W toku prowadzonej działalności gospodarczej, zdarzają się sytuacje, kiedy na podatnika zostają nałożone różnego rodzaju opłaty sankcyjne, najczęściej są to kary i grzywny. Jak prawidłowo, podatkowo kwalifikować zapłatę takich kwot? Co w przypadku kiedy nałożona na podatnika sankcja nie nosi nazwy kary ani grzywny?
Kary i grzywny nałożone przez organy państwowe
Co do zasady, zapłacone kary i grzywny nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Są to wydatki związane z nie wypełnieniem, bądź nienależytym wypełnieniem przez podatnika obowiązków względem organów państwowych, nie mają one związku z osiągnięciem przychodu.
Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt. 15 nie uważa się za koszty uzyskania przychodów grzywien i kar pieniężnych orzeczonych w postępowaniu karnym, karnym skarbowym, administracyjnym i w sprawach o wykroczenia oraz odsetek od tych grzywien i kar, a także kar, opłat i odszkodowań oraz odsetek od tych zobowiązań z tytułu:
- nieprzestrzegania przepisów w zakresie ochrony środowiska,
- niewykonania nakazów właściwych organów nadzoru i kontroli dotyczących uchybień w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy;
Wydatków na wyżej wymienione kary podatnik nie może ująć w kosztach uzyskania przychodów.
Kary i grzywny wynikające z procesów egzekucyjnych
Podobnie jest w przypadku kosztów egzekucyjnych związanych z niewykonaniem zobowiązań. Dłużnik nie może zaliczyć wydatków poniesionych w związku toczonym przeciwko niemu postępowaniem, ani kosztów ściągnięcia długu do podatkowych kosztów uzyskania przychodów. Inaczej jest w przypadku wierzyciela, który w ten sposób dochodzi swoich praw i musi ponieść koszty egzekucyjne w celu odzyskania należności - czyli przychodu.
Kary umowne
Tak więc kar i grzywien orzeczonych, kosztów egzekucyjnych, kar nakładanych za nieprzestrzeganie przepisów w zakresie ochrony środowiska oraz za niewykonanie nakazów w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, nie można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Kosztów tych nie stanowią również kary umowne. Jest jednak w tym wypadku wyjątek.
Kary umowne są zabezpieczeniem strony umowy na wypadek gdyby kontrahent nie wywiązał się z niej, bądź wywiązał się nienależycie. Podatnik na którego została nałożona kara umowa, może zaliczyć wydatek z tytułu jej zapłacenia do kosztów uzyskania przychodów w dwóch przypadkach:
- pod warunkiem, iż jest to kara zastrzeżona w przypadku opóźnienia w realizacji przedmiotu umowy,
- kiedy przedsiębiorcy bardziej opłaca się zerwanie umowy i zapłacenie kary umownej, niż kontynuowanie realizacji nierentownego zlecenia (działanie takie można powiązać z poniesieniem kosztu w celu zachowania przychodów).
Odsetki od zobowiązań
Odsetki od nieterminowej spłaty zobowiązań stanowią formę kary dla dłużnika za zwłokę w regulowaniu faktur. Odsetki takie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów tylko wtedy gdy zostaną one zapłacone. Naliczone, ale niezapłacone, bądź umorzone odsetki za zwłokę w zapłacie, nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodu. Wydatki na odsetki od zobowiązań ujmuje się w kosztach w dacie ich zapłaty.
