Jednorazowo zamortyzowany środek trwały jako darowizna

Jednorazowo zamortyzowany środek trwały przekazany w formie darowizny to zdarzenie gospodarcze, które rodzi określone skutki zarówno na gruncie prawa podatkowego, jak i rachunkowości. Jak rozliczyć darowiznę takiego środka: czy konieczne jest korygowanie wcześniejszych odpisów amortyzacyjnych? Jak ująć to zdarzenie w księgach rachunkowych?

Darowizna jednorazowo zamortyzowanego środka trwałego na gruncie ustawy o PIT

Na wstępie należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 przepisów ustawy nie stosuje się do przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn. Zatem ewentualne skutki podatkowe darowizny środka trwałego trzeba rozpatrywać na gruncie podatku od spadków i darowizn. Obowiązek podatkowy z tytułu podatku od spadków i darowizn ciąży na obdarowanym, a szczegóły dotyczące opodatkowania zostały omówione w artykule: Podatek od spadków i darowizn – 2025.

Przekazanie w ramach darowizny środka trwałego ma natomiast swoje skutki w zakresie amortyzacji. Dokonując darowizny środka trwałego, należy zatem pamiętać o art. 22h ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się do końca tego miesiąca, w którym następuje zrównanie sumy odpisów amortyzacyjnych z ich wartością początkową lub w którym postawiono je w stan likwidacji, zbyto lub stwierdzono ich niedobór. Darowizna środka trwałego stanowi jedną z form zbycia składnika majątku, zatem przekazanie w ramach darowizny środka trwałego powoduje konieczność zaprzestania dokonywania odpisów amortyzacyjnych.

Pozostała, niezamortyzowana część wartości początkowej środka trwałego przekazanego w darowiźnie nie stanowi kosztów uzyskania przychodów. Znajduje to potwierdzenie w art. 23 ust. 1 pkt 11 stanowiącym, że darowizn co do zasady nie uważa się za koszty uzyskania przychodów. Przekazując środek trwały w ramach darowizny, nie ma natomiast potrzeby korygowania wstecz dokonanych dotychczas odpisów amortyzacyjnych pod warunkiem, że przedsiębiorca faktycznie wykorzystywał darowany środek trwały w swojej działalności gospodarczej, a jego użycie miało na celu osiągnięcie przychodów, zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów.

Odnosząc powyższe do zamortyzowanego jednorazowo środka trwałego, przedsiębiorca przekazujący w ramach darowizny zamortyzowany jednorazowo środek trwały nie musi korygować odpisów amortyzacyjnych dokonanych w okresie wykorzystywania składnika majątku na potrzeby działalności gospodarczej, o ile składnik majątku w okresie jego użycia na cele firmowe przyczynił się do osiągnięcia przychodów, zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.

Zobacz też:

Jednorazowo zamortyzowany środek trwały a jego darowizna na gruncie VAT

Przekazując środek trwały w darowiźnie, nie należy również zapominać o rozstrzygnięciu kwestii opodatkowania podatkiem VAT. Na mocy bowiem art. art. 7 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług przez dostawę towarów rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:

przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia;
wszelkie inne darowizny

– jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Dotyczy to w szczególności środków trwałych. W konsekwencji, jeżeli czynnemu podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT (w całości lub w części) z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia przekazywanego w darowiźnie środka trwałego lub jego części składowych, to podatnik ma obowiązek opodatkowania podatkiem VAT czynności przekazania darowizny. Podstawą opodatkowania zgodnie z art. 29a ust. 2 ustawy o VAT jest wówczas cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia – koszt wytworzenia, określony w momencie tej dostawy towarów. Przekazując w ramach darowizny środek trwały, stosuje się wówczas stawkę VAT właściwą dla danego rodzaju towaru. Przy czym w razie, gdy przysługujące podatnikowi prawo do odliczenia VAT było tylko częściowe, w niektórych przypadkach możliwe jest dokonanie korekty podatku VAT na zasadach określonych w art. 91 ustawy o podatku od towarów i usług.

Darowizna jednorazowo zamortyzowanego środka trwałego – rozliczenie bilansowe

Podatnicy prowadzący księgi rachunkowe, przekazując w ramach darowizny środek trwały, muszą zadbać o odpowiednie ujęcie darowizny w księgach rachunkowych. Zgodnie z pkt 3.11. Krajowego Standardu Rachunkowości nr 11 „Środki trwałe” przez rozchód środka trwałego rozumie się wszelkie czynności faktyczne i prawne skutkujące zaprzestaniem ujmowania środka trwałego w księgach rachunkowych jednostki, w tym w szczególności na skutek: sprzedaży, nieodpłatnego przekazania, przekazania na podstawie umowy leasingu finansowego, likwidacji, przekazania w formie aportu, zamiany, przekwalifikowania do nieruchomości inwestycyjnych, wymiany w okresie gwarancji. Natomiast na mocy art. 3 pkt 1 pkt 32 lit. h ustawy o rachunkowości koszty i przychody związane pośrednio z działalnością operacyjną jednostki, a w szczególności koszty i przychody związane z przekazaniem lub otrzymaniem nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny aktywów, w tym także środków pieniężnych na inne cele niż dopłaty do cen sprzedaży, nabycie lub wytworzenie środków trwałych, środków trwałych w budowie albo wartości niematerialnych i prawnych zalicza się do pozostałych kosztów i przychodów operacyjnych.

W przypadku zamortyzowanego jednorazowo środka trwałego dla celów podatkowych, dla celów bilansowych mogą mieć miejsce 2 scenariusze:

może nie wystąpić niezamortyzowana wartość początkowa środka trwałego (np. jeżeli jednostka przyjęła uproszczenie – art. 32 ust. 7-8 ustawy o rachunkowości), polegające na stosowaniu dla celów bilansowych zasad podatkowych), lub
może wystąpić niezamortyzowana wartość początkowa środka trwałego.

W pierwszym przypadku wyksięgowanie z ewidencji bilansowej środka trwałego całkowicie zamortyzowanego może przebiegać zapisem:

Wn konto 071 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”,
Ma konto 010 „Środki trwałe”.

W drugim przypadku, czyli gdy przekazanie w ramach darowizny środka trwałego dotyczy środka trwałego nie w pełni zamortyzowanego dla celów bilansowych, wyksięgowanie z ewidencji bilansowej może przebiegać zapisem:

Wn konto 071 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych” (wartość dotychczasowego umorzenia środka trwałego),
Wn konto 761 „Pozostałe koszty operacyjne” – w analityce: NKUP (nieumorzona wartość środka trwałego),
Ma konto 010 „Środki trwałe”.

W przypadku opodatkowania przekazania darowizny środka trwałego podatkiem VAT, w księgach rachunkowych kwota VAT należnego ujmowana jest wówczas jako pozostałe koszty operacyjne zapisem:

Wn konto 761 „Pozostałe koszty operacyjne” (w analityce: NKUP),
Ma konto 222 „Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego”.

Przykład 1.

Pani Anna ma jednoosobową działalność gospodarczą w zakresie usług graficznych i prowadzi księgi rachunkowe. W 2023 roku zakupiła ploter tnący, który podatkowo został jednorazowo zamortyzowany. Dla celów bilansowych kobieta przyjęła uproszczenie polegające na stosowaniu dla celów bilansowych zasad amortyzacji przyjętych dla celów podatkowych. W związku z tym również bilansowo środek trwały został już całkowicie zamortyzowany. W maju 2025 roku pani Anna postanowiła przekazać ploter w darowiźnie. Przekazanie to podlega opodatkowaniu VAT, gdyż przy jego zakupie przysługiwało pełne odliczenie podatku naliczonego, z którego kobieta skorzystała. Jak ująć w księgach rachunkowych wyksięgowanie z ewidencji bilansowej całkowicie zamortyzowanego środka trwałego oraz należny podatek VAT związany z przekazaniem darowizny?

Wyksięgowanie z ewidencji bilansowej przebiega zapisem:

Wn konto 071 „Odpisy umorzeniowe środków trwałych”,
Ma konto 010 „Środki trwałe”.

Ponieważ przekazanie darowizny podlega opodatkowaniu VAT, w księgach rachunkowych należny podatek VAT należy ująć jako pozostały koszt operacyjny zapisem: