Zakup licencji w kosztach uzyskania przychodów

W zakresie prowadzonej działalności gospodarczej podatnik może ponosić wiele różnych wydatków potrzebnych do właściwego funkcjonowania przedsiębiorstwa. Wśród nich możemy wyróżnić nie tylko zakup składników majątkowych będących środkami trwałymi, lecz także nabycie wartości niematerialnych i prawnych takich jak licencje. To właśnie zakup licencji będzie przedmiotem naszego artykułu.

Charakter prawny licencji

Licencja, czy też umowa licencyjna, regulowana jest przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zgodnie z art. 41 ust. 2 umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu, zwana dalej licencją, obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione. W myśl art. 52 ust. 1 ww. ustawy, jeżeli umowa nie stanowi inaczej, przeniesienie własności egzemplarza utworu nie powoduje przejścia autorskich praw majątkowych do niego.

Najpowszechniejszym rodzajem licencji jest licencja do programu komputerowego. Wskażmy zatem, że autorskie prawo majątkowe do programu komputerowego obejmuje prawo do:

1. trwałego lub czasowego zwielokrotnienia programu komputerowego w całości lub w części jakimikolwiek środkami i w jakiejkolwiek formie; w zakresie, w którym dla wprowadzania, wyświetlania, stosowania, przekazywania i przechowywania programu komputerowego niezbędne jest jego zwielokrotnienie, czynności te wymagają zgody uprawnionego,
2. tłumaczenia, przystosowywania, zmiany układu lub jakichkolwiek innych zmian w programie komputerowym, z zachowaniem praw osoby, która tych zmian dokonała,
3. rozpowszechniania, w tym użyczenia lub najmu, programu komputerowego lub jego kopii.

Do udostępniania takiego oprogramowania w obrocie gospodarczym może dochodzić na podstawie różnych stosunków prawnych. W świetle ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych należy w szczególności wyróżnić:

• umowę zakupu autorskich praw majątkowych do programu komputerowego, w której następstwie nabywca nabywa nieograniczone prawa do korzystania z programu na wszystkich jego polach eksploatacji, a zbywca wyzbywa się całości autorskich praw majątkowych,
• umowę licencyjną (licencję), czyli umowę przenoszącą prawo do korzystania z autorskich praw majątkowych do utworu (w tym programu komputerowego) w obrębie wskazanych pól eksploatacji,
• umowę, której przedmiotem jest przeniesienie własności egzemplarza programu komputerowego, a która nie przenosi na nabywcę żadnych autorskich praw majątkowych do tego programu ani nie jest umową licencyjną. Na podstawie takiej umowy dozwolone jest jedynie użytkowanie programu zgodnie z jego pierwotnym przeznaczeniem, na własne potrzeby.

Dwie pierwsze z wymienionych wyżej umów, w odróżnieniu od ostatniej, przenoszą na nabywcę nie własność rzeczy, a określone prawa. 

Na podstawie umowy licencyjnej właściciel autorskich praw majątkowych do utworu upoważnia inną osobę do wykorzystywania tego utworu w określony sposób, w zakresie objętym ww. prawami. Nabycie licencji odbywa się przeważnie za wynagrodzeniem.

Zakup licencji na gruncie prawa podatkowego

W świetle przepisów ustawy PIT licencja stanowi wartość niematerialną i prawną. Zgodnie z art. 22b ust. 1 pkt 5 ustawy PIT amortyzacji podlegają, z zastrzeżeniem art. 22c, nabyte nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania licencje, o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane przez niego do używania na podstawie umowy licencyjnej (sublicencji), umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu, zwane wartościami niematerialnymi i prawnymi.

Z powyższego wynika, że określony składnik majątku podatnika może zostać uznany za wartość niematerialną i prawną, jeżeli łącznie zostaną spełnione następujące warunki:

• został nabyty,
• nadaje się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania,
• przewidywany okres jego używania na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej jest dłuższy niż rok (decyzja w tej sprawie należy do podatnika),
• jest wykorzystywany przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo został oddany do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub leasingu.

Z powyższego przepisu wynika, że amortyzacji dla celów podatkowych podlegają wyłącznie nabyte wartości niematerialne i prawne, czyli tylko takie, które zostały przez podatnika nabyte (a nie wytworzonego we własnym zakresie).

Przy czym, jak wskazał Dyrektor KIS w interpretacji z 18 października 2018 roku (nr 0115-KDIT3.4011.365.2018.2.WR), wartością niematerialną i prawną może być jedynie licencja na program użytkowy. Oprogramowanie związane na stałe z konkretnym urządzeniem, umożliwiające jego uruchomienie i działanie (np. systemy operacyjne), nie stanowi oddzielnego składnika majątku, a zwiększa wartość początkową komputera, na którym jest zainstalowane.

Przykład 1.

Podatnik prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą zakupił maszynę numeryczną CNC wraz z licencją producenta służącą do jej obsługi komputerowej. Czy w takim przypadku mamy do czynienia z wartością niematerialną i prawną?

W tym przypadku należy przyjąć, że podatnik zakupił jeden środek trwały (tj. maszynę numeryczną). Wartość licencji służącej do obsługi (uruchomienia) konkretnej maszyny nie stanowi odrębnej wartości niematerialnej i prawnej, lecz powiększa wartość początkową środka trwałego.

Amortyzacja zakupionej licencji

W świetle art. 22g ust. 18 ustawy PIT wartość początkową praw majątkowych, w tym licencji i autorskich praw majątkowych, stanowi cena nabycia tych praw; jeżeli wynagrodzenie (opłaty) wynikające z umowy licencyjnej albo z umowy o przeniesienie innych praw majątkowych jest uzależnione od wysokości przychodów z licencji lub praw uzyskanych przez licencjobiorcę albo nabywcę, przy ustalaniu wartości początkowej praw majątkowych, w tym licencji, nie uwzględnia się tej części wynagrodzenia.

Natomiast w kwestii stawek amortyzacyjnych wypowiada się art. 22m ustawy PIT, gdzie możemy przeczytać, że podatnicy ustalają stawki amortyzacyjne dla poszczególnych wartości niematerialnych i prawnych na cały okres amortyzacji przed rozpoczęciem dokonywania odpisów amortyzacyjnych i okres ten nie może być krótszy niż:

1. od licencji (sublicencji) na programy komputerowe oraz od praw autorskich – 24 miesiące,
2. od licencji na wyświetlanie filmów oraz na emisję programów radiowych i telewizyjnych – 24 miesiące,
3. od poniesionych kosztów zakończonych prac rozwojowych – 12 miesięcy,
4. od pozostałych wartości niematerialnych i prawnych – 60 miesięcy.

W tym miejscu warto też dodać, że zgodnie z art. 22d ust. 1 ustawy PIT podatnicy mogą nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych od wartości niematerialnych i prawnych, których wartość początkowa nie przekracza 10 000 zł; wydatki poniesione na ich nabycie stanowią wówczas koszty uzyskania przychodów w miesiącu oddania ich do używania. 

Na zakończenie przypomnijmy, że zakupiona licencja powinna zostać ujęta w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Podatnik, który zdecyduje się na dokonywanie odpisów amortyzacyjnych od licencji, może to rozpocząć od miesiąca następującego po miesiącu wprowadzenia licencji do ewidencji.