Sprzedaż bezrachunkowa u ryczałtowca - zasady ewidencji

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to uproszczona forma opodatkowania. Prowadzenie ewidencji przychodów przez ryczałtowców jest łatwiejsze niż prowadzenie ksiąg podatkowych przez przedsiębiorców stosujących jako formę opodatkowania skalę podatkową lub podatek liniowy, jednak również ryczałtowcy muszą stosować pewne wymogi zawarte w przepisach. Wyjaśniamy, w jaki sposób powinna być ewidencjonowana sprzedaż bezrachunkowa u ryczałtowca.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jako forma opodatkowania przychodu z jednoosobowej działalności gospodarczej

Jedną z możliwych do wyboru form opodatkowania przez osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Do podatników rozpoczynających działalność w roku podatkowym, którzy w poprzednim roku podatkowym nie prowadzili działalności, opodatkowanie ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych stosuje się od dnia uzyskania pierwszego przychodu. W przypadku kontynuacji działalności wybór ryczałtu jako formy opodatkowania lub zmiana z innej formy na ryczałt jest dopuszczalna dla podatników, którzy w poprzednim roku podatkowym uzyskali przychody z tej działalności w wysokości nieprzekraczającej równowartości 2 000 000 euro. Limit 2 000 000 euro podlega przeliczeniu na polskie złote według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedniego. Z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych zostały wyłączone niektóre rodzaje działalności.

Opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie stosuje się m.in. do podatników osiągających w całości lub w części przychody z tytułu prowadzenia aptek, działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych, działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych, wytwarzających wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii. 

Ograniczenia w stosowaniu ryczałtu obowiązują także dla podatników podejmujących wykonywanie działalności w roku podatkowym po zmianie działalności wykonywanej samodzielnie na działalność prowadzoną w formie spółki z małżonkiem, w formie spółki z małżonkiem na działalność prowadzoną samodzielnie przez jednego lub każdego z małżonków oraz samodzielnie przez małżonka na działalność prowadzoną samodzielnie przez drugiego małżonka, jeżeli małżonek lub małżonkowie przed zmianą opłacali z tytułu prowadzenia tej działalności podatek dochodowy na ogólnych zasadach. Kolejnym ograniczeniem korzystania z opodatkowania ryczałtem jest wykonywanie czynności na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy lub wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy.

W przypadku stosowania jako formy opodatkowania ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych podstawą opodatkowania jest przychód bez pomniejszania o koszty jego uzyskania. Stawka ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych uzależniona jest natomiast od rodzaju prowadzonej działalności, przy czym najniższa stawka wynosi 2%, a najwyższa 17%.

Ewidencja przychodów ryczałtowca

Podatnicy korzystający z preferencyjnej formy opodatkowania, jaką jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, mają obowiązek prowadzenia:

• ewidencji przychodów odrębnie za każdy rok podatkowy oraz 
• wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

W ewidencji przychodów prowadzonej przez ryczałtowców wykazywane są osiągane przez nich przychody z działalności gospodarczej. Wzór ewidencji zawiera załącznik do Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 17 grudnia 2021 roku w sprawie prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Ewidencja przychodów zawiera następujące elementy:

• liczbę porządkową;
• datę wpisu;
• datę uzyskania przychodu;
• numer dowodu, na podstawie którego dokonano wpisu;
• przychody objęte ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych według stawki;
• ogółem przychody;
• uwagi.

Zapisy w ewidencji są dokonywane w porządku chronologicznym na podstawie dowodów, o których mowa w art. 3–5 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, nie później niż do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni.

Sprzedaż bezrachunkowa u ryczałtowca

Sprzedaż udokumentowana fakturami ujmowana jest w ewidencji na podstawie tych faktur, natomiast w przypadku sprzedaży bez faktur zapisy w ewidencji są dokonywane na podstawie wystawionego na koniec dnia dowodu wewnętrznego, w którym w jednej kwocie jest wykazana wysokość tych przychodów za ten dzień z podziałem na przychody objęte poszczególnymi stawkami ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Oznacza to, że sprzedaż bezrachunkową przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą, który jako formę opodatkowania stosuje ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, w ewidencji przychodów wykazywana jest na podstawie wystawionego na koniec dnia dowodu wewnętrznego. W dowodzie wewnętrznym dokumentującym sprzedaż bez faktur u podatnika opłacającego ryczałt od przychodów ewidencjonowanych z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w jednej kwocie wykazana jest wysokość przychodów ze sprzedaży bezrachunkowej za dany dzień z podziałem na przychody objęte poszczególnymi stawkami ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Podkreślamy, że nie jest możliwe stosowanie przez ryczałtowców uproszczenia polegającego na dokonywaniu zapisów w ewidencji przychodów na podstawie zbiorczego zestawienia sprzedaży bezrachunkowej na koniec miesiąca. W rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wskazano bowiem jednoznacznie, że sprzedaż bezrachunkowa u ryczałtowca ujmowana jest w ewidencji przychodów wyłącznie na podstawie wystawionego na koniec dnia dowodu wewnętrznego.

Przykład 1.

Pani Agata opłaca ryczałt od przychodów ewidencjonowanych z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Przedsiębiorczyni nie ma obowiązku ewidencjonowania sprzedaży na kasie fiskalnej, w związku z czym jej nie posiada. Pani Agata nie jest także czynnym podatnikiem VAT. W jaki sposób powinna wykazywać sprzedaż bezrachunkową w prowadzonej przez nią ewidencji przychodów?

Podstawę dokonania zapisów z tytułu sprzedaży bezrachunkowej w prowadzonej przez panią Agatę ewidencji przychodów stanowi wystawiony na koniec dnia dowód wewnętrzny, w którym w jednej kwocie jest wykazana wysokość przychodów uzyskanych ze sprzedaży bezrachunkowej za dany dzień z podziałem na przychody objęte poszczególnymi stawkami ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.