Wcześniejsza wypłata z IKZE w PIT-36/PIT-28/PT36L - jak wykazać?

Biorąc pod uwagę treść ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego wcześniejsza wypłata z IKZE stanowi zwrot, który pod względem przepisów podatkowych generuje po stronie podatnika przychód. To z kolei oznacza, że należy taki przychód poprawnie rozliczyć i odpowiednio ująć we właściwej deklaracji podatkowej.

Zwrot a wypłata z IKZE w kontekście podatku PIT

Zgodnie z art. 2 pkt 15 ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego określenie „zwrot” – zawarte w omawianej ustawie – oznacza wycofanie całości środków zgromadzonych na IKE lub IKZE, jeżeli nie zachodzą przesłanki wypłaty bądź wypłaty transferowej.

Jak stanowi art. 37 ust. 1 ustawy o indywidualnych kontach emerytalnych oraz indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego, zwrot środków zgromadzonych na IKE lub IKZE następuje w razie wypowiedzenia umowy o prowadzenie IKE lub IKZE przez którąkolwiek ze stron, jeżeli nie zachodzą przesłanki do wypłaty lub wypłaty transferowej.

Na równi ze zwrotem, w tym także do celów podatkowych, traktuje się pozostawienie środków zgromadzonych na IKE lub IKZE na rachunku oszczędzającego, jeżeli umowa o prowadzenie IKE lub IKZE wygasła, a nie zachodzą przesłanki do wypłaty lub wypłaty transferowej (art. 37 ust. 2 ww. ustawy).

Trzeba zatem wyraźnie odróżnić pojęcie jakim jest wypłata z IKZE od zwrotu z IKZE. Przechodząc do skutków podatkowych zwrotu środków zgromadzonych na IKZE, należy wskazać, że zgodnie z art. 20 ust. 1 ustawy o PIT za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności:

• kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych;
• kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz faktu jakim jest wypłata z IKZE, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego;
• zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia;
• świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach;
• dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14;
• dopłaty, nagrody;
• inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Bezpośrednio z treści ww. przepisu wynika, że zwrot środków zgromadzonych na IKZE stanowi przychód zaliczany do innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, w związku z ww. art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, i podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych według skali podatkowej.

Należy podkreślić, że otrzymana z tytułu zwrotu kwota nie podlega pomniejszeniu o wpłaty dokonywane na IKZE. Dyrektor KIS w interpretacji z 30 lipca 2019 roku (nr 0115-KDIT2-2.4011.192.2019.1.MU) jednoznacznie wskazał, że nie może uznać wpłaty na IKZE za koszt uzyskania przychodu przy rozliczaniu zwrotu środków z IKZE.

Należy podkreślić, że w przypadku przychodów z innych źródeł po stronie podatnika nie powstaje obowiązek zapłaty zaliczki na podatek w trakcie roku. Oznacza to, że podatek dochodowy trzeba wykazać w zeznaniu rocznym składanym w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym. W tym samym terminie należy odprowadzić podatek według skali podatkowej określonej w art. 27 ust. 1 ustawy o PIT.

Jednocześnie jednak podmiot dokonujący zwrotu z IKZE ma obowiązek sporządzić informację PIT-11. Jak bowiem wynika z treści art. 42a ust. 1 ustawy o PIT, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1, z wyjątkiem dochodów (przychodów) wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku, od których nie są obowiązane pobierać zaliczki na podatek lub zryczałtowanego podatku dochodowego, są obowiązane sporządzić informację według ustalonego wzoru PIT-11.

Zgodnie z art. 42g ustawy o PIT podmioty te przesyłają informacje PIT-11:

• urzędowi skarbowemu – w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym;
• podatnikowi – w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym.

Podkreślamy przy tym, że podmiot wypłacający ma w tym przypadku jedynie obowiązek sporządzenia informacji PIT-11 i nie pełni funkcji płatnika, a więc z tytułu dokonanego zwrotu nie oblicza, nie pobiera i nie wpłaca do urzędu skarbowego zaliczki na podatek.

Na podstawie tej informacji (PIT-11) podatnik powinien samodzielnie wykazać kwotę zwrotu z IKZE w zeznaniu składanym za rok podatkowy, w którym tę kwotę otrzymał, jako przychód z innych źródeł, o którym mowa w cyt. wyżej art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Jednocześnie przepis ten ma zastosowanie w odniesieniu do kwot z tytułu zwrotu z IKZE, uzyskanych zarówno przez podatnika, który uprzednio odliczał od podstawy opodatkowania lub od przychodu wpłaty na IKZE, jak i podatnika, który z prawa tego nie korzystał. Przypomnijmy bowiem, że zgodnie z art. 26 ust. 1 pkt 2b ustawy o PIT podstawa opodatkowania podlega pomniejszeniu o kwoty wpłat na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego dokonanych przez podatnika w roku podatkowym, do wysokości określonej w przepisach o indywidualnych kontach zabezpieczenia emerytalnego.

Jednakże niezależnie od tego, czy osoba fizyczna dokonała odliczenia z tytułu ww. wpłat na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego, ma obowiązek wykazać w zeznaniu podatkowym kwotę środków wycofanych z IKZE jako podlegający opodatkowaniu przychód z innych źródeł, o którym mowa w ww. art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Wykazanie częściowego zwrotu z IKZE w odpowiedniej deklaracji podatkowej

Jak wskazaliśmy, zwrot z IKZE stanowi przychód zaliczany do źródła określonego w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT, tj. inne źródła przychodów. Tego rodzaju przychód należy odróżnić od pozarolniczej działalności gospodarczej, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT.

Częściowy zwrot z IKZE trzeba wykazać w PIT-36 (ewentualnie w PIT-37) jako „Inne źródła”. Z uwagi na fakt, że tego rodzaju przychód podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych, możliwe jest łączne wykazanie go w PIT-36 tylko, gdy podatnik prowadzący działalność gospodarczą jako formę opodatkowania wybrał skalę podatkową.

Natomiast jeżeli przedsiębiorca zdecydował się na opodatkowanie w formie podatku liniowego czy też w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, to nie może częściowego zwrotu wykazać ani w PIT-36L, ani w PIT-28. Formularze te nie przewidują bowiem możliwości wpisania przychodów z innych źródeł.

Przykład 1.

Pani Iwona prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą opodatkowaną podatkiem liniowym. W 2024 roku dokonała częściowego zwrotu środków zgromadzonych na IKZE i z tego tytułu otrzymała PIT-11. Jakie formularze podatkowe powinna złożyć? W terminie do 30 kwietnia 2025 roku pani Iwona powinna złożyć PIT-36L z tytułu działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym oraz PIT-37 z tytułu przychodów z innych źródeł opodatkowanych według skali podatkowej.

Podsumowując kwestię jaką jest wcześniejsza wypłata z IKZE w PIT-36/PIT-28/PT36L oraz zwrot z wcześniej wspomnianego indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego należy pamiętać, że zwrot środków z IKZE jest kwalifikowany jako przychód z innych źródeł powstający w dacie otrzymania przychodu. Ustawa o PIT przewiduje dla tego rodzaju przychodu opodatkowania na podstawie skali podatkowej, co oznacza, że rozliczenie podatku odbywa się w rocznym zeznaniu PIT-37 lub PIT-36.