Z początkiem 2022 roku wprowadzono wiele zmian w prawie podatkowym, które w intencji ustawodawcy miały stanowić remedium na pogarszającą się sytuację ekonomiczną. Patrząc wstecz na dotychczasowe korekty w krajowym systemie fiskalnym, można się było spodziewać kłopotów, ponieważ prawodawstwo w tym zakresie charakteryzuje się brakiem przejrzystości oraz nadmierną regulacją. Nowa ulga dla pracowników i przedsiębiorców, znana pod nazwą ulga dla klasy średniej, potwierdza jedynie opisany stan rzeczy. Wątpliwości dotyczą np. kwestii stosowania wspomnianej ulgi w przypadku pobierania zasiłków (chorobowego, macierzyńskiego). Jak postąpić w takich sytuacjach – podpowiadamy poniżej w artykule.
Ulga dla klasy średniej – podstawa prawna
Ulgę podatkową dla pracowników, określaną dalej jako ulga dla klasy średniej lub ukś, regulują przepisy Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (ustawa o PIT), w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 roku.
Zgodnie z art. 32 ust. 2a ustawy o PIT za miesiące, w których podatnik uzyskał przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy w wysokości wynoszącej od 5701 zł do 11 141 zł, które podlegają opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 (czyli według skali podatkowej), płatnik pomniejsza dochód ustalony według zasad określonych w art. 32 ust. 2 ustawy o PIT o kwotę ulgi dla pracowników, w wysokości obliczonej według wzoru:
- (A × 6,68% – 380,50 zł) ÷ 0,17, dla A wynoszącego co najmniej 5701 zł i nieprzekraczającego kwoty 8549 zł;
- (A × (-7,35%) + 819,08 zł) ÷ 0,17, dla A wyższego od 8549 zł i nieprzekraczającego kwoty 11 141 zł
– w którym A oznacza uzyskane w ciągu miesiąca przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy, które podlegają opodatkowaniu zgodnie z art. 27 ust. 2b ustawy o PIT.
Jeżeli podatnik złoży sporządzony na piśmie wniosek o niepomniejszanie dochodu o kwotę ulgi dla pracowników na podstawie art.32 ust. 2a ustawy o PIT, płatnik nie pomniejsza dochodu najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał wniosek. Wniosek ten składa się odrębnie dla każdego roku podatkowego.
Ulga dla klasy średniej w przypadku pobierania przez podatnika zasiłku z ubezpieczeń społecznych
Ulga dla klasy średniej została wprowadzona w celu zrekompensowania podatnikom braku możliwości odliczenia składki zdrowotnej. W praktyce okazuje się, że istnieją problemy np. wówczas, gdy pracownikowi przysługuje w danym okresie zasiłek z ubezpieczenia społecznego.
Aby skorzystać z ukś, zarobki muszą się mieścić w określonym zakresie – nie mogą być zbyt niskie ani zbyt wysokie. W tym miejscu powstaje pytanie, jaki wpływ na przysługiwanie ulgi będzie miał fakt pobierania zasiłków z ubezpieczeń społecznych?
Oznacza to, że zasiłki wypłacane przez ZUS nie podlegają uwzględnieniu w ukś. Pozornie mogłoby wydawać się to neutralnym rozwiązaniem, ale tak nie jest.
Przykład 1.
Pracownik korzystał przez okres 2 miesięcy z zasiłku chorobowego w wysokości 80% podstawy wymiaru (6000 zł). Taka kwota wynagrodzenia uprawniałaby pracownika do ukś za te 2 miesiące, jednak osoba zatrudniona nie będzie mogła z niej skorzystać, ponieważ zasiłek chorobowy jest traktowany jako przychód z innych źródeł, wskutek czego nie jest uwzględniany w uldze.
Może się jednak zdarzyć, że pobieranie świadczenia z ZUS nie spowoduje wyłączenia stosowania ulgi dla klasy średniej w danym miesiącu. Do takiej sytuacji dojdzie, gdy pracownik uzyskał jednocześnie przychód ze stosunku służbowego lub stosunku pracy w określonej wysokości.
Przykład 2.
Pracownik w danym miesiącu pracował oraz pobierał zasiłek chorobowy. Otrzymał w tym okresie wynagrodzenie ze stosunku pracy w wysokości 6000 zł oraz zasiłek chorobowy wynoszący 4800 zł. Jak już wspominaliśmy – przychodu z tytułu zasiłku chorobowego nie bierze się pod uwagę przy ustalaniu prawa do ukś. Jednak wynagrodzenie z etatu, jakie pracownik uzyskał, umożliwia zastosowanie ulgi dla klasy średniej, ponieważ mieści się w limicie ustawowym (dolna granica przychodu uprawniająca do ulgi to 5701 zł).
Przy stosunkowo wysokich poborach i należnościach zasiłkowych pracownik w dalszym ciągu może dysponować możliwością skorzystania z ukś.
Przykład 3.
Pracownik korzysta ze zwolnienia chorobowego związanego z wypadkiem w drodze z pracy. Z tego tytułu pobiera zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy wymiaru. W 1 miesiącu pracownikowi wypłacono wynagrodzenie za pracę w wysokości 6250 zł oraz zasiłek chorobowy wynoszący 5393 zł. Łączna kwota przychodu wynosi zatem 11 643 zł i przekracza górny pułap przychodu dający prawo do skorzystania z ukś (11 141 zł). Pracownik będzie mógł jednak skorzystać z omawianej ulgi, ponieważ zasiłek chorobowy nie wlicza się do przychodów uwzględnianych przy ustalaniu uprawnień do ukś.
Może także wystąpić sytuacja, w której pracownica przez kilka miesięcy pobiera zasiłek macierzyński. W związku z tym faktem nie będzie mogła skorzystać z ukś.
Przykład 4.
Pracownica korzystała z urlopu macierzyńskiego przez okres 5 miesięcy w roku kalendarzowym. Przez pozostałą część roku zarobiła 40 000 zł, przy czym za 2 miesiące wynagrodzenie wyniosło 6000 zł, przez pozostałe 5500 zł. W skali roku pracownicy nie przysługuje ukś ze względu na niższy przychód w stosunku do limitu ustawowego (68 412 zł). W skali miesięcznej ulga może być zastosowana tylko w odniesieniu do miesięcy, w których pracownica osiągnęła przychód ze stosunku pracy w wysokości 6000 zł. Pobierany w okresie urlopu macierzyńskiego zasiłek nie jest wliczany do przychodów uwzględnianych w uldze dla klasy średniej.
Resort finansów zapowiada, że przepisy dotyczące stosowania ukś zostaną rozszerzone, mają dotyczyć m.in. świadczeń otrzymywanych przez podatnika z ubezpieczeń społecznych. Na razie jednak żadne propozycje nie uzyskały formy projektu zmian prawnych.
Ulga dla klasy średniej – podsumowanie
Ulga dla klasy średniej, w założeniu ustawodawcy, miała stanowić rekompensatę z tytułu likwidacji możliwości odliczenia składki zdrowotnej. Konstrukcja ukś powoduje, że obejmuje ona przychody z etatu lub działalności gospodarczej. Zasiłki z ubezpieczeń społecznych są kwalifikowane w rozumieniu ustawy o PIT jako przychody z innych źródeł. Wskutek tego są one pomijane w uldze, nie są jednak neutralne przy jej ustalaniu. Ministerstwo Finansów zapowiada zmiany w tym zakresie, na razie jednak trudno powiedzieć, kiedy mogłyby one wejść w życie.
