Spółka cywilna jest jedną z najpopularniejszych form prowadzenia działalności gospodarczej. Likwidacja spółki cywilnej nakłada na przedsiębiorców dopełnienie wielu obowiązków na gruncie prawa podatkowego. Niezrobienie tego może doprowadzić do negatywnych skutków finansowych.
Spółka cywilna powoływana jest na podstawie umowy cywilnoprawnej. Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.
Spółka cywilna nie posiada osobowości prawnej, ani też nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców. Za przedsiębiorców uznaje się natomiast wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Likwidacja spółki cywilnej na gruncie PIT
Przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną, ze wspólnej własności, wspólnego przedsięwzięcia, wspólnego posiadania lub wspólnego użytkowania rzeczy lub praw majątkowych u każdego podatnika określa się proporcjonalnie do jego prawa w udziale w zysku.
Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o PIT zasady wyrażone w ust. 1 stosuje się odpowiednio do:
-
rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów i strat,
-
ulg podatkowych związanych z prowadzoną działalnością w formie spółki niebędącej osobą prawną.
W przypadku likwidacji spółki cywilnej nie powstaje przychód po stronie wspólników otrzymujących środki pieniężne oraz składniki majątku likwidowanej spółki.
Zgodnie bowiem z art. 14 ust. 3 pkt 10 i 12 do przychodów nie zalicza się:
-
środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu likwidacji takiej spółki;
-
przychodów z odpłatnego zbycia składników majątku:
- pozostałych na dzień likwidacji prowadzonej samodzielnie działalności gospodarczej lub prowadzonych samodzielnie działów specjalnych produkcji rolnej,
- otrzymanych w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną lub wystąpieniem wspólnika z takiej spółki
– jeżeli od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja: prowadzonej samodzielnie działalności gospodarczej, prowadzonych samodzielnie działów specjalnych produkcji rolnej, spółki niebędącej osobą prawną lub nastąpiło wystąpienie wspólnika z takiej spółki, do dnia ich odpłatnego zbycia upłynęło sześć lat i odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej lub działów specjalnych produkcji rolnej;
Przychód natomiast powstanie, jeśli wspólnicy dokonają odpłatnego zbycia składników majątku, które otrzymali na skutek likwidacji, a od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja, do dnia ich sprzedaży nie upłynęło jeszcze 6 lat.
Wspólnicy mają obowiązek sporządzenia wykazu składników majątkowych zawierających co najmniej następujące dane: liczbę porządkową, określenie (nazwę) składnika majątku, datę nabycia składnika majątku, kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku oraz kwotę wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku zaliczoną do kosztów uzyskania przychodów, wartość początkową, metodę amortyzacji, sumę odpisów amortyzacyjnych oraz wysokość wypłaconych środków pieniężnych należnych wspólnikom z tytułu udziału w spółce niebędącej osobą prawną na dzień jej likwidacji (art. 24 ust. 3a ustawy o PIT).
Ponadto należy sporządzić spis z natury (§ 27 ust. 1 rozporządzenia w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów). Obowiązek ten został nałożony na podatników podatku dochodowego, co oznacza, że spis z natury sporządzają wspólnicy, gdyż to oni są podatnikami, a nie spółka.
Podatek VAT a likwidacja spółki cywilnej
Zgodnie z art. 14 ust. 1 i 4 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem VAT w przypadku zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej przez osobę fizyczną lub likwidacji działalności przez spółki podlegają:
-
towary własnej produkcji,
-
towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w stosunku do których przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Kwestią budzącą wątpliwości podatników bardzo często jest wykazywanie w remanencie nieruchomości. Ustawa o VAT w taki sam sposób traktuje materiały, towary oraz środki trwałe, które należy wykazać w remanencie likwidacyjnym, jeśli podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT od tych składników majątku.
Tym samym lokal powinien zostać wykazany w remanencie likwidacyjnym. Przepisy nie określają wprost, jaką stawką są opodatkowane towary ujęte w remanencie likwidacyjnym. Nie ulega jednak wątpliwości, że towary w ramach remanentu likwidacyjnego są opodatkowane VAT w wysokości stawki właściwej dla tych towarów. Dotyczy to również podlegających opodatkowaniu w ramach remanentu likwidacyjnego gruntów, budynków, budowli oraz ich części.
I tak stosownie do przepisu art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT zwalnia się od podatku dostawę budynków, budowli lub ich części, z wyjątkiem gdy:
-
dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim,
-
pomiędzy pierwszym zasiedleniem a dostawą budynku, budowli lub ich części upłynął okres krótszy niż 2 lata.
W świetle wyżej przytoczonego przepisu, kluczowym dla ustalenia zasad opodatkowania dostawy budynku jest ustalenie, kiedy nastąpiło jego pierwsze zasiedlenie i jaki upłynął okres od tego momentu.
Przez pierwsze zasiedlenie, zgodnie z art. 2 pkt 14 ustawy o VAT, rozumie się oddanie do użytkowania, w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi budynków, budowli lub ich części, po ich:
-
wybudowaniu lub
-
ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.
Z cytowanych wyżej przepisów wynika, że nieruchomości wykazane w remanencie likwidacyjnym, jeżeli spełniają określone w przepisach warunki, mogą korzystać ze zwolnienia od podatku VAT. Wykluczenie z tego zwolnienia następuje w sytuacji, gdy dostawa jest dokonywana w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed nim oraz w sytuacji, gdy od momentu pierwszego zasiedlenia nie minęły co najmniej 2 lata.
Stanowisko takie potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu, w interpretacji indywidualnej z 30 czerwca 2015 r., sygn. ILPP5/4512-1-66/15-2/KG, w której możemy przeczytać:
(….) przedstawionym zdarzeniu przyszłym w momencie zaprzestania przez Wnioskodawcę prowadzenia działalności gospodarczej, wchodząca w skład majątku likwidowanej firmy Nieruchomość będzie podlegać opodatkowaniu, z uwagi jednak na fakt, że spełnione będą przesłanki wynikające z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy, w odniesieniu do ww. Nieruchomości Zainteresowany będzie mógł skorzystać ze zwolnienia od podatku od towarów i usług. (…)
