Zaliczanie pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy

Kodeks pracy stanowi, że zasady równego traktowania w zatrudnieniu nie naruszają działania (proporcjonalnie do osiągnięcia zgodnego z prawem celu różnicowania sytuacji pracownika) polegającego na stosowaniu kryterium stażu pracy przy ustalaniu warunków zatrudniania i zwalniania pracowników, zasad wynagradzania i awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, co uzasadnia odmienne traktowanie pracowników ze względu na wiek. Staż pracy jest więc istotnym kryterium, które może wpływać na sytuację pracownika. Jak wygląda zaliczanie pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy? W artykule szczegóły!

Uprawnienia pracownicze uzależnione od stażu pracy

Nabywanie niektórych uprawnień pracowniczych – a także ich zakres – prawo pracy uzależnia od okresu zatrudnienia pracownika u jego obecnego pracodawcy lub od ogólnego stażu pracy (okresów zatrudnienia u wszystkich dotychczasowych pracodawców).

Przykładowo od czasu trwania zatrudnienia u danego pracodawcy zależą okresy wypowiedzenia umów o pracę na czas określony i na czas nieokreślony (art. 36 Kodeksu pracy), a także wysokość odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi zwalnianemu z pracy w ramach zwolnienia grupowego (art. 8 ust. 1 Ustawy z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników).

Natomiast od długości okresu aktualnie trwającego zatrudnienia i wszystkich okresów poprzedniego zatrudnienia u różnych pracodawców zależy wymiar urlopu wypoczynkowego (art. 154 § 1 i art. 1541 § 1 Kodeksu pracy), a także uprawnienia określone w przepisach szczególnych, np. przysługujące pracownikowi samorządowemu prawo do nagrody jubileuszowej, dodatku za wieloletnią pracę oraz jednorazowej odprawy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy (art. 38 ust. 5 Ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o pracownikach samorządowych).

Okresy zrównane z okresami zatrudnienia

Oprócz ściśle rozumianych okresów zatrudnienia, tj. pozostawania w stosunku pracy, przepisy nakazują zaliczać do stażu pracy również inne, takie jak:

• okresy ukończonej nauki w zasadniczej lub innej równorzędnej szkole zawodowej, średniej szkole zawodowej, średniej szkole zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych, średniej szkole ogólnokształcącej, szkole policealnej albo szkole wyższej – przy ustalaniu wymiaru urlopu wypoczynkowego (art. 155 Kodeksu pracy);
• okresy służby w Policji, Urzędzie Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie Kontrwywiadu Wojskowego, Służbie Wywiadu Wojskowego, Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, Biurze Ochrony Rządu, Służbie Ochrony Państwa, Służbie Więziennej, Straży Granicznej i Państwowej Straży Pożarnej w zakresie i na zasadach przewidzianych odrębnymi przepisami (art. 302 Kodeksu pracy);
• okres pozostawania bez pracy przez pracownika, którego przywrócono do pracy (art. 51 Kodeksu pracy).
  Art. 174 § 2, art. 174¹ § 2, art. 205 § 4 Kodeksu pracy

  Okresu urlopu bezpłatnego – choć jest to okres trwania zatrudnienia w ramach stosunku pracy – nie wlicza się, co do zasady, do okresów, od których zależą uprawnienia pracownicze. Jednak w przypadkach szczególnych przepisy nakazują dokonywać takiego wliczenia. Dotyczy to m.in. okresu urlopu bezpłatnego udzielonego w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między pracodawcami, oraz urlopu bezpłatnego udzielonego młodocianemu w okresie ferii szkolnych.

Zaliczanie pracy w gospodarstwie rolnym do stażu pracy

Okresem podlegającym wliczeniu do stażu pracy jest także czas pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym. Zgodnie z art. 1 ust. 1 Ustawy z dnia 20 lipca 1990 roku o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy –  ilekroć przepisy prawa lub postanowienia układu zbiorowego pracy albo porozumienia w sprawie zakładowego systemu wynagradzania przewidują wliczanie do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy, okresów zatrudnienia w innych zakładach pracy – wlicza się pracownikowi także:

• okresy prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego lub pracy w takim gospodarstwie prowadzonym przez współmałżonka;
• przypadające przed 1 stycznia 1983 roku okresy pracy po ukończeniu 16. roku życia w gospodarstwie rolnym prowadzonym przez rodziców lub teściów, poprzedzające objęcie tego gospodarstwa i rozpoczęcie jego prowadzenia osobiście lub wraz ze współmałżonkiem;
• przypadające po 31 grudnia 1982 roku okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych i członków ich rodzin.

Przykład 1.

W układzie zbiorowym pracy ustalono, że pracownikom tego zakładu przysługuje jednorazowa premia (nie nagroda jubileuszowa), do której prawo pracownicy nabywają po przepracowaniu w tym zakładzie 3 lat. Pracownik przedstawił pracodawcy dokumenty, z których wynika, że przez 4 lata, przed podjęciem zatrudnienia u tego pracodawcy, prowadził indywidualne gospodarstwo rolne. Wspomniane 4 lata nie podlegają zaliczeniu do stażu pracy, od którego zależy nabycie prawa do wskazanej premii, gdyż układ zbiorowy pracy nakazuje w tym przypadku wliczać do stażu pracy wyłącznie okres zatrudnienia w tym konkretnym zakładzie pracy.

Okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym nie wlicza się też do czasu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego lub innego świadczenia przysługującego z upływem roku pracy lub okresu krótszego niż jeden rok.

Przykład 2.

Staż pracy pracownika wynosi 6 lat i obejmuje okres pracy, w ramach stosunku pracy, oraz okres nauki. Ponadto pracownik ma udokumentowany 5-letni czas pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym w charakterze domownika. Przy ustalaniu przysługującego pracownikowi wymiaru urlopu wypoczynkowego należy uwzględnić tylko wspomniane 6 lat. Oznacza to, że wymiar ten wynosi 20 dni, ponieważ staż pracy podlegający uwzględnieniu jest krótszy niż 10 lat.

Jak udowodnić pracę w indywidualnym gospodarstwie rolnym?

Na wniosek zainteresowanej osoby właściwy urząd gminy jest obowiązany stwierdzić okresy jej pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, wydając stosowne zaświadczenie w celu przedłożenia w zakładzie pracy. Jeżeli urząd gminy nie dysponuje dokumentami uzasadniającymi wydanie zaświadczenia o pracy zainteresowanej osoby w indywidualnym gospodarstwie rolnym, zawiadamia ją o tej okoliczności na piśmie.

W przypadku braku zaświadczenia z urzędu gminy okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym mogą być udowodnione zeznaniami co najmniej dwóch świadków zamieszkujących w tym czasie na terenie, na którym położone jest to gospodarstwo rolne. Zeznania świadków może poświadczyć urząd gminy lub notariusz; mogą też zostać złożone bezpośrednio przed pracodawcą.

Wprowadzenie zasady wliczania do okresów zatrudnienia, od których zależą uprawnienia pracownicze, okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym oznacza, że intencją ustawodawcy było zrównanie (nadanie podobnej rangi prawnej) zatrudnienia w rolnictwie i w ramach stosunku pracy.