Obowiązek opłacania składek na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP) jest bezpośrednio związany z zatrudnianiem pracowników. Przepisy przewidują możliwość zwolnienia z ich uiszczania w określonych przypadkach. Jeżeli jednak pracodawca nie jest uprawniony do takiego zwolnienia, musi opłacać składki na FGŚP. Jakie są aktualne zasady obowiązujące w zakresie jakim jest opłacanie składki na FGŚP? Wyjaśniamy poniżej w artykule.
Opłacanie składki na FGŚP – podstawa prawna
Obowiązek opłacania składek na FGŚP wynika z przepisów Ustawy z dnia 13 lipca 2006 roku o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. z 2020 r. poz. 7, ze zm.), zwanej dalej ustawą o FGŚP.
Opłacanie składki na FGŚP a podmioty obowiązane oraz osoby objęte obowiązkiem składkowym
Obowiązek opłacania składek na Fundusz dotyczy, przy uwzględnieniu szczegółowych zapisów ustawy o FGŚP, pracodawców będących:
- przedsiębiorcami wskazanymi w art. 2 ust. 1 ustawy o FGŚP, prowadzącymi działalność gospodarczą wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (RP);
- przedsiębiorcami prowadzącymi działalność gospodarczą również na terytorium innych państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich EFTA – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym w odniesieniu do działalności prowadzonej na terytorium RP;
- oddziałem banku zagranicznego;
- oddziałem lub przedstawicielstwem przedsiębiorcy zagranicznego.
Składki na FGŚP należy opłacać za osoby zatrudnione – podlegające na mocy przepisów Ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1009, z późn. zm.) obowiązkowi ubezpieczeń emerytalno-rentowych z następujących tytułów:
- stosunku pracy;
- wykonywania pracy nakładczej, umowy zlecenia, umowy agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
- wykonywania pracy zarobkowej na innej podstawie niż stosunek pracy na rzecz rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, z wyjątkiem pomocy domowej zatrudnionej przez osobę fizyczną.
Opłacanie składki na FGŚP - zwolnienie z obowiązku
Ustawa o FGŚP zawiera przepisy, na podstawie których pracodawca, mimo ciążącego na nim co do zasady obowiązku składkowego, nie musi opłacać składek na FGŚP.
Ponadto pracodawca nie opłaca składek na FGŚP:
- przez okres 12 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę, za osoby zatrudnione, które ukończyły 50. rok życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem pozostawały w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy;
- za pracowników, którzy osiągnęli wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn.
Przykład 1.
Przedsiębiorca zatrudnia 54 osoby na podstawie umów o pracę. Wśród zatrudnionych są cztery kobiety, które mają ukończone 55 lat, oraz pięciu mężczyzn, którzy przekroczyli 60. rok życia. Ponadto w firmie pracują dwie kobiety, które powróciły z urlopów wychowawczych. Za wymienione osoby pracodawca nie opłaca składek na FGŚP, przy czym w odniesieniu do pracownic korzystających uprzednio z urlopów wychowawczych zwolnienie z obowiązku opłacania składek jest ograniczone czasowo do 3 lat od powrotu do pracy.
Przykład 2.
Pracodawca zatrudnia trzy osoby w wieku odpowiednio: 24, 26 i 29 lat. Osoby te, posiadające status zarejestrowanych bezrobotnych, zostały skierowane do firmy przez urząd pracy. W związku z takimi okolicznościami pracodawca nie będzie zobowiązany do opłacania składek na FGŚP za nie w okresie roku, poczynając od pierwszego miesiąca po zawarciu umowy o pracę. Podstawą tego zwolnienia jest art. 9c ustawy o FGŚP.
Opłacanie składki na FGŚP a podstawa wymiaru składek
Podstawę wymiaru składki na FGŚP stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Postępowanie w tym zakresie regulują przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 1998 roku w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. z 2023 r. poz. 728).
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód lub suma przychodów w rozumieniu Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2647, z późn. zm.), przez co należy rozumieć:
- otrzymane lub pozostawione do dyspozycji pieniądze oraz wartości pieniężne (wynagrodzenia, dodatki, zwroty, ryczałty);
- wartość świadczeń otrzymanych w naturze (przekazanych rzeczy, usług) i innych nieodpłatnych świadczeń.
W stosunku do osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia, podstawę wymiaru składek stanowi przychód z wymienionych umów, jeżeli w umowie odpłatność za jej wykonanie została określona kwotowo, czyli w stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Jeżeli odpłatność z tytułu umowy ustalono w innej formie, podstawę wymiaru składki stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak od minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W przypadku osób uprawnionych do pobierania:
- zasiłku macierzyńskiego,
- świadczenia pielęgnacyjnego,
- świadczenia socjalnego,
- zasiłku socjalnego,
- świadczenia szkoleniowego
– podstawą wymiaru jest kwota pobieranych świadczeń lub zasiłków.
Opłacanie składki na FGŚP - ustalanie wysokości składki oraz terminy jej opłacania i pobór
Wysokość stopy procentowej składki na FGŚP podlega corocznej procedurze ustalenia w ramach ustawy budżetowej, co wynika wprost z art. 29 ust. 2 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych.
Przykład 3.
Pracodawca zatrudnia pracownika na stanowisku kierownika działu sprzedaży za wynagrodzeniem wynoszącym 5500 zł. Pracownik nie posiada statusu uprawniającego do zwolnienia z opłacania składek na FGŚP. Podstawą wymiaru składki na Fundusz jest podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, czyli kwota płacy pracowniczej. W roku 2023 obowiązkowa składka na FGŚP wynosi 0,10% podstawy. Oznacza to, że w roku bieżącym pracodawca będzie zobowiązany opłacać składkę za wymienionego pracownika w wysokości 5,50 zł.
Poboru składek na FGŚP dokonuje ZUS i przekazuje na rachunek bankowy Funduszu niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni roboczych od ich rozliczenia.
W razie nieprzekazania składek na rachunek bankowy FGŚP w powyższych terminach od ZUS-u należne są odsetki ustawowe za opóźnienie.
Jeżeli ostatni dzień przewidziany na dokonanie wpłaty przypada w dniu wolnym od pracy lub w sobotę, termin uregulowania składek ulega przesunięciu na pierwszy następny dzień roboczy.
Opłacanie składki na FGŚP – aktualne zasady, podsumowanie
Obowiązek opłacania składek na FGŚP co do zasady ciąży na pracodawcach zatrudniających osoby w ramach stosunku pracy oraz na podstawie umów prawa cywilnego. W przepisach przewidziano jednak dość liczne zwolnienia z obowiązku składkowego. Oznacza to, że pracodawca nie opłaca wspomnianych składek m.in. za osoby powracające z urlopów związanych z rodzicielstwem czy zatrudnionych, którzy ukończyli określony wiek. Podstawę wymiaru składki na Fundusz stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, natomiast wysokość jej stopy procentowej jest ustalana corocznie w ustawie budżetowej. Poboru składek dokonuje ZUS i przekazuje na rachunek bankowy Funduszu niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni roboczych od ich rozliczenia.
