Ulga dla klasy średniej – dla kogo i jak wyliczyć?

Ulga dla klasy średniej to kolejne całkiem nowe rozwiązanie, które ma na celu chronić klasę średnią przed skutkami wprowadzonych zmian. W praktyce, jeśli pracownik osiągnie przychód z umowy o pracę od 5701 zł brutto do 11 141 zł brutto, płatnik będzie mógł zastosować tę ulgę podczas wyliczania podatku. Kto jeszcze z niej skorzysta? W artykule wyjaśniamy szczegóły!

Ulga dla klasy średniej – dla kogo?

Ulga dla klasy średniej obowiązywała od stycznia 2022 roku do końca czerwca 2022. Niestety nie obejmowała wszystkich podatników – ustawodawca wskazał, że uprawnione do niej będą jedynie:

• osoby zatrudnione na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy;
• przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą, którzy rozliczają podatek na zasadach ogólnych (skala podatkowa).

Zgodnie z podjętą decyzją z ulgi dla klasy średniej nie skorzystają osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych (zlecenie, dzieło), emeryci, a także podatnicy płacący PIT według stawki liniowej.

Wyliczenie ulgi

Wzór na wyliczenie ulgi dla klasy średniej jest dość skomplikowany. Kwotę ulgi przy wyliczeniu zaliczki na podatek będzie można obliczać w sposób następujący:

• (A x 6,68% – 380,50 zł) ÷ 0,17, dla A wynoszącego co najmniej 5701 zł i nieprzekraczającego kwoty 8549 zł,
• (A x (– 7,35%) + 819,08 zł) ÷ 0,17, dla A wyższego od 8549 zł i nieprzekraczającego kwoty 11 141 zł

– w którym A oznacza uzyskane w ciągu miesiąca przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy, które podlegają opodatkowaniu według skali podatkowej. Wskazuje to tym samym, że z ulgi dla klasy średniej nie skorzystają przedsiębiorcy czy osoby zatrudnione na umowach cywilnoprawnych.

Jeśli więc nasz zarobek wyniesie 8549 zł brutto, zastosować należy pierwszy wzór, jeśli zaś przekroczymy tę kwotę nawet minimalnie, wówczas konieczne będzie użycie drugiego wzoru wyliczeniowego.

Przykład 1.

Pracownica zarabia 6000 zł brutto, kwotę ulgi należy wyliczyć według wzoru: (A x 6,68% – 380,50 zł) ÷ 0,17, czyli będzie ona wynosiła 119,41 zł [(6000 zł x 6,68% – 380,50 zł) ÷ 0,17]. Płatnik pomniejszy dochód o tę kwotę.

Przykład 2.

Pracownik zarabia 10 000 zł brutto, kwotę ulgi należy wyliczyć według wzoru: (A x (–7,35%) + 819,08 zł) ÷ 0,17, a więc wyniesie ona 494,58 zł [(10 000 zł x (–7,35%) + 819,08 zł) ÷ 0,17]. Kwotę ulgi trzeba będzie również odliczyć od dochodu (gdzie dochód to przychód po odliczeniu kosztów uzyskania przychodów i składek na ubezpieczenie społeczne).

Ulga w przypadku przekroczenia limitu

Od momentu kiedy ulga dla klasy średniej została zatwierdzona, powstaje wiele pytań co do jej rozliczania w praktyce. Należy bowiem zauważyć, że w przypadku gdy pracownik nie złoży pracodawcy rezygnacji z ulgi, to ten będzie musiał zaliczać ją zawsze, oczywiście jeśli limit zarobku będzie odpowiedni. W praktyce może się to jednak okazać nieco problematyczne – np. w grudniu pracownik otrzyma specjalną premię i tym samym przekroczy limit przychodu, co będzie skutkowało utratą ulgi. Idąc dalej, pracownik będzie zmuszony oddać niedopłatę podatku w zeznaniu rocznym. Jak wskazują praktycy, jeśli pracodawca przez cały rok będzie prawidłowo naliczać ulgę dla klasy średniej, to w przypadku jej utraty przez pracownika nie będzie musiał korygować zaliczek PIT czy też zwracać podatku wraz z odsetkami. Stratny będzie zatem sam pracownik.

Podsumowując, jeśli więc pracownik jest w stanie przewidzieć, że jego wypłata przekroczy zakładany próg, bezpieczenie jest złożyć wniosek o rezygnację z ulgi. Taka sytuacja może mieć miejsce np. w przypadku nieregularnych wypłat lub też w przypadku otrzymywania dużych premii sporadycznych i niedających się zaplanować i przewidzieć. Również zmiana pracodawcy w trakcie roku może stanowić spore ryzyko, jeśli pracownik nie jest w stanie z góry przewidzieć, jaką pensję otrzyma u nowego pracodawcy.

Przykład 3.

Pani Jadwiga jest zatrudniona od stycznia 2022 do maja 2022 i zarabia 7500 zł brutto, nie zrezygnowała z ulgi dla klasy średniej. W czerwcu 2022 zostaje zwolniona przez swojego pracodawcę i do końca roku nie znajduje zatrudnienia. W tej sytuacji jej roczne przychody będą mniejsze niż przewidziane w ustawie czyli co najmniej 68 412 zł brutto oraz tym samym nie przekroczy ona 133 692 zł brutto rocznie), przez co pracownica w zeznaniu rocznym będzie musiała oddać niedopłatę podatku.

Przykład 4.

Pan Arkadiusz zarabia 9500 zł brutto. W marcu otrzymał premie 15 000 brutto, w zaś w listopadzie 2022 roku otrzymał specjalną premię za zlecenie dodatkowe w wysokości 10 000 brutto. Pan Arkadiusz straci więc ulgę dla klasy średniej i niedopłatę podatku będzie musiał zwrócić, bowiem jego roczny przychód przekroczy 133 692 zł brutto. 

Ulga dla klasy średniej a kilka wypłat w miesiącu

Jeśli pracownik w danym miesiącu otrzymuje tylko jedną wypłatę, to wyliczenie „ulga dla klasy średniej” nie wydaje się problematyczne. Nieco bardziej skomplikowana jest sytuacja, kiedy dana osoba otrzymuje dodatkowe premie, które mogą wpłynąć na wyliczenie ulgi. Jeśli taki przypadek ma miejsce, to rozliczenia ulgi dla klasy średniej należy dokonać, biorąc pod uwagę wszystkie poprzednie wypłaty w danym miesiącu (narastająco). 

Przykład 5.

Pracownik jest zatrudniony na umowę o pracę, na początku miesiąca otrzymał wypłatę w wysokości 4500 zł brutto, następnie 10. dnia tego samego miesiąca otrzymał premię w wysokości 2400 zł brutto.

1 etap

Zarobek brutto: 4500 zł brutto
Składki społeczne: 4500 zł x 13,71% = 616,95 zł
Podstawa składki zdrowotnej: 4500 zł – 616,95 zł = 3883,05 zł
Składka zdrowotna do odliczenia: BRAK
Składka zdrowotna: 3883,05 zł x 9% = 349,48 zł
Ulga podatkowa dla klasy średniej: BRAK
Podstawa do opodatkowania: 4500 zł – 616,95 zł (składki społeczne) – 250 zł (KUP) = 3633,05 zł, w zaokrągleniu 3633 zł
Zaliczka na podatek: 3633 zł x 17% – 425 zł ( ulga podatkowa) = 192,61 zł w zaokrągleniu 193 zł 
Wynagrodzenie netto: 4500 zł – 616,95 zł (składki społeczne) – 349,48 zł (zdrowotna 9%) – 193 zł = 3340,57 zł

Etap 2

Zarobek brutto 2400 zł brutto (premia) + 4500 zł brutto = 6900 zł brutto
Składki społeczne: 6900 zł x 13,71% = 945,99 zł [składki społ. z premii 945,99 zł – 616,95 zł = 329,04 zł]
Podstawa składki zdrowotnej: 6900 zł – 945,99 zł = 5954,01
Składka zdrowotna: 5954,01 x 9% = 535,86 zł [składka zdrowotna z premii 535,86 – 349,48 = 186,38 zł]
Ulga podatkowa dla klasy średniej: (6900 x 6,68% – 380,50 zł) ÷ 0,17 = 473,06 zł
Podstawa do opodatkowania: 6900 – 945,99 zł (składki społeczne) – 250 (KUP) – 473,06 zł (ulga dla klasy średniej) = 5230,95 zaokrąglenie 5231 zł
Zaliczka na podatek: 5231 x 17% – 425 (ulga podatkowa) = 464,27 zaokrąglenie 464 zł, [zaliczka za premię 464 zł – 193 zł = 271 zł
Wynagrodzenie netto: 2400 zł – 329,04 zł (składki społeczne) – 186,39 zł – 271 zł = 1613,57 zł

Ulga dla klasy średniej na przykładach

Ulga dla klasy średniej wzbudza duże emocje, bowiem jak wskazują praktycy i eksperci – w sytuacji gdy podatnik przekroczy wskazany limit nawet o złotówkę, traci prawo do całej ulgi. To stanowi duże ryzyko, bezpieczniejsze wydaje się zrezygnowanie z ulgi i rozliczenie jej w zeznaniu rocznym bez ryzyka znacznych niedopłat.

Etat i działalność a ulga dla klasy średniej

Jeżeli podatnik jednocześnie prowadzi działalność i jest zatrudniony na etacie lub posiada więcej źródeł przychodów, które samodzielnie nie dałyby mu prawa do ulgi, ale łączny przychód podatnika znajduje się w przedziale między 68 412 a 133,692,01 zł, to będzie on miał prawo zastosować ulgę w rozliczeniu rocznym, wykazując łączną wartość przychodów z tych źródeł. Dokonując rozliczenia rocznego, podatnikowi przysługuje bowiem jedna ulga, dotycząca całości źródeł przychodu podatnika.

Łączenie ulgi dla klasy średniej z działalności gospodarczej i umowy o pracy odbywać się będzie na zasadzie osobnych źródeł, czyli każde z przychodów będą rozliczane odrębnie, natomiast w rozliczeniu rocznym podatnik ma obowiązek dopłaty ewentualnego podatku, o ile jego przychody przekroczyły wartość limitu ulgi dla klasy średniej z tytułu zaliczek w trakcie roku.

Ulga dla klasy średniej a Nowy Ład 2.0

Od 1 lipca 2022r. obowiązuje tzw. "Nowy Ład 2.0", który wprowadził kolejne zmiany w wyliczeniach wynagrodzeń. Najważniejsze zmiany to:

• uchylenie ulgi dla klasy średniej,
• obniżenie stopy procentowej podatku z 17% na 12%,
• uchylenie podwójnego przeliczania zaliczek na podatek.

Tak więc mechanizm uwzględniania ulgi dla klasy średniej opisany w niniejszym artykule obowiązywał tylko w okresie od stycznia do końca czerwca 2022r.

Podsumowanie

Wybrani podatnicy, po spełnieniu ściśle określonych warunków, będą mogli skorzystać z tzw. ulgi dla klasy średniej. Celem ulgi było przede wszystkim rekompensata strat spowodowanych podwyżką składki zdrowotnej. W praktyce samo wyliczenia ulgi było nieco problematyczne. Ulga przestała obowiązywać z końcem czerwca 2022 roku.