Podatnicy dokonujący sprzedaży towarów do innych krajów Unii Europejskiej muszą je odpowiednio udokumentować. Mają oni jednak z tym nadal problemy, a zmiany WDT w posiadaniu odpowiedniej dokumentacji im tego nie ułatwiają. Przedsiębiorcy zastanawiają się, czy posiadane dokumenty pozwalają im na zastosowanie stawki 0% na sprzedawane towary.
Nowe rozporządzenie – stosowanie od kiedy?
Przypomnijmy, że jednym z warunków do zastosowania stawki 0% dla dostawy towarów dokonanej w ramach transakcji WDT jest zapewnienie, aby towary zostały wysłane lub przetransportowane z jednego państwa członkowskiego do innego państwa członkowskiego i dostarczone innemu podatnikowi lub osobie prawnej niebędącej podatnikiem, działających w takim charakterze w państwie członkowskim innym niż̇ państwo rozpoczęcia wysyłki lub transportu towarów.
Od 1 stycznia 2020 roku we wszystkich państwach członkowskich, w tym w Polsce, obowiązują przepisy Rozporządzenia Wykonawczego (UE) 2018/1912 z dnia 4 grudnia 2018 roku zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 282/2011 w odniesieniu do niektórych zwolnień związanych z transakcjami wewnątrzwspólnotowymi, stanowiące jeden z elementów tzw. pakietu „Quick Fixes”.
Zmiany WDT dotyczące dokumentacji
Dokumentowania wywozu towarów z terytorium kraju i ich dostarczenia do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż̇ terytorium kraju w ramach WDT zostały uregulowane w art. 42 ust. 3–5 i 11 ustawy o VAT. Polska ustawa o VAT reguluje więc, jak należy dokumentować wywóz.
Od 1 stycznia 2020 roku zasady dokumentowania wysyłki lub transportu towaru z państwa członkowskiego do miejsca przeznaczenia w innym państwie członkowskim zostały również̇ unormowane w przepisach prawa unijnego, tj. w art. 45a Rozporządzenia 282/2011, dodanego Rozporządzeniem 2018/1912.
Powyższe rozporządzenie ma zasięg ogólny, wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich. Nowe przepisy Rozporządzenia 282/2011 nie wymagały więc odrębnej implementacji do polskiego porządku prawnego w celu ich bezpośredniego stosowania od 1 stycznia 2020 roku.
Co istotne, w przypadku, gdy podatnik nie będzie mógł spełnić warunków domniemania wprowadzonych w art. 45a ust. 1 Rozporządzenia 282/2011, nie oznacza to jednocześnie, że zostanie on pozbawiony możliwości zastosowania stawki 0% z tytułu dokonanej WDT. W takiej sytuacji podatnik, będzie musiał udowodnić zgodnie z przepisami ustawy o VAT, że spełnia warunki do zastosowania stawki 0%. Może więc na podstawie polskich regulacji udowodnić, że towary zostały dostarczone do nabywcy w innym państwie członkowskim. Jeżeli nie spełni on warunków określonych w art. 45a ust. 1 lit. a) lub b) Rozporządzenia 282/2011, to pozostają mu jeszcze regulacje krajowe.
Jakie dokumenty musimy posiadać zgodnie z rozporządzeniem?
W myśl rozporządzenia domniemywa się, że towary zostały wysłane lub przetransportowane z państwa członkowskiego do miejsca przeznaczenia w innym państwie członkowskim, ale na terytorium Wspólnoty, w którymkolwiek z następujących przypadków:
-
sprzedawca wskazuje, że towary zostały wysłane lub przetransportowane przez niego lub przez osobę trzecią działającą na jego rzecz, oraz sprzedawca jest w posiadaniu co najmniej dwóch niebędących ze sobą w sprzeczności dowodów, o których mowa w ust. 3 lit. a (tzw. dowody z grupy A), które zostały wydane przez dwie różne strony niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i od nabywcy, albo sprzedawca jest w posiadaniu jakichkolwiek pojedynczych dowodów, o których mowa w ust. 3 lit. a (tzw. dowody z grupy A), wraz z jakimikolwiek pojedynczymi niebędącymi ze sobą w sprzeczności dowodami, o których mowa w ust. 3 lit. b (tzw. dowody z grupy B), potwierdzających wysyłkę lub transport, które zostały wydane przez dwie różne strony niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i od nabywcy;
-
sprzedawca jest w posiadaniu następujących dokumentów:
-
pisemnego oświadczenia nabywcy potwierdzającego, że towary zostały wysłane lub przetransportowane przez nabywcę lub przez osobę trzecią działającą na rzecz nabywcy, oraz wskazującego państwo członkowskie przeznaczenia towarów; takie pisemne oświadczenie określa: datę wystawienia; nazwę lub imię i nazwisko oraz adres nabywcy; ilość i rodzaj towarów; datę i miejsce przybycia towarów; w przypadku dostawy środków transportu numer identyfikacyjny środków transportu oraz identyfikację osoby przyjmującej towary na rzecz nabywcy oraz
-
co najmniej dwóch niebędących ze sobą w sprzeczności dowodów, o których mowa w ust. 3 lit. a (tzw. dowody z grupy A), które zostały wydane przez dwie różne strony, które są niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i nabywcy, lub jakichkolwiek pojedynczych dowodów, o których mowa w ust. 3 lit. a (tzw. dowody z grupy A), wraz z jakimikolwiek pojedynczymi niebędącymi ze sobą w sprzeczności dowodami, o których mowa w ust. 3 lit. b (tzw. dowody z grupy B), potwierdzających transport lub wysyłkę,
które zostały wydane przez dwie różne strony niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i od nabywcy. Nabywca dostarcza sprzedawcy pisemne oświadczenie, o którym mowa w lit. b ppkt (i), do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym miała miejsce dostawa.
Poniżej wymieniliśmy dokumenty z poszczególnych grup. W grupie A znajdują się dokumenty odnoszące się do wysyłki lub transportu towarów, takie jak podpisany list przewozowy CMR, konosament, faktura za towarowy przewóz lotniczy lub faktura od przewoźnika towarów. Natomiast w grupie B znajdują się takie dokumenty jak:
-
polisa ubezpieczeniowa w odniesieniu do wysyłki lub transportu towarów lub dokumenty bankowe potwierdzające zapłatę za wysyłkę lub transport towarów;
-
dokumenty urzędowe wydane przez organ władzy publicznej, np. notariusza, potwierdzające przybycie towarów do państwa członkowskiego przeznaczenia;
-
poświadczenie odbioru wystawione przez prowadzącego magazyn w państwie członkowskim przeznaczenia, potwierdzające składowanie towarów w tym państwie członkowskim.
Przykłady przedstawione przez Ministra Finansów, kiedy spełniamy powyższy warunek
W interpretacji ustawodawca zawarł szereg przykładów, kiedy i jakich warunkach podatnik na podstawie rozporządzenia będzie mógł zastosować stawkę 0%.
Przykład 1.
Sprzedawca będący polskim podatnikiem VAT dokonał dostawy towarów na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, nadany przez inne państwo członkowskie, właściwe dla nabywcy. Towary zostały przetransportowane z Polski do Francji przez firmę transportową działającą na rzecz sprzedawcy. Sprzedawca jest w posiadaniu następujących dokumentów:
-
podpisanego listu przewozowego CMR – dowód z grupy A;
-
faktury za transport towarów otrzymanej od przewoźnika – dowód z grupy A.
W takiej sytuacji możemy zastosować stawkę 0%, mamy bowiem odpowiednie dokumenty.
Przykład 2.
Sprzedawca będący polskim podatnikiem VAT dokonał dostawy towarów na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych nadany przez inne państwo członkowskie, właściwe dla nabywcy. Towary zostały przetransportowane z Polski do Francji przez firmę transportową działającą na rzecz sprzedawcy. Sprzedawca jest w posiadaniu następujących dokumentów:
-
podpisanego listu przewozowego CMR – dowód grupy A;
-
potwierdzenia zapłaty za transport wygenerowanego z systemu bankowego – dowód z grupy B.
Tutaj również podatnik może zastosować stawkę 0%, ponieważ spełnia warunki z rozporządzenia.
Termin dostarczenia oświadczenia
W rozporządzeniu określono 10-dniowy termin, w którym nabywca ma dostarczyć sprzedawcy pisemne oświadczenie. W przypadku, jeżeli nabywca dostarczy sprzedawcy pisemne oświadczenie po terminie (jednak z uwzględnieniem terminów wynikających z art. 42 ust. 1 pkt 2 oraz art. 42 ust. 12 ustawy o VAT), sprzedawca będzie mógł również̇ skorzystać z domniemania, pod warunkiem że wszystkie pozostałe warunki określone w art. 45a rozporządzenia są spełnione.
Termin, o którym mowa w Rozporządzeniu 282/2011, ma więc charakter instrukcyjny i pozostaje co do zasady bez wpływu na obowiązujące przepisy, od których zależy zastosowanie stawki 0% dla WDT. Podatnik przede wszystkim winien posiadać dowody potwierdzające, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż̇ terytorium kraju wynikające z ustawy o VAT (patrz art. 42 ust. 1 pkt 2 oraz art. 42 ust. 12 ustawy o VAT).
Tym samym, jeśli podatnik otrzyma oświadczenie od nabywcy po upływie 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym miała miejsce dostawa, lecz przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej (JPK_VAT) za ten okres, będzie mógł skorzystać z domniemania, o którym mowa w rozporządzeniu i pod warunkiem spełnienia pozostałych warunków, o których mowa w art. 42 ust. 1 i 1a ustawy o VAT, zastosować dla dokonanej WDT stawkę 0%.
Obalenie WDT przez organy
Przypomnijmy, że zgodnie z art. 45a ust. 2 rozporządzenia 282/2011 organ podatkowy może obalić domniemanie, że towary zostały wysłane lub przetransportowane z państwa członkowskiego do miejsca przeznaczenia znajdującego się poza jego terytorium, ale na terytorium UE. W takim przypadku ciężar udowodnienia, że nie doszło do WDT, spoczywa na organie. Jeśli zostaną spełnione warunki formalne (sprzedawca posiada wymagane dokumenty), a w rzeczywistości towary nie zostały wysłane lub przetransportowane, organ może obalić WDT.
Zdaniem Ministerstwa Finansów obalenie domniemania zachodzi wówczas, gdy przy istnieniu niezbędnych przesłanek organy podatkowe są w stanie wykazać, że towary nie zostały w rzeczywistości wysłane lub przetransportowane z państwa członkowskiego do miejsca przeznaczenia znajdującego się poza jego terytorium, ale na terytorium UE. Przykładowo taka sytuacja będzie miała miejsce, gdy:
-
podczas kontroli kontrolujący stwierdzą, że towary nadal znajdują się w magazynie dostawcy lub
-
powezmą wiedzę o incydencie, że w trakcie transportu towary uległy zniszczeniu przed opuszczeniem terytorium kraju.
Biorąc pod uwagę powyższe, organ podatkowy może obalić przyjęte domniemanie poprzez przedstawienie dowodów świadczących o tym, że towary w rzeczywistości nie zostały wysłane lub przetransportowane. Co ważne, nie jest tutaj wystarczające stwierdzenie, że zachodzi podejrzenie (organ musi posiadać dowody).
Podsumowując, nowe zasady możemy stosować już od 1 stycznia 2020 roku. Należy jednak zwrócić uwagę, że podatnik ma wybór w udowodnieniu, że towary będące przedmiotem wywozu mogą skorzystać ze stawki 0%. Organ podatkowy pomimo posiadania powyższych dowodów może obalić domniemanie WDT. W takim przypadku musi jednak posiadać konkretne dowody, a nie tylko podejrzenie.
