Polscy podatnicy od momentu wejścia naszego kraju do Unii Europejskiej sprzedają swoje towary i usługi przedsiębiorcom z innych krajów UE. Dokonując sprzedaży towaru lub usługi na rzecz podatnika krajów Unii Europejskiej, musimy zwrócić szczególna uwagę, czy nasz kontrahent posiada numer VAT UE. Posiadanie przez naszego kontrahenta aktualnego numeru VAT-UE ma decydujące znaczenie dla sposobu opodatkowania transakcji.
Numer VAT UE - jak dokumentować sprzedaż towaru kontrahentowi nieposiadającemu tego numeru?
Poniżej opiszemy sytuację, gdy polski podatnik VAT sprzedaje swoje towary podatnikowi z krajów Unii Europejskiej nieposiadającemu numeru VAT UE. W celu łatwiejszego zobrazowania sytuacji posłużymy się poniższym przykładem.
Przykład 1.
Polski zarejestrowany podatnik VAT posiadający numer VAT UE wysyła do kontrahenta z Niemiec porcelanę. Z informacji uzyskanych od niemieckiego kontrahenta wynika, iż jest on podatnikiem podatku VAT, jednak nie jest on zarejestrowany jako podatnik VAT UE. Polski podatnik stanął przed dylematem, w jaki sposób ma wystawić fakturę za wysłaną i sprzedawaną do Niemiec porcelanę. Czy w przypadku braku numeru VAT UE u kontrahenta może uznać dostawę za WDT i opodatkować ją z zastosowaniem preferencyjnej stawki VAT w wysokości 0%, czy też należy uznać powyższą transakcję za sprzedaż krajową i opodatkować według stawki właściwej dla sprzedaży porcelany w kraju?
W tym przypadku podatnik winien wystawić fakturę ze stawką VAT 23% dla kontrahenta z Niemiec, który zakupił porcelanę (stawka właściwa w kraju), a ww. sprzedaż uznać za sprzedaż krajową. Poniżej postaramy się uzasadnić naszą odpowiedź.
W świetle art. 13 ust. 1 ustawy o VAT przez wewnątrzwspólnotową dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 5, rozumie się wywóz towarów z terytorium kraju w wykonaniu czynności określonych w art. 7 na terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju, z zastrzeżeniem ust. 2-8. Powyższy przepis stosujemy pod warunkiem, że nabywca towarów jest:
- podatnikiem podatku od wartości dodanej zidentyfikowanym na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju;
- osobą prawną niebędącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, która jest zidentyfikowana na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju;
- podatnikiem podatku od wartości dodanej lub osobą prawną niebędącą podatnikiem podatku od wartości dodanej, działającymi w takim charakterze na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju, niewymienionymi w pkt 1 i 2, jeżeli przedmiotem dostawy są wyroby akcyzowe, które, zgodnie z przepisami o podatku akcyzowym, są objęte procedurą zawieszenia poboru akcyzy lub procedurą przemieszczania wyrobów akcyzowych z zapłaconą akcyzą;
- podmiotem innym niż wymienione w pkt 1 i 2, działającym (zamieszkującym) w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie członkowskim, jeżeli przedmiotem dostawy są nowe środki transportu.
Numer VAT UE a warunki uznania dostawy za WDT
Zgodnie z art. 42 ust. 1 ustawy o VAT wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów podlega opodatkowaniu według stawki podatkowej 0%, pod warunkiem że podatnik:
dokonał dostawy na rzecz nabywcy posiadającego właściwy i ważny numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, nadany przez państwo członkowskie właściwe dla nabywcy, zawierający dwuliterowy kod stosowany dla podatku od wartości dodanej,
przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, posiada w swojej dokumentacji dowody, że towary będące przedmiotem wewnątrzwspólnotowej dostawy zostały wywiezione z terytorium kraju i dostarczone do nabywcy na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju,
składając deklarację podatkową, w której wykazuje tę dostawę towarów, jest zarejestrowany jako podatnik VAT UE.
Biorąc pod uwagę powyżej przytoczone przepisy, w przypadku gdy zagraniczny nabywca nie poda ważnego numeru VAT UE lub nie jest zidentyfikowany dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium innego państwa członkowskiego UE, polski dostawca towaru powinien wykazać tę dostawę w ewidencji sprzedaży jako dostawę na terytorium kraju i opodatkować wg stawki właściwej dla danego towaru.
Powyższe stanowisko znajduje również potwierdzenie w licznych interpretacjach podatkowych.
Interpretacja indywidualna sygn. 0115-KDIT1-3.4012.621.2017.1.EB Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 7 listopada 2017 r.: „(...) ze względu na to, że Spółka nie jest zarejestrowana dla potrzeb podatku VAT UE w Wielkiej Brytanii i nie posiada właściwego i ważnego numeru identyfikacyjnego dla transakcji wewnątrzwspólnotowych, nadanego przez właściwe organy administracji publicznej Wielkiej Brytanii, to dla tej transakcji nie będzie uprawniona aby zastosować stawkę VAT 0% na podstawie art. 42 ust. 1 Ustawy o VAT."
Sprzedaż usługi podatnikowi z krajów Unii Europejskiej nieposiadającemu numeru VAT-UE
Podatnicy poza dokonywaniem dostaw towarów wykonują również usługi na rzecz kontrahentów z Unii Europejskiej. W tym momencie należy zadać sobie pytanie, czy również w przypadku świadczenia usługi dla kontrahenta z UE musi on być zarejestrowany jako podatnik unijny i posiadać numer VAT UE oraz jakie konsekwencje niesie brak tej rejestracji dla polskiego usługodawcy. W tym przypadku również posłużymy się przykładem, który lepiej zobrazuje nam sytuację.
Przykład 2.
Polski zarejestrowany podatnik VAT posiadający numer VAT UE wykonuje usługę serwisową dla kontrahenta z Francji. Z informacji uzyskanych od usługobiorcy wynika, iż jest on podatnikiem podatku od wartości dodanej, jednak nie jest on zarejestrowany jako podatnik VAT UE. Polski podatnik po uzyskaniu powyższej informacji zastanawia się, jak opodatkować wykonaną usługę serwisową. Polski usługodawca dokonuje w tym przypadku eksportu usług. Tym samym usługa winna być opodatkowana we Francji. Powyższa usługa nie podlega opodatkowaniu w kraju. Poniżej uzasadnimy naszą odpowiedź.
Zgodnie z art. 28b ust. 1 ustawy o VAT miejscem świadczenia usług, w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika, jest miejsce, w którym usługobiorca posiada siedzibę działalności gospodarczej. W świetle art. 5 ust. 1 ustawy o VAT opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, zwanym dalej "podatkiem", podlega odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Świadczenie usługi dla podatnika z UE – miejsce jej opodatkowania
Biorąc pod uwagę powyższe przepisy, w przypadku świadczenia usługi na rzecz francuskiego podatnika miejscem opodatkowania usługi jest Francja (nie ma tu znaczenia nienadany numer VAT UE). Obowiązujące przepisy o podatku od towarów i usług nie uzależniają sposobu ustalenia miejsca świadczenia i opodatkowania usług od faktu posiadania przez zagranicznego nabywcę numeru identyfikacyjnego VAT-UE.
Co do zasady polski podatnik dokonujący wewnątrzwspólnotowego świadczenia usług powinien wystawić fakturę bez podatku (stawka VAT NP), jednak z adnotacją "odwrotne obciążenie".
Powyższe znajduje potwierdzenie w licznych interpretacjach podatkowych, czego przykładem jest interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 24 marca 2017 r., numer 1462-IPPP3.4512.973.2016.1.JF.: „W konsekwencji opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na terytorium kraju (Polski) nie będą podlegały usługi organizacji Warsztatów zamkniętych, dla których miejsce świadczenia na podstawie art. 28b ustawy znajduje się poza terytorium kraju (zleceniodawca nie posiada w Polsce siedziby oraz stałego miejsca prowadzenia działalności, dla którego jest świadczona usługa organizacji Warsztatów zamkniętych)."
Podsumowując, sprzedaż towaru kontrahentowi zarejestrowanemu jako podatnik podatku VAT w innym kraju UE, ale nieposiadającemu numeru VAT-UE lub jest numer VAT UE jest nieaktywny, traktujemy jako sprzedaż krajową i wystawiamy fakturę z podatkiem VAT właściwym dla dostawy towarów w Polsce.
Wykonanie usługi na rzecz kontrahenta z UE zarejestrowanego jako podatnik VAT w swoim kraju, ale nieposiadającego rejestracji VAT-UE (lub nieaktywny numer VAT UE), traktujemy jako eksport usług. Miejscem opodatkowania jest kraj siedziby kontrahenta, na fakturze nie wykazujemy podatku (VAT NP). Ponadto na fakturze umieszczamy adnotację „odwrotne obciążenie”.
