Staż pracy to łączna długość okresów zatrudnienia, które mają istotne znaczenie przy ustalaniu uprawnień pracowniczych, przykładowo takich jak prawo do urlopu wypoczynkowego. Do okresu zatrudnienia wlicza się wszystkie okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy.
Staż pracy - definicja
Kodeks pracy nie definiuje jednoznacznie, co to jest staż pracy i jakie okresy są zaliczane do pracowniczego stażu pracy. Najczęściej jest to okres, w którym pracownik świadczy pracę w ramach stosunku pracy, a więc na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania, wyboru bądź spółdzielczej umowy o pracę, bez względu na tryb rozwiązania stosunku pracy czy na wielkość etatu.
Staż pracy obejmuje nie tylko okresy faktycznego wykonywania pracy, lecz także okresy, w których pracownik tej pracy nie świadczył, jednak podlegają one wliczeniu w staż pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. To, czy inny okres niż czas zatrudnienia może stanowić staż pracy, musi wprost wynikać z przepisów prawa.
Od stażu pracy pracownika zależą uprawnienia pracownicze. Dlatego warto, by pracownik w momencie zatrudnienia przedstawił dokumenty potwierdzające jego staż pracy, który uprawnia go do dodatkowych korzyści związanych z zatrudnieniem w danej firmie.
Staż pracy ma wpływ na przykład na takie uprawnienia jak:
- prawo do urlopu;
- prawo do dłuższego okresu wypowiedzenia;
- prawo do emerytury;
- prawo do nagrody jubileuszowej;
- prawo do odprawy.
Zasady liczenia stażu pracy, od którego zależy prawo do przyznania dodatkowych premii lub nagród wśród pracodawców spoza sfery budżetowej, powinno być określone w przepisach wewnętrznych obowiązujących u pracodawcy. Pracodawcy, którzy nie podlegają żadnym przepisom szczególnym, mogą w dowolny sposób określić, jakie okresy pracy pracownika będą brane pod uwagę przy ustalaniu jego ogólnego stażu pracy. Dopuszczalne jest uzależnienie przyznania mu nagrody np. od stażu pracy przepracowanego tylko u jednego pracodawcy.
Inne okresy zaliczane do stażu pracy
Okres zaliczany do stażu pracy to okres pozostawania poza stosunkiem pracy, który na mocy konkretnego przepisu prawa jest wliczany do okresu zatrudnienia. Może on mieć znaczenie dla ustalenia zakresu uprawnień pracowniczych. Okresy zaliczalne stanowią dość zróżnicowaną grupę, zarówno jeśli chodzi o ich charakter, jak i zakres oraz warunki wliczania do stażu pracy.
Do takich okresów zalicza się m.in. okres:
- za który sąd przyznał wynagrodzenie pracownikowi przywróconemu do pracy, jeśli pracownik podjął pracę;
- o który skrócono czas wypowiedzenia w razie zwolnienia pracownika z pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, za który przyznano pracownikowi odszkodowanie;
- prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie prowadzonym przez współmałżonka;
- czynnej i zawodowej służby wojskowej;
- pobierania zasiłku dla bezrobotnych i stypendium otrzymywanego przez bezrobotnego w trakcie szkolenia, na które został skierowany przez starostę, a także stypendium otrzymywanego bądź w trakcie odbywania stażu na podstawie skierowania starosty, bądź przez uczestnika przygotowania zawodowego dorosłych;
- pracy za granicą u pracodawcy zagranicznego;
- odbywania studiów doktoranckich – jednak nie więcej niż 4 lata i pod warunkiem uzyskania stopnia doktora.
Nie ma obowiązku zachowania żadnej proporcji pomiędzy okresem zaliczalnym do stażu pracy a okresem zatrudnienia. Okresy podlegają sumowaniu i zaliczeniu do pracowniczego stażu pracy.
Okresy niewliczane do stażu pracy
Do stażu pracy nie zalicza się natomiast zatrudniania na innej podstawie niż stosunek pracy, np. na umowę-zlecenie czy o dzieło. Mimo oskładkowania umowy zlecenie na zasadach podobnych jak w przypadku umowy o pracę, nie ma możliwości zaliczenia okresu zatrudnienia na jej podstawie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze takie jak urlop wypoczynkowy. W przypadku gdy dany pracownik świadczy pracę np. na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy cywilnoprawnej, nie jest on zatrudniony w rozumieniu przepisów Kodeksu pracy. Tym samym nie pozostaje on w stosunku pracy. Do stażu pracy nie można zaliczyć również okresu prowadzenia działalności gospodarczej.