Ustawodawca od 1 maja 2021 roku wprowadził radykalną podwyżkę mandatów za wykroczenia karne skarbowe. Do końca kwietnia maksymalna wysokość mandatu nie mogła przekroczyć kwoty 5 600 zł. Obecnie wzrosła ona do 14 000 zł. Tym samym wysokość mandatów wzrosła ponad 2,5 razy. Sprawdźmy, kiedy mandaty karne skarbowe mogą być nałożone!
Podniesienia mandatów
Zdaniem Ministerstwa Finansów ogólny przepis art. 48 § 1 kks nie został zmieniany. W wyniku zmiany podniesiono jedynie maksymalną wysokość kary grzywny za wykroczenie skarbowe, która może być nakładana w drodze mandatu karnego.
W uzasadnieniu projektu czytamy, że powyższa zmiana będzie służyć znacznemu przyspieszeniu oraz istotnemu uproszczeniu części spraw o wykroczenia skarbowe, które będą mogły być załatwione szybko i sprawnie w trybie postępowania mandatowego, bez konieczności kierowania sprawy do sądu karnego.
Przykład 1.
Podatnik nie złożył kilkunastu deklaracji PCC-3. W związku z tym dostał mandat w wysokości 5000 zł. Przyjął go.
Jak widzimy, organ nie musiał kierować sprawy do sądu. Tym samym takie postępowanie znacznie przyspieszyło postępowanie.
Oczywiście nie zawsze tak będzie, jednak w wielu przypadkach rzeczywiście podniesienie mandatów może przyspieszyć postępowanie.
Jednocześnie rośnie obawa wykorzystywania przez organy podatkowe możliwości nakładania mandatów zbyt dotkliwych.
Przykład 2.
Jak pokazuje przykład, tutaj organ dał podatnikowi bardzo wysoki mandat. W tym przypadku jest za wysoki, jednak organ podatkowy może nałożyć mandat jeszcze wyższy.
Minister Finansów uspokaja, że takie zachowania organów nie powinny mieć miejsca. W postępowaniu przygotowawczym oraz w postępowaniu mandatowym stosują one odpowiednio przepisy art. 12 § 2 i art. 13 § 1 kks.
Są one skierowane wprost do sądu, ale ponieważ regulują zasady wymiaru kar, stosowane są także przez organy podatkowe.
Tłumaczenie wydaje się logiczne, jednak nie oznacza to, że organy podatkowe nie skorzystają z możliwości nakładania wyższych kar.
Kiedy wystąpi postępowanie mandatowe?
Postępowanie mandatowe znajduje zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do sprawcy wykroczenia skarbowego przy jednoczesnym wystąpieniu przesłanek pozytywnych i braku wystąpienia przesłanek negatywnych.
Definicję wykroczenia skarbowego znajdziemy w art. 53 § 3 kks. Jest to czyn zabroniony przez kodeks pod groźbą kary grzywny określonej kwotowo, jeżeli kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej albo wartość przedmiotu czynu nie przekracza pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia w czasie jego popełnienia. Wykroczeniem skarbowym jest także inny czyn zabroniony, jeżeli kodeks tak stanowi.
Postępowanie mandatowe ma więc zastosowanie wyłącznie w stosunku do sprawcy wykroczenia skarbowego. Tym samym postępowanie mandatowe nie znajdzie zastosowania dla sprawcy przestępstwa skarbowego.
Mandaty karne skarbowe - przesłanki nałożenia
W przypadku postępowania mandatowego i nałożenia mandatu niezbędne jest wystąpienie przesłanek pozytywnych przy jednoczesnym braku przesłanek negatywnych.
Kodeks karny skarbowy przewiduje przesłanki pozytywne w postępowania mandatowego, które uchronią nas przed mandatem. Jedną z takich pozytywnych przesłanek, które gdy wystąpią nie ma możliwości nałożenia mandatu, jest to, iż osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości.
Organ musi więc ustalić sprawcę i rodzaj popełnionego wykroczenia skarbowego oraz to, że brak jest wątpliwości co do winy jego sprawcy.
Co ważne, nie zachodzi potrzeba wymierzenia kary surowszej niż ta, która jest określona dla wykroczeń. Tutaj przy podniesieniu mandatów wydaje się, że przesłanka ta nie będzie często zachodzić. Dodatkowym warunkiem jest wyrażenie przez sprawcę wykroczenia skarbowego zgody na przyjęcie mandatu.
Przykład 3.
Podatnik nie składał deklaracji SD-3. Organ podatkowy w związku z popełnionym wykroczeniem nałożył na niego mandat w wysokości 1000 zł. Podatnik uznał, że kwota jest zbyt wysoka i odmówił jego przyjęcia. W takim przypadku postępowanie będzie toczyć się już przed sądem.
Ponadto nie mogą wystąpić przesłanki negatywne. Zaliczamy do nich:
-
w związku z wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, chyba że do chwili przyjęcia mandatu karnego wymagalna należność została w całości uiszczona (ma ona charakter względny);
-
zachodzi zbieg przepisów określony w art. 7 kks, czyli ten sam czyn wyczerpuje zarówno znamiona wykroczenia, jak i przestępstwa skarbowego.
Kto może prowadzić postępowanie mandatowe kks?
Postępowanie mandatowe prowadzi finansowy organ postępowania przygotowawczego lub jego upoważniony przedstawiciel, a także niefinansowy organ postępowania przygotowawczego, gdy przepis szczególny tak stanowi. Finansowym organem postępowania przygotowawczego jest:
-
naczelnik urzędu skarbowego;
-
naczelnik urzędu celno-skarbowego;
-
Szef Krajowej Administracji Skarbowej.
Regułą na gruncie prawa karnego skarbowego jest, że to finansowy organ postępowania przygotowawczego prowadzi postępowanie mandatowe. W praktyce najwięcej mandatów podatnicy otrzymują od naczelnika urzędu skarbowego. Mandaty w postępowaniu o wykroczenia są kredytowe (gotówkowe występują niezwykle rzadko). Co ważne, brak zapłaty powoduje, że organ wszczyna postępowanie mandatowe.
Podsumowując, postępowanie mandatowe to najczęściej występujące postępowanie w stosunku do podatników, którzy popełnili uchybienia wymienione w kks (wykroczenia). Podatnicy bardzo często otrzymują mandaty za nawet drobne wykroczenia. Znaczące podniesienie mandatów na pewno nie jest dla nich dobrą informacją. Obecnie mandaty karne skarbowe są bardzo wysokie i podatnicy muszą liczyć, że organy nie będą ich nakładać w maksymalnych wysokościach.
