Statystyki dotyczące liczby zwolnień lekarskich są alarmujące. Zarówno ZUS, jak i pracodawcy mają odpowiednie narzędzia i mogą kontrolować zasadność konkretnego zwolnienia lekarskiego. W najbliższym czasie planowane jest jednak znaczne poszerzenie uprawnień ZUS-u i kontrola zwolnień lekarskich będzie o wiele łatwiejsza.
Zmiany w kontrolach ZUS
Rada Ministrów przyjęła projekt deregulacyjny, którego celem jest usprawnienie i ujednolicenie procesów orzeczniczych oraz zasad kontroli zwolnień lekarskich w ZUS. Nowe przepisy mają wejść w życie od 1 stycznia 2026 roku.
Kluczowe zmiany mają przyczynić się do skrócenia czasu oczekiwania na orzeczenia, poprawy ich jakości oraz uzupełnienia braków kadrowych.
Kontrola zwolnień lekarskich - usprawnienie procesu orzeczniczego
Kluczową zmianą w ZUS będzie rozszerzenie składu orzekającego. Do zespołu włączone zostaną inne zawody medyczne, takie jak fizjoterapeuci i pielęgniarki, które będą uprawnione do orzekania w ściśle określonych sprawach, na przykład dotyczących rehabilitacji czy samodzielnej egzystencji. Decyzje o skierowaniu sprawy do tych specjalistów będą podejmowane przez głównego lekarza orzecznika. Wprowadzane zmiany mają również na celu zwiększenie atrakcyjności pracy w ZUS poprzez wprowadzenie jasnych zasad wynagrodzenia, opartego na mnożnikach średniej pensji krajowej (co ma skutkować wzrostem wynagrodzeń o około 25%) oraz uelastycznienie form zatrudnienia lekarzy (umowa o pracę lub umowa o świadczenie usług).
Wprowadzone zostaną także zmiany organizacyjne. Orzecznictwo ZUS ma zostać skonsolidowane w większych jednostkach, co ma zapewnić łatwiejszy dostęp i lepszą obsługę pacjentów. Ponadto, lekarze ZUS otrzymają wsparcie asystentów medycznych, co ma ich odciążyć od zadań administracyjnych. Dla usprawnienia procedury wprowadzony zostanie maksymalny 30-dniowy termin na wydanie orzeczenia, co ma znacząco skrócić czas oczekiwania na decyzję. Zmieniony zostanie również model orzekania w II instancji, gdzie orzeczenie będzie wydawane jednoosobowo przez lekarza z odpowiednią specjalizacją i doświadczeniem, lecz innego niż ten, który wydał orzeczenie w I instancji.
W kontekście kontroli, zwiększy się nadzór Prezesa ZUS nad jakością orzeczeń oraz wprowadzona zostanie możliwość ponownego rozpatrzenia orzeczeń uznanych za wadliwe.
Nowe zasady kontroli zwolnień lekarskich
Nowe regulacje jasno precyzują, że prawo do zasiłku chorobowego można utracić w dwóch głównych przypadkach: jeśli pracownik w czasie zwolnienia wykonuje pracę zarobkową (z wyjątkiem drobnych czynności, np. codziennych zakupów) lub jeśli podejmuje działania, które w udowodniony sposób przedłużają okres jego niezdolności do pracy (np. wyjazdy niezgodne z zaleceniami lekarskimi).
Wprowadzono także doprecyzowanie dla osób zatrudnionych u dwóch lub więcej pracodawców: możliwe będzie korzystanie ze zwolnienia w jednym miejscu pracy, a kontynuowanie pracy u drugiego, pod warunkiem, że charakter tej drugiej pracy pozwala na jej wykonywanie mimo orzeczonej niezdolności do pracy (np. praca zdalna, niezwiązana z chorobą).
