Transakcja handlowa to umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością. Czy jest możliwe i na jakich warunkach - udzielenie zabezpieczenia podmiotowi dochodzącemu należności zapłaty z tytułu transakcji handlowej?
Udzielenie zabezpieczenia - jak żądać?
Zasadniczo, w każdej sprawie podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia. Takie żądanie może przedłożyć każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Zgodnie z przepisami interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.
Nowości w przepisach
Od stycznia 2020 r. do kodeksu postępowania cywilnego wprowadzono nowe rozwiązanie, którego zadaniem jest zastosowanie uproszczonej procedury zabezpieczającej w sprawach o roszczenia pieniężne z tytułu transakcji handlowych w rozumieniu ustawy o terminach zapłaty (po zmianie: ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych), w których wartość wynagrodzenia nie przekracza 75 tysięcy złotych.
Zmiana jaka została wprowadzona do kodeksu płynie z konieczności wyważenia interesu wierzyciela i dłużnika. Dostrzeżono konieczność zwiększenia ochrony wierzycieli w związku ze spotykanym w obrocie procederem wytransferowania majątku przez dłużnika. Choć także zasadne było uwzględnienie sytuacji drugiej strony danej transakcji. W praktyce wskazuje się, że kwota przekraczająca 75 tys. zł mogłaby istotnie wpłynąć na możliwość kontynuowania przez dłużnika działalności gospodarczej, a to ze względu na brak możliwości operowania zabezpieczonym majątkiem.
Zgodnie z art. 7301 §2 interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia uważa się za uprawdopodobniony, gdy żądającym zabezpieczenia jest powód dochodzący należności zapłaty z tytułu transakcji handlowej w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, w przypadku gdy wartość tej transakcji nie przekracza 75 tysięcy złotych, a dochodzona należność nie została uregulowana i od dnia upływu terminu jej płatności upłynęły co najmniej trzy miesiące.
Przykład 1.
Roman Nowak prowadzący działalność gospodarczą sprzedał Joannie Kowalskiej, która również jest przedsiębiorcą towar na kwotę 50 tys. zł. Joanna Kowalska (przedsiębiorca) nie zapłaciła za dostarczony towar od razu, ale ustaliła z dostawcą, że opłaci fakturę wciągu 3 dni, pomimo, że pierwotnie ustalili płatność przy dostawie.
Po dwóch tygodniach na koncie Romana Nowaka nadal nie była uregulowana należność, zadzwonił on z do kupującej domagając się wyjaśnień. Podczas rozmowy Roman Nowak ustalił, że Joanna Kowalska ma problemy z płatnością, obawiając się, że nie zapłaci mu w ogóle, sporządził pozew wraz z wnioskiem o zabezpieczenie powołując się na opóźnioną transakcje handlową zgodnie z nowym przepisem. Sąd nie udzielił mu jednak ubezpieczenia czy słusznie?
Tak jak wskazano powód musiał wykazać między innymi interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Nowy przepis zakłada, że wartość transakcji nie może przekraczać siedemdziesięciu pięciu tysięcy złotych, co w przypadku przedstawionego stanu faktycznego ma miejsce, jednak drugim kryterium jest to, że dochodzona należność nie została uregulowana i od dnia upływu terminu jej płatności upłynęły co najmniej trzy miesiące.
Skoro z przytoczonego przykładu wynika, że powód wniósł pozew wraz z wnioskiem o zabezpieczenie już po 14 dniach od wymaganego terminu płatności, to nie zostało spełnione powyższe kryterium 3 miesięcy zwłoki, tym samym nie można było uznać, że interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia powoda przedsiębiorcy zaistniał.
Podstawa prawna:
art. 4 ustawy z dnia 8 marca 2013 r.o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (Dz.U.2019.118 t.j. )
art. 7301 § 21 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.2019.1460 t.j.).
