również wskazać metodę ustalania przychodu z nieodpłatnych świadczeń. Otóż, jak wynika z treści art. 11 ust. 2a pkt 4 ustawy o PIT, wartość pieniężną innych nieodpłatnych świadczeń ustala się na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia.
Oznacza to, że przychód powinien być ustalony w wysokości kosztu szkolenia, jaki podatnik musiałby ponieść, gdyby samodzielnie finansował udział w takim przedsięwzięciu.
Przykład 1.
Pan Łukasz prowadzący działalność remontową został zaproszony przez swojego kontrahenta do udziału w nieodpłatnym szkoleniu z zakresu prawa budowlanego. Kontrahent wskazał, że wartość zakupionego przez niego szkolenia to 1500 zł. W jaki sposób powinno odbyć się rozliczenie uczestnictwa w darmowym szkoleniu?
W opisanym przypadku udział w darmowym szkoleniu stanowi dla pana Łukasza przychód z nieodpłatnych świadczeń. Przychód ten mężczyzna musi rozliczyć samodzielnie w ramach pozarolniczej z działalności gospodarczej. Pan Łukasz uzyskał przychód w kwocie 1500 zł i zgodnie z 3% stawką podatku jest on zobligowany do zapłaty 45 zł podatku.
Zwolnienie od podatku dla przychodów z nieodpłatnych świadczeń
Na zakończenie wskażmy, że przychody z nieodpłatnych świadczeń – w tym również te uzyskiwane w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej – mogą korzystać ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 25 ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem zwalnia się od podatku wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń otrzymanych od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn.
W konsekwencji, jeżeli przedsiębiorca uczestniczy w nieodpłatnym szkoleniu zorganizowanym przez swojego brata, nie powstanie przychód z nieodpłatnych świadczeń z uwagi na ww. zwolnienie.
Jednocześnie warto też zaznaczyć, że zwolnienie to dotyczy sytuacji prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej przez osoby fizyczne. Zastrzeżenie to nie odnosi się natomiast do sytuacji prowadzenia takiej działalności przez spółki osobowe, w tym spółkę jawną (wyrok WSA w Krakowie z 27 września 2017 roku, I SA/Kr 748/17).
Oznacza to, że zwolnienie nie znajdzie zastosowania np. w sytuacji, gdy organizatorem szkolenia jest spółka jawna, w której wspólnikami są matka oraz ojciec podatnika. W takim bowiem wypadku nie mamy do czynienia z osobami ani z I, ani z II grupy podatkowej w rozumieniu ustawy SD.
Reasumując powyższe, trzeba wskazać, że dla przychodów z nieodpłatnego uczestniczenia w szkoleniu zorganizowanym przez kontrahenta należy zastosować stawkę 3% ryczałtu z możliwością zastosowania zwolnienia od podatku określonego w art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
