Polscy przedsiębiorcy w coraz większym stopniu współpracują z podmiotami z Unii Europejskiej. Sprzedaż towarów wysyłanych do innych krajów Unii Europejskiej wzrasta co rok. Tym samym bardzo ważne jest odpowiednie dokumentowanie WDT, aby podatnicy mogli stosować preferencyjną stawkę podatku VAT. Co istotne, w tym roku ustawodawca zmienił w sposób zasadniczy przepisy związane z WDT. Od 1 stycznia 2020 roku obowiązuje art. 45a rozporządzenia 282/2011 określający rodzaje dokumentów, które mogą dalej potwierdzać WDT. Powyższe regulacje podatnicy mogą stosować zamiast przepisów krajowych. Od 1 lipca 2020 roku zmodyfikowano jeden z warunków stosowania stawki 0% do WDT oraz dodane zostało nowe kryterium jej stosowania. W niniejszym artykule w sposób szczegółowy przeanalizujemy zmiany w WDT, jakie obowiązują od 1 lipca.
Zmiany w WDT od 1 lipca 2020 roku dotyczące stosowania warunku korzystania ze stawki 0%
Od 1 lipca 2020 roku zmianie uległ art. 42 ust. 1 i 1a ustawy o podatku od towarów i usług – dalej ustawa o VAT. Z nowych zapisów regulacji art. 42 ust. 1 i 1a wynikają cztery warunki stosowania stawki 0% do WDT. Oto one:
-
dostawa została dokonana na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych nadany przez państwo członkowskie, który podano dostawcy;
-
przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy dostawca posiada w swojej dokumentacji dowody, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju;
-
dostawca, składając deklarację VAT, w której wykazuje tę dostawę towarów, jest zarejestrowany jako podatnik VAT UE;
-
dostawca w terminie złożył prawidłową informację podsumowującą VAT UE;
-
względnie – jeżeli wystąpiło uchybienie – dostawca należycie wyjaśnił to na piśmie naczelnikowi urzędu skarbowego.
Co istotne, wszystkie te warunki muszą być spełnione łącznie. W przypadku gdy któryś z nich nie zostanie zrealizowany, podatnik winien zastosować stawkę krajową.
Rejestracja VAT UE nabywcy – sposób podania
Warunkiem stosowania stawki 0% do WDT jest, aby dostawa została dokonana na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer VAT UE nadany przez państwo członkowskie właściwe dla nabywcy. Warto przypomnieć, że numer VAT UE to dwuliterowy kod danego państwa członkowskiego. Co istotne, numer ten nabywca powinien podać podatnikowi (patrz art. 42 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT).
Przykład 1.
Podatnik dokonał WDT na rzecz czeskiego podatnika. Podatnik ten jest co prawda zarejestrowany jako podatnik VAT UE w Czechach, odbiorca towarów nie podał jednak czeskiego prefiksu dla dokonywanej transakcji. Kupujący przedstawił swój polski numer VAT. Czy w tej sytuacji podatnik może zastosować stawkę 0%?
W analizowanej sytuacji warunek zastosowania stawki 0% nie jest spełniony, czyli podatnik winien opodatkować transakcję stawką krajową. Co jest istotną zmianą – nabywca ma podać swój numer VAT UE. Ponieważ ustawodawca nie określił, w jakiej formie ma to zrobić, tym samym odbiorca o numerze VAT UE może poinformować w sposób dowolnie wybrany przez siebie.
Przykład 2.
Podatnik z Polski wysyła swoje towary niemal do wszystkich krajów Unii Europejskiej. W związku ze zmianami przepisów wprowadził obowiązek wpisywania na formularzu zamówienia numeru VAT UE (pole informuje o nadaniu numeru). Powyższe ze względu na skalę działalności ma ułatwić podatnikowi spełnienie warunku poinformowania odbiorcy o jego numerze VAT UE. Czy taki sposób należy uznać za prawidłowy?
Tak, powyższy sposób należy uznać za prawidłowy. W tej sytuacji omawiany warunek zastosowania stawki 0% do wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów jest spełniony. Ponadto, co ważne, sposób informowania ze względu na skalę działalności stanowi istotne ułatwienie dla podatnika.
Nie jest to jednak jedyny możliwy sposób informowania o numerze VAT UE.
Przykład 3.
Podatnik z Polski wysyła swoje towary do kontrahenta z Niemiec. W związku ze zmianami przepisów podatnik poprosił kontrahenta o numer NIP UE. Pismo, w którym poinformował o swoim numerze, kontrahent wysłał pocztą.
Taki sposób jest prawidłowy. Odbiorca może także poinformować o swoim numerze np. w formie mailowej. Tym samym sposób poinformowania jest dowolny.
Zmiany w WDT a dokumentowanie dostarczenia towarów do nabywcy na terytorium innego państwa UE
Następnym warunkiem zastosowania stawki 0% do WDT jest posiadanie przez podatnika w swojej dokumentacji dowodów, iż towary będące przedmiotem WDT zostały wywiezione z Polski i dostarczone do nabywcy na terytorium innego niż Polska państwa członkowskiego.
Co istotne, podatnik powinien mieć wspomniane dokumenty, tj. potwierdzające wywóz i dostarczenie towarów do nabywcy z innego kraju, przed upływem terminu do złożenia deklaracji za dany okres rozliczeniowy. Niespełnienie powyższego warunku nie wyłącza jednak możliwości zastosowania stawki 0% do WDT. Podatnik bowiem może rozliczyć się w okresie późniejszym, po otrzymaniu tych dokumentów.
W związku ze zmianami przepisów od 1 stycznia 2020 roku podatnicy chcący zastosować stawkę 0% do WDT mogą dokumentować fakt wywozu towarów z Polski i dostarczenia ich do nabywcy na terytorium innego państwa członkowskiego na dwa sposoby. Pierwszy to stosowanie polskich przepisów zawartych w art. 42 ustawy o VAT, drugi – stosowanie przepisów unijnych z art. 45a rozporządzenia 282/2011. W tym zakresie, pomimo nowelizacji z 28 maja 2020 roku, nic nie uległo zmianie. W komunikacie Ministerstwa Finansów z 31 grudnia 2019 roku czytamy, że: „Rozporządzenie wykonawcze 2018/1912 w art. 45a wprowadza domniemania wzruszalne odnoszące się do dowodów wymaganych do zastosowania zwolnienia z prawem do odliczenia (stawki 0%) z tytułu wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów. Niespełnienie warunków wprowadzonych ww. rozporządzeniem nie oznacza, że stawka 0% nie będzie miała zastosowania. W takiej sytuacji dostawca będzie musiał udowodnić w inny sposób, zgodnie z dotychczasowymi przepisami ustawy o VAT, że warunki zastosowania stawki 0% zostały spełnione. Sytuacja taka nie ulegnie zmianie po wejściu w życie ustawy implementującej prawo unijne”.
Rejestracja VAT UE dostawcy
Następny warunek stosowania stawki 0% do wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów jest taki, aby dokonujący tej dostawy podatnik był zarejestrowany jako podatnik VAT UE. Co istotne, ten warunek nie uległ zmianie – podatnik winien powyższe kryterium spełnić w momencie składania deklaracji VAT, w której wykazuje WDT.
Przykład 4.
Polski podatnik 25 czerwca 2020 roku dokonał dostawy towaru na rzecz kontrahenta z Niemiec (kontrahent zarejestrowany jako VAT UE). Do 25 czerwca podatnik dokonywał jedynie dostaw krajowych i nie był zarejestrowany jako podatnik VAT UE – zrobił to 1 lipca 2020 roku. Tym samym w momencie składania deklaracji VAT-7 za czerwiec podatnik był już zarejestrowany i mógł zastosować stawkę 0% dla dostawy.
Prawidłowe wykazanie WDT w informacji podsumowującej VAT UE
1 lipca 2020 roku ustawodawca dodał nowy warunek stosowania stawki 0% do WDT. Jest nim konieczność prawidłowego ich wykazania w informacji podsumowującej VAT UE. Powyższy obowiązek wynika z dodanego art. 42 ust. 1 ustawy o VAT. W świetle nowych uregulowań stawka 0% nie ma zastosowania, jeżeli:
-
podatnik nie dopełnił obowiązku wykazania WDT w informacji podsumowującej VAT UE lub terminowego złożenia informacji podsumowującej VAT UE z wykazaną WDT albo
-
złożona informacja podsumowująca nie zawiera prawidłowych danych dotyczących WDT (w zakresie wymogów, o których mowa w art. 100 ust. 8 ustawy o VAT).
Ustawodawca nie wytłumaczył, jak podatnik ma rozumieć należyte wyjaśnienie uchybienia organowi podatkowemu. „Należyte wyjaśnienie uchybienia” to takie, które w sposób obiektywny uzasadnia jego wystąpienie. Tego typu okolicznościami na pewno są wszelkie zdarzenia losowe niezależne od podatnika. Ponadto wydaje się, iż może być nimi również brak dokumentów potwierdzających wywóz.
Podsumowując, omówione zmiany powodują, iż podatnik będzie musiał bardziej uważać na dokumentowanie i wykazywanie transakcji WDT. Przedsiębiorcy winni wprowadzić procedury, które uchronią ich przed błędami dokumentującymi WDT. Należy podkreślić, iż modyfikacje mają na celu głównie wyeliminowanie oszustw podatkowych związanych z transakcjami unijnymi.
