Wcześniejsze emerytury - kiedy można z nich skorzystać?

Zwykle prawo do emerytury nabywane jest po osiągnięciu określonego wieku. Jednakże ustawodawca przewiduje możliwość starania się o wcześniejsze emerytury. Kto może z takiego przywileju skorzystać i jakie warunki musi spełnić, aby otrzymać takie świadczenie? O tym poniżej.

Komu przysługują wcześniejsze emerytury?

Prawo do emerytury powszechnej uzyskuje się po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. W tym przypadku granica wieku jest zależna od płci i wynosi 60 lat dla kobiet oraz 65 lat dla mężczyzn. W tej sytuacji nie ma znaczenia staż pracy, a istotne jest, aby w poprzednich latach przez przynajmniej 1 dzień podlegać ubezpieczeniom społecznym.

Jednakże w niektórych przypadkach ubezpieczony może starać się o świadczenia z funduszu emerytalnego jeszcze przed ukończeniem tego wieku. Warunki, jakie należy spełnić, aby ubiegać się o wcześniejsze emerytury to:

ukończenie odpowiedniego wieku (różny w zależności od płci i wykonywanej pracy),
posiadanie okresów składkowych i nieskładkowych w wysokości 25 lat w przypadku mężczyzn i 20 lat w przypadku kobiet,
określony staż pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze,
odprowadzenie składek w całości do ZUS, a nie do OFE.

Emerytura pomostowa za pracę w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze

Wcześniejsze emerytury przyznawane są głównie osobom, które świadczyły pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze. Wykaz tych prac można znaleźć w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych.

O emeryturę pomostową mogą starać się osoby urodzone w latach 1949-1968 posiadające 15-letni staż pracy w zawodach wymienionych w załącznikach do ustawy oraz ukończyły:

55 lat w przypadku kobiet,
60 lat w przypadku mężczyzn.

Zgodnie z przepisami praca w szczególnych warunkach wiąże się czynnikami ryzyka, które w przyszłości mogą spowodować trwały uszczerbek na zdrowiu. Wśród rodzajów pracy związanych z czynnikami ryzyka wymienia się prace determinowane:

siłami natury – praca pod ziemią, praca nad lub pod wodą, prace w powietrzu,
procesami technologicznymi – prace w warunkach zimnego bądź gorącego mikroklimatu, bardzo ciężkie prace fizyczne, ciężkie prace fizyczne związane z dużym obciążeniem statycznym (pozycja wymuszona), praca w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego.

Nawet przy zastosowaniu środków profilaktycznych, pracownik wraz z wiekiem będzie miał ograniczone możliwości wykonywania obowiązków na dotychczasowym stanowisku.

Osoby ubezpieczone z tytułu działalności twórczej bądź artystycznej tancerzy zawodowych, wykonujące prace wiążące się z bardzo ciężkim wysiłkiem fizycznym kwalifikowane są jako pracownicy świadczący pracę w szczególnych warunkach.

Definicję pracy o szczególnym charakterze zawiera art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Zgodnie z nią są to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności i sprawności psychofizycznej. Wraz z wiekiem zmniejsza się możliwość należytego wykonywania takiej pracy, czyli w taki sposób, by nie zagrażała ona bezpieczeństwu, życiu i zdrowiu innych osób.

Kiedy jeszcze można starać się o wcześniejsze emerytury?

Wcześniejsze emerytury zostaną przyznane również innym osobom, które spełniają określone warunki. Otrzymać świadczenie można w różnych przypadkach.

Rodzaje emerytur	Wiek	Staż (okresy składkowe i nieskładkowe)	Inne warunki
Działalność artystyczna lub twórcza osób urodzonych w latach 1949-1968	tancerz, akrobata, gimnastyk, ekwilibrysta, kaskader – 40 lat kobiety, 45 lat mężczyźni, solista wokalista, muzyk grający na instrumentach dętych, treser zwierząt drapieżnych – 45 lat kobiety, 50 lat mężczyźni, artysta chóru, żongler, komik cyrkowy, aktor teatru lalek – 50 lat kobiety, 55 lat mężczyźni, aktorka, dyrygentka – 55 lat, muzyk grający na instrumentach smyczkowych, perkusyjnych oraz klawiszowych, operator obrazu filmowego, fotografik – 55 lat kobiety, 60 lat mężczyźni.	25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet, co najmniej 15 lat w zawodzie.
Emerytura górnicza	bez względu na wiek, 50 lat, 55 lat.	25 lat, 15 lat, 10 lat.
Emerytura nauczycielska	bez względu na wiek	30 lat zatrudnienia, w tym 20 lat w zawodzie	rozwiązanie stosunku pracy z własnej inicjatywy
Emerytura dla pracowników opiekujących się dziećmi wymagającymi stałej opieki	bez względu na wiek	20 lat w przypadku kobiet, 25 lat w przypadku mężczyzn	ostatnim tytułem do objęcia ubezpieczeniem przed 1 stycznia 1999 r. był stosunek pracy, przed 1 stycznia 1999 r. nie podjęto lub zaprzestano pracy z powodu stanu zdrowia dziecka i konieczności sprawowania nad nim stałej opieki.

Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne

Przed przejściem na emeryturę nauczyciele mogą starać się o świadczenie kompensacyjne. Aby je otrzymać, konieczne jest spełnienie następujących warunków:

ukończenie odpowiedniego wieku,
30-letni staż pracy, w tym 20 lat w zawodzie na co najmniej ½ etatu,
rozwiązanie stosunku pracy z własnej inicjatywy, bądź wygaśnięcie w określonych przypadkach.

Jeśli chodzi o wiek, jaki należy osiągnąć, żeby uzyskać prawo do świadczenia kompensacyjnego, to jest on zróżnicowany ze względu na płeć oraz na okres, w jakim zostanie osiągnięty ten wiek.

Rok ukończenia wieku uprawniającego do świadczenia kompensacyjnego	Wiek uprawniający do świadczenia kompensacyjnego
	kobiety	mężczyźni
2009-2014	co najmniej 55 lat	co najmniej 55 lat
2015-2016	co najmniej 55 lat	co najmniej 56 lat
2017-2018	co najmniej 55 lat	co najmniej 57 lat
2019-2020	co najmniej 55 lat	co najmniej 58 lat
2021-2022	co najmniej 55 lat	co najmniej 59 lat
2023-2024	co najmniej 55 lat	co najmniej 60 lat
2025-2026	co najmniej 56 lat	co najmniej 61 lat
2027-2028	co najmniej 57 lat	co najmniej 62 lata
2029-2030	co najmniej 58 lat	co najmniej 63 lata
2031-2032	co najmniej 59 lat	co najmniej 64 lata

Na cele ustalenia wieku, jaki należy ukończyć, aby przyznane zostało świadczenie kompensacyjne, nie ma znaczenia data złożenia wniosku o świadczenie.

Polecamy:

Korekta rocznej składki zdrowotnej - najważniejsze informacje

Wcześniejsze emerytury - kto może się o nie starać?

Komu przysługują wcześniejsze emerytury?

Emerytura pomostowa za pracę w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze

Kiedy jeszcze można starać się o wcześniejsze emerytury?

Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne

Artykuły

Wzory