Przedsiębiorca, który prowadzi nierzetelnie ewidencje podatkowe bądź nie wywiązuje się ze swoich obowiązków względem urzędu skarbowego, może zostać ukarany. Jedną z form kar jest nałożenie przez urzędnika grzywny. Sprawdźmy, kiedy grzywna może zostać nałożona na przedsiębiorcę, czy może być kosztem podatkowym oraz czy można się od niej odwołać.
Grzywna – kiedy można ją dostać?
Grzywna orzekana jest w przypadku, gdy podatnik dokonuje wykroczenia i przestępstwa – zwłaszcza skarbowego. Podstawą prawną grzywny „skarbowej” jest Ustawa Kodeks karny skarbowy (dalej kks) oraz rozporządzenie w sprawie nakładania kary grzywny w drodze mandatu karnego za wykroczenia skarbowe.
Kara grzywny przyznawana jest przez sąd w przypadku gdy podatnik dopuścił się przestępstwa skarbowego lub na drodze mandatu karnego za wykroczenie skarbowe, który przyznawany jest przez:
- upoważnionych pracowników urzędów skarbowych,
- inspektorów kontroli skarbowej,
- upoważnionych funkcjonariuszy celnych.
Zgodnie z art. 53 § 2 kks
„przestępstwo skarbowe jest to czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności”.
Zgodnie z art. 53 § 2 wykroczenie skarbowe
„to czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks tak stanowi”.
- nieterminowe składanie deklaracji podatkowych (np. deklaracji VAT, JPK_VAT),
- nieopodatkowanie uzyskanego przychodu (np. niewystawienie dokumentu sprzedaży),
- niewpłacanie zobowiązań podatkowych do urzędu skarbowego,
- nieprowadzenie ewidencji podatkowych (np. KPiR lub rejestrów VAT).
Czym jest grzywna i jakie są jej rodzaje?
Grzywna stanowi jedną z najłagodniejszych kar kryminalnych. Na gruncie działań podatkowych można wyróżnić dwa rodzaje grzywien: za przestępstwo skarbowe oraz za wykroczenie skarbowe.
Grzywna za przestępstwo skarbowe cechuje się tym, że ma charakter pieniężny oraz wymierzana jest w systemie stawek dziennych. Wymierzenie kary grzywny dzieli się na dwa etapy:
- określenie liczby stawek dziennych, które mają na celu odzwierciedlenie czynu, jaki popełnił sprawca,
- określenia wysokości stawki dziennej (przy określaniu wymiaru wartości stawki dziennej bierze się pod uwagę dochody oraz zarobki sprawcy).
Grzywna za wykroczenie skarbowe również ma charakter pieniężny i wymierzana jest kwotowo. Grzywna ta może być wymierzona w granicach od 1/10 do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia.
Co ciekawe, grzywna wymierzona wyrokiem nakazowym (za wykroczenie skarbowe) będzie mogła wynieść do 22 500 zł (czyli do dziesięciokrotności wysokości minimalnego wynagrodzenia), a grzywna wymierzona w ramach mandatu karnego nie będzie mogła przekroczyć 4500 zł (czyli dwukrotności minimalnego wynagrodzenia).
W jaki sposób powinna zostać zapłacona grzywna?
Grzywnę nałożoną przez sąd podatnik powinien wpłacić w terminie 30 dni od dnia odebrania wezwania. W przypadku gdy w wezwaniu zostanie wskazany numer konta sądu, na który może być zapłacona grzywna, możliwe jest opłacenie grzywny przelewem, za pomocą polecenia przelewu na poczcie lub banku. W przypadku gdy nie jest podany numer rachunku bankowego, grzywnę należy zapłacić w sądzie (w kasie sądowej), który przyznał karę.
W przypadku grzywny nałożonej na drodze mandatu zgodnie z § 5 pkt 3 rozporządzenia w sprawie nakładania kary grzywny w drodze mandatu karnego za wykroczenia skarbowe, grzywnę należy uiścić w terminie 7 dni od daty przyjęcia tego mandatu.
Zgodnie z § 11 rozporządzenia podatnik, który został ukarany karą grzywny nałożoną w drodze mandatu karnego kredytowanego, może ją uiścić w następujący sposób:
- przelewem środków pieniężnych na rachunek bankowy lub wpłatą gotówki do kasy właściwego miejscowo urzędu skarbowego, jeżeli karę grzywny nałożył funkcjonariusz (upoważniony pracownik urzędu skarbowego),
- przelewem środków pieniężnych na rachunek bankowy właściwego urzędu skarbowego albo wpłatą gotówki do kasy urzędu skarbowego, jeżeli karę grzywny nałożył funkcjonariusz (inspektor kontroli skarbowej lub upoważniony funkcjonariusz celny).
W przypadku gdy urząd skarbowy wyposażony będzie w odpowiednie urządzenie do autoryzacji transakcji rozliczeń bezgotówkowych, podatnik będzie mógł uiścić grzywnę za pomocą karty płatniczej.
Czy grzywna może być kosztem podatkowym?
Grzywna nie może stanowić kosztu uzyskania przychodu na mocy art. 23 ust. 1 pkt 15 i 16 ustawy o PIT. Zgodnie z treścią powołanego aktu prawnego nie można bowiem uznać za koszt podatkowy grzywien oraz kar pieniężnych orzeczonych w postępowaniu karnym, karnym skarbowym, administracyjnym i w sprawach o wykroczenia oraz odsetek od tych grzywien i kar, a także kar, opłat i odszkodowań oraz odsetek od tych zobowiązań z tytułu:
- nieprzestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska,
- niewykonania nakazów właściwych organów nadzoru i kontroli dotyczących uchybień w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Reasumując, przedsiębiorca może otrzymać grzywnę, gdy dokonuje m.in. wykroczenia i przestępstwa – zwłaszcza skarbowych. Prowadząc ewidencje podatkowe, warto zatem zadbać o ich rzetelność i prawidłowość, aby nie zostać obarczonym karą grzywny. Należy pamiętać, że kara grzywny nie będzie mogła stanowić kosztu podatkowego.
