Ulga dla klasy średniej a przychody małżonków

W 2022 roku niektórzy podatnicy uzyskali niższe dochody w stosunku do tego, czego oczekiwali, a przede wszystkim względem roku ubiegłego. W dużym uproszczeniu było to spowodowane przesunięciem obciążeń podatkowych wraz ze wzrostem przychodów. Resort finansów przygotował na tę okoliczność narzędzie wyrównujące ewentualne braki w dochodach. Narzędzie to przybrało nazwę „ulga dla klasy średniej”. Wspomniane narzędzie zostało zaimplementowane do polskiego porządku prawnego w celu zmniejszenia strat podatników osiągających przychody o tzw. średniej wielkości.

Ulga dla klasy średniej

Podatnicy oczekiwali, iż powiększenie kwoty wolnej od podatku do sumy 30 000 zł rocznie spowoduje powstanie u podatników rozliczających się według skali podatkowej bardzo wymiernych korzyści. W niektórych sytuacjach faktycznie tak się stało.

Kolejną preferencją (jedną z wielu) dla podatników rozliczających się skalą podatkową było podwyższenie drugiego progu podatkowego do 120 000 zł rocznie. W niektórych sytuacjach rzeczywiście podatnik zyskał.

Jednak ani jedna, ani druga zmiana nie zniwelowały negatywnych skutków niemożności odliczania składki zdrowotnej od podatku w roku 2022. Stąd prawodawca uznał, iż należy wdrożyć narzędzie wyrównujące tę stratę.

Ulga dla klasy średniej ma wyrównywać różnice w wynagrodzeniach ze stosunku pracy z lat 2021–2022 oczywiście w pewnych jego granicach przychodowych. W 2022 roku podatnik powinien uzyskać takie samo wynagrodzenie netto jak w roku 2021.

Istota działania ulgi dla klasy średniej polega na tym, iż gdy podatnik przekroczy określony próg przychodowy, będzie miał możliwość obniżyć uzyskany dochód o określoną (ustaloną zgodnie z ustawowym wzorem) kwotę.

Skutek tego zmniejszenia to obniżenie wysokości miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy PIT-4R, a co za tym idzie – rocznego podatku dochodowego PIT-4R do zapłaty.

Warto w tym miejscu wspomnieć, iż jedną z przyczyn otrzymywania przez podatników niższych wynagrodzeń w 2022 roku stanowi brak złożenia formularza PIT-2 (dotyczącego informacji o stosowanej przez podatnika kwocie wolnej od innych przychodów) z jednoczesnym brakiem możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku:

1. obliczonego z wypłacanych wynagrodzeń po 1 stycznia 2022 roku z tytułu umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło, kontraktu menedżerskiego, innych pochodnych umów;

2. obliczonego ze źródła prowadzonej działalności gospodarczej przez osoby fizyczne lub wspólników spółek osobowych;

3. z emerytur, rent i pozostałych świadczeń socjalnych, chorobowych;

4. z pozostałych źródeł przychodów.

Warto jednak zaznaczyć, iż ulga dla klasy średniej redukująca brak odliczenia składki zdrowotnej od podatku w 2022 roku nie znajduje zastosowania do wszystkich rodzajów przychodów osób fizycznych. Strukturę odliczania ulgi dla klasy średniej zaprezentowano w poniższej tabeli.

Dla tych, którzy jednak nie chcą skorzystać z ulgi dla klasy średniej, prawodawca przewidział pewną możliwość. Pracownik może przedłożyć pracodawcy pisemny wniosek o niepomniejszanie dochodu o kwotę ulgi dla klasy średniej. Po otrzymaniu takiego wniosku pracodawca nie będzie zmniejszać dochodu o kwotę ulgi dla klasy średniej najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym dostał wniosek.

Należy podkreślić, iż wniosek o niepomniejszanie dochodu o kwotę ulgi dla klasy średniej pracownik musi złożyć odrębnie dla każdego roku kalendarzowego.

Czy wszyscy mogą wykorzystać preferencję w postaci ulgi dla klasy średniej?

Zastosowanie ulgi dla klasy średniej zostało przewidziane dla jednego grona osób. Z ulgi tej mogą skorzystać podatnicy, którzy:

1. osiągają przychody ze stosunku pracy;

2. uzyskują przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej, jeżeli jako formę opodatkowania tej działalności wybrali skalę podatkową.

Trzeba podkreślić, iż jeżeli pozarolnicza działalność gospodarcza jest prowadzona w innej formie, ale jest kwalifikowalna jako pozarolnicza działalność gospodarcza prowadzona przez osobę fizyczną na skali podatkowej, wówczas także będzie możliwość zastosowania ulgi dla klasy średniej. Chodzi tu o działalność prowadzoną w formie wspólnika:

• spółki partnerskiej;

• spółki cywilnej;

• spółki jawnej.

Niestety z ulgi dla klasy średniej nie będą mogli skorzystać przedsiębiorcy, którzy jako formę opodatkowania dla prowadzonej działalności wybrali ryczałt albo podatek liniowy.

Progi przychodowe uprawniające do zastosowania ulgi dla klasy średniej

Zastosowanie ulgi dla klasy średniej wymaga:

• opodatkowania uzyskiwanych przychodów skalą podatkową;

• niezłożenia przez pracownika do płatnika oświadczenia o niestosowaniu ulgi dla klasy średniej w danym roku kalendarzowym;

• osiągania progów przychodowych przedstawionych w poniższej tabeli.

Ulgi dla klasy średniej nie będzie można zastosować wtedy, gdy wystąpi roczny przychód z umowy o pracę albo z pozarolniczej działalności gospodarczej poniżej kwoty 68 412 zł bądź gdy będzie on większy niż suma 133 692 zł.

Miesięczne odliczenie ulgi dla klasy średniej ze stosunku pracy

Odliczenie ulgi dla klasy średniej odbywa się miesięcznie oraz rocznie. Miesięcznego odliczenia ulgi dokonuje płatnik podatku (pracodawca) w momencie obliczania należnego wynagrodzenia za przepracowany okres (lub z góry). Pracodawca, obliczając miesięczną zaliczkę na podatek dochodowy PIT-4R, uwzględnia (oczywiście jeżeli istnieje uprawnienie do ulgi) odliczenie od dochodu pracownika ulgi dla klasy średniej.

Wartość przychodu i sposób wyliczenia ulgi dla klasy średniej przedstawiono w poniższej tabeli.

Zgodnie z art. 32 ust. 2a ustawy o PIT za miesiące, w których podatnik uzyskał w tym zakładzie pracy przychody ze stosunku pracy w wysokości wynoszącej od 5701 zł do 11 141 zł, które podlegają opodatkowaniu według skali podatkowej, płatnik pomniejsza dochód do opodatkowania o kwotę ulgi dla klasy średniej w wysokości obliczonej według wzoru przedstawionego w tabeli.

Jako wartość uzyskanego przychodu ze stosunku pracy pracownik wstawia do wzoru miesięczny przychód osiągnięty za przepracowany miesiąc, tzw. brutto pracownicze.

Miesięczne odliczenie ulgi dla klasy średniej od dochodu z pozarolniczej działalności

Przedsiębiorcy, którzy wykorzystują skalę podatkową jako opodatkowanie prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, mają możliwość stosować odliczenie ulgi dla klasy średniej w skali miesiąca.

Skorzystanie z ulgi ma miejsce w momencie obliczania dochodu do opodatkowania, czyli obliczania miesięcznej zaliczki na podatek dochodowy PIT-36. Kwotę ulgi przedsiębiorca odliczy jako ustaloną kwotę ulgi od dochodu. Wzór na obliczenie miesięcznej ulgi dla klasy średniej dla przedsiębiorcy zaprezentowano w poniższej tabeli.

Na wartość przychodu do ujęcia we wzorze składa się:

1. suma podlegających opodatkowaniu skalą podatkową i uzyskanych w ciągu roku przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej;

2. pomniejszona o koszty uzyskania przychodów z tytułu prowadzenia tej działalności z wyłączeniem z nich składek na ubezpieczenia społeczne, jeżeli zostały ujęte w kosztach zamiast odliczone od dochodu.

Roczne odliczenie ulgi dla klasy średniej

Odliczenie ulgi dla klasy średniej odbywa się również w rozliczeniu rocznym od dochodu ze stosunku pracy albo pozarolniczej działalności gospodarczej. W myśl art. 26 ust. 4a ustawy o PIT kwota ulgi dla pracowników lub podatników osiągających przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej oblicza się według wzoru, który został zaprezentowany w poniższej tabeli.

Na wartość przychodu do wzoru podatnik przyjmie sumę osiągniętych w roku rozliczeniowym:

1. przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy w kwocie brutto

2. lub uzyskanych w ciągu roku przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej pomniejszonych o koszty uzyskania przychodów z tytułu prowadzenia tej działalności z wyłączeniem z tych kosztów składek na ubezpieczenia społeczne.

Ulgę dla klasy średniej mogą stosować także i podatnicy, którzy zarabiają jednocześnie na podstawie umowy o pracę oraz poprzez prowadzoną pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną oczywiście skalą podatkową.

Przykład 1.

Podatnik uzyska w 2022 roku przewidywane przychody ze stosunku pracy w kwocie 20 000 zł brutto. Ponadto osiągnie dochód z działalności gospodarczej opodatkowanej skalą podatkową w kwocie 45 000 zł. Oprócz tego małżonka podatnika osiągnie przewidywane przychody ze stosunku pracy w kwocie 56 000 zł.

W tym przypadku podatnik gdyby dokonywałby samodzielnego rozliczenia rocznego, wówczas nie skorzystałby z ulgi dla klasy średniej. Nie mniej ma możliwość łączenia swoich dochodów z dochodami małżonki z umowy o pracę. Zatem zsumowaniu podlegają przychody z umowy o pracę podatnika i małżonki oraz z działalności na skali podatkowej prowadzonej przez podatnika. Warto przyjrzeć się również innym możliwościom rozliczeniowym:

1. jeśli suma tych przychodów z umowy o pracę podatnika i małżonki oraz dochód z działalności podatnika przekroczyłaby kwotę 133 692 zł wówczas podatnik nie mógłby dokonać odliczenia ulgi gdyby chciał wspólnie rozliczyć się z małżonką, albo

2. jeżeli podatnik uzyskałby dochód z działalności na skali i przychód z umowy o pracę na kwotę większą niż 68 412 zł wtedy samodzielnie posiadałby uprawnienie do odliczenia ulgi dla klasy średniej, jednak mógłby i wtedy rozliczyć się wspólnie z małżonką i skorzystać z ulgi dla klasy średniej.

Przykład 2.

Pracownik przewiduje, iż w 2022 roku osiągnie miesięczny przychód ze stosunku pracy w kwocie 3400 zł czyli 40 800 zł rocznie. z kolei jego małżonka osiągnie miesięczny przychód również ze stosunku pracy w kwocie 6200 zł czyli 74 400 zł rocznie. Małżonkowie nie złożyli do pracodawcy wniosku o niestosowanie ulgi dla klasy średniej. W jaki sposób wpłynie wspólne rozliczenie małżonków w aspekcie ulgi dla klasy średniej? 

Analizując powyższe przychody pracownik nie ma uprawnień do zastosowania ulgi dla klasy średniej. Odmiennie od swojego małżonka.

Miesięczna ulga dla klasy średniej dla małżonka do odliczenia przez płatnika (pracodawcę) wyniesie:

(6200 zł x 6,68% – 380,50 zł) ÷ 0,17 = 198 zł

Kwotę ulgi płatnik odliczy w momencie rozliczania miesięcznego wynagrodzenia od miesięcznego dochodu uzyskanego przez pracownika.

Roczna ulga dla klasy średniej dla małżonka do odliczenia przez płatnika (pracodawcę) wyniesie:

(74 400 zł x 6,68% – 4566 zł) ÷ 0,17 = 2376 zł

Łączny roczny przychód małżonków wynosi 115 200 zł. Połowa tych przychodów potrzebna do analizy ulgi dla klasy średniej wynosi 57 600 zł. Zatem przy wspólnym rocznym rozliczeniu ulga dla klasy średniej nie będzie małżonkom przysługiwała. Jednak w przypadku rozliczenia indywidualnego z ulgi dla klasy średniej skorzysta małżonka podatnika.

Wydaje się, iż korzystniej będzie jeśli rozliczą się w trybie indywidualnym. Oczywiście zakładając, iż nie posiadają jeszcze innych ulg.

Przykład 3.

Pracownik przewiduje, iż w 2022 roku osiągnie miesięczny przychód ze stosunku pracy w kwocie 15 500 zł czyli 186 000 zł rocznie. Z kolei jego małżonka nie osiągnie żadnego przychodu ze stosunku pracy w analizowanym roku. Małżonkowie nie złożyli do pracodawcy wniosku o niestosowanie ulgi dla klasy średniej. W jaki sposób wpłynie wspólne rozliczenie małżonków w aspekcie ulgi dla klasy średniej? 

Analizując powyższe przychody w sposób indywidualny ani pracownik ani małżonek nie posiada uprawnień do zastosowania ulgi dla klasy średniej.

Jednak we wspólnym rozliczeniu rocznym sytuacja zaczyna wyglądać zupełnie inaczej.

Łączny roczny przychód małżonków wynosi 186 000 zł. Połowa tych przychodów potrzebna do analizy ulgi dla klasy średniej wynosi 93 000 zł. Zatem przy wspólnym rocznym rozliczeniu ulga dla klasy średniej będzie małżonkom przysługiwała.

Roczna ulga dla klasy średniej dla małżonka do odliczenia przez płatnika (pracodawcę) wyniesie:

(93 000 zł x 6,68% – 4566 zł) ÷ 0,17 = 9684,71 zł