W dzisiejszych czasach konsumenci zawierają wiele różnych umów, często opiewających na pokaźne sumy oraz wiążących obie strony na dłuższy czas. Oczywiście także nie należy pomijać powszechnie zawieranych umów w życiu codziennych, tych o drobniejszej doniosłości, których ilość zawierana w ciągu dnia również jest znaczna. W jakich sytuacjach możliwe jest jednak obciążenie konsumenta kosztami windykacji?
Gotowe umowy a dodatkowe koszty windykacyjne
Kluczowym jest, iż bez względu na rodzaj zawieranej umowy, oraz podmiot z którym dokonujemy jej zawarcia, powszechną praktyką stało się stosowanie gotowych wzorców umownych. Stosowanie wzorców umownych przy zawieraniu umów niewątpliwie znacząco ułatwia cały proces transakcji, jednakże równocześnie stwarzają pewne ryzyko po stronie konsumenta, który mógłby zostać wykorzystany np. przez przedsiębiorcę, który dzięki swej silniejszej pozycji mógłby narzucić w umowie z kontrahentem postanowienia dla niego niekorzystne.
Dlatego też bardzo ważną rolę odgrywa świadomość konsumenta podczas czytania przedłożonego mu wzorca umowy. W tym przedmiocie konsument ma możliwość sprawdzenia, czy dane postanowienie zawarte w umowie jest zgodne z prawem. W tym właśnie celu na stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów znajdziemy zamieszczony zbiór postanowień uznanych przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów za niedozwolone.
Obciążenie konsumenta kosztami windykacji
Z pośród tysięcy niedozwolonych klauzul umownych można wyróżnić te, które są często stosowane w obrocie prawnym. Za taki właśnie przykład można uznać często powtarzającą się klauzulę stosowaną w umowie najmu w brzmieniu:
W przypadku niewywiązania się z warunków niniejszej umowy i powstania zobowiązania po stronie Najemcy, Najemca ponosi koszty windykacji roszczenia prowadzonej przez wynajętą przez Wynajmującego Kancelarię.
Oczywiście przedstawiony powyżej zapis nie musi brzmieć „słowo w słowo” tak samo, istotnym jest obciążenie konsumenta kosztamiwindykacji. Niewątpliwie taka praktyka godzi w interes konsumenta dlatego też Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów orzekł, że postanowienie umowne o takiej treści jest niedopuszczalne i klauzula ta została wpisana do rejestru Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w dniu 19 października 2015 r. (poz. 6179), na mocy wyroku SOKiK z dnia 18 listopada 2014 r. (sygn. XVII AmC 12721/12).
Kto ponosi koszty za czynności windykacyjne jeśli nie zostały one sprecyzowane w umowie?
Zdaniem sądu jeśli umowa w sposób jasny nie precyzuje jakie czynności wchodzą w zakres działania danej firmy windykacyjnej (w szczególności brak jest określenia cennika) konsument bierze na siebie ryzyko obciążenia kwotami, których wysokości nie jest w stanie przewidzieć. Taki zabieg nie może być dopuszczalny ze względu na to, iż konsument stanowi słabszą stronę w obrocie gospodarczym i w starciu z profesjonalnym przedsiębiorcą nie ma szans. Żaden konsument nie powinien ponosić ryzyka za czynności podmiotu wynajętego do uzyskania od niego świadczenia a co gorsza za nieznane mu koszty, dowolnie ustalone.
Zakazana klauzula, dotąd powszechnie stosowana we wzorcach z zakresu umów najmu kształtowała powstający stosunek prawny jako niepewny i nieprzewidywalny co bez wątpienia godzi w dobre obyczaje i rażąco narusza interes konsumenta, któremu prawo przewiduje szczególną ochronę w relacjach z profesjonalistami.
