Rozwój sztucznej inteligencji powoduje, że coraz więcej przedsiębiorstw wykorzystuje AI na potrzeby firmowe. W sytuacji, gdy następuje zakup licencji na korzystanie ze sztucznej inteligencji czy też dostępu do sztucznej inteligencji, pojawia się pytanie o ewentualne obowiązki w sferze podatku VAT oraz konieczność rozpoznania importu usług.
Ustalenie miejsca świadczenia usług w ramach sztucznej inteligencji
W pierwszej kolejności należy zauważyć, że usługi w ramach sztucznej inteligencji są na gruncie podatku VAT klasyfikowane jako usługi elektroniczne.
Na podstawie art. 7 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) Nr 282/2011 do usług świadczonych drogą elektroniczną zalicza się usługi świadczone za pomocą internetu lub sieci elektronicznej, których świadczenie – ze względu na ich charakter – jest zasadniczo zautomatyzowane i wymaga minimalnego udziału człowieka, a ich wykonanie bez wykorzystania technologii informacyjnej jest niemożliwe.
Warunkiem koniecznym uznania usługi za usługę elektroniczną jest to, aby była ona świadczona za pomocą internetu lub podobnej sieci elektronicznej. Warunek ten jednak nie jest wystarczający do uznania usługi za usługę elektroniczną w rozumieniu powołanych powyżej przepisów. Istotne jest wystąpienie następujących cech świadczonych usług:
- realizacja za pomocą internetu lub sieci elektronicznej;
- świadczenie jest zautomatyzowane, a udział człowieka jest niewielki;
- ich wykonanie bez wykorzystania technologii informatycznej jest niemożliwe;
- nie jest objęta wyłączeniami zawartymi w art. 7 ust. 3 rozporządzenia 282/2011.
Jak natomiast stanowi art. 7 ust. 2 lit. c ww. rozporządzenia usługi elektroniczne obejmują usługi generowane automatycznie przez komputer i przesyłane poprzez internet lub sieć elektroniczną w odpowiedzi na określone dane wprowadzone przez usługobiorcę.
W myśl art. 28k ust. 1 ustawy VAT miejscem świadczenia usług telekomunikacyjnych, usług nadawczych i usług elektronicznych na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym podmioty te posiadają siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.
Natomiast w przypadku usług elektronicznych świadczonych pomiędzy przedsiębiorcami nie obowiązują żadne szczególne regulacje, co oznacza, że należy zastosować art. 28b ustawy VAT. Zgodnie z tym przepisem miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej.
Zakup licencji na korzystanie ze sztucznej inteligencji a rozliczenie podatku VAT
Mając powyższe na uwadze, należy wskazać, że jeżeli podmiotem nabywającym usługi sztucznej inteligencji jest przedsiębiorca z Polski, to miejscem opodatkowania – zgodnie z art. 28b ustawy VAT – jest terytorium Polski.
W takim przypadku mamy do czynienia z importem usług. Zgodnie z art. 2 pkt 9 ustawy VAT przez import usług rozumie się świadczenie usług, z których tytułu wykonania podatnikiem jest usługobiorca, o którym mowa w art. 17 ust. 1 pkt 4.
Natomiast stosownie do art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy VAT podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne nabywające usługi, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
- usługodawcą jest podatnik nieposiadający siedziby działalności gospodarczej oraz stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium kraju, a w przypadku usług, do których stosuje się art. 28e, podatnik ten nie jest zarejestrowany zgodnie z art. 96 ust. 4;
- usługobiorcą jest w przypadku usług, do których stosuje się art. 28b, podatnik, o którym mowa w art. 15, lub osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa w art. 15, zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4.
Przy czym zgodnie z art. 17 ust. 2 ustawy w przypadkach wymienionych w ust. 1 pkt 4 i 5 usługodawca lub dokonujący dostawy towarów nie rozlicza podatku należnego.
Powołany art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy wskazuje na sytuację, w której podatnikiem staje się nabywca usługi, która podlega opodatkowaniu na terytorium Polski. Przepis art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy wprowadza mechanizm tzw. odwrotnego obciążenia, który polega na opodatkowaniu usług przez usługobiorcę. Przepis art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy ma zastosowanie, gdy miejscem świadczenia, a tym samym opodatkowania ustalonym na podstawie przepisów ustawy jest terytorium Polski. Przy tym warunkiem zastosowania odwrotnego obciążenia na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy względem usług jest spełnienie warunków dotyczących zarówno usługodawcy, jak i usługobiorcy.
Import usług a odliczenie podatku naliczonego
Podstawowe zasady dotyczące odliczania podatku naliczonego zostały sformułowane w art. 86 ust. 1 ustawy. W myśl tego przepisu – w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 4 lit. a ustawy kwotę podatku naliczonego stanowi kwota podatku należnego z tytułu świadczenia usług, dla którego zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 4 podatnikiem jest ich usługobiorca.
Z powyższego wynika, że prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego).
Przedstawiona powyżej zasada wyklucza zatem możliwość dokonania obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego związanego z usługami i towarami, które nie są w ogóle wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku VAT oraz niepodlegających temu podatkowi.
Ponadto zaznaczyć należy, że ustawodawca nie precyzuje, w jakim zakresie i w jaki sposób towary i usługi muszą być wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, aby pozwoliło to podatnikowi na odliczenie podatku naliczonego. Związek ten może być bezpośredni lub pośredni.
W tym miejscu warto też podkreślić, że zgodnie z art. 88 ust. 4 ustawy VAT obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się również do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96.
Reasumując powyższe, należy wskazać, że zakup licencji na korzystanie ze sztucznej inteligencji jest importem usług, o którym stanowi art. 2 pkt 9 ustawy VAT. To powoduje, że przedsiębiorca z Polski jest zobowiązany do rozpoznania podatku należnego w ramach systemu odwrotnego obciążenia oraz zobligowany do odliczenia z tego tytułu podatku naliczonego.
