Osoby fizyczne pozostające w stosunku pracy mierzą się z dylematem czy nie lepiej byłoby założyć własną działalność, pracować w ramach większej swobody, bez podporządkowania i być może osiągać większe dochody w poczuciu niezależności. Z drugiej jednak strony obawiają się wysokich kosztów związanych z własną działalnością gospodarczą, a w szczególności - obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Współpraca z byłym pracodawcą a składki ZUS - to zagadnienie które omówimy szerzej w artykule.
Współpraca z byłym pracodawcą a składki ZUS
Początkujący przedsiębiorcy mogą jednak korzystać z pewnych przywilejów, w szczególności z preferencyjnych zasad opłacania składek, a pod pewnymi warunkami i przez czas określony w ustawie mogą w ogóle nie opłacać składek społecznych.
Współpraca pracownika z byłym pracodawcą może być korzystna dla obydwu stron. Młody przedsiębiorca do czasu, aż rozwinie działalność gospodarczą i pozyska nowych klientów w ramach współpracy z pracodawcą ma względnie stabilne źródło przychodu.
Natomiast były pracodawca zostaje zwolniony z funkcji płatnika składek i płatnika zaliczki na podatek dochodowy z tytułu zatrudnienia pracownika, lecz nadal korzysta z jego wiedzy i doświadczenia.
Współpraca z byłym pracodawcą ma znaczny wpływa na wysokość opłacanych przez debiutującego przedsiębiorcę składek na ubezpieczenie.
Ulga na start a współpraca z byłym pracodawcą
Na mocy art. 18 ustawy z 6.03.2018 r. - Prawo przedsiębiorców, ustawodawca wprowadził tzw. „ulgę na start”, która polega na możliwości nieopłacania składek na ubezpieczenia społeczne przez 6 miesięcy kalendarzowych od dnia podjęcia działalności gospodarczej. W tym czasie przedsiębiorca zobowiązany jest jedynie do opłacania składki zdrowotnej. Z omawianego przywileju skorzystać mogą przedsiębiorcy, którzy:
są osobami fizycznymi
podejmują działalność gospodarczą po raz pierwszy albo podejmują ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia,
nie wykonują działalności na rzecz byłego pracodawcy, u którego w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym pracowali na etacie i wykonywali czynności wchodzące w zakres obecnie wykonywanej działalności,
nie podlegają ubezpieczeniu w KRUS.
Wspomniany okres 6 miesięcy kalendarzowych należy liczyć od dnia faktycznego rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej. Jeżeli dzień ten przypada pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, miesiąc ten wliczamy do półrocznego okresu trwania ulgi. Jeśli zaś działalność gospodarczą rozpocznie się w trakcie miesiąca kalendarzowego, miesiąca tego nie wlicza się. Co oznacza, że przedsiębiorca może korzystać z ulgi prawie przez 7 miesięcy.
Współpraca z byłym pracodawcą a mały ZUS
Po upływie 6 miesięcy „Ulgi na start”, przez 24 miesiące kalendarzowe przedsiębiorca jest uprawniony do opłacania tzw. małego ZUSu, co oznacza, że składki na ubezpieczenie społeczne naliczane są od zadeklarowanej podstawy nie niższej niż 30% minimalnego wynagrodzenia.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób prowadzących działalność gospodarczą, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia.
Przepis ten nie ma zastosowania do przedsiębiorców, którzy
prowadzą lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej prowadziły pozarolniczą działalność;
wykonują działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywały w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej.
Aby przedsiębiorca mógł korzystać z prawa do opłacania składek społecznych w preferencyjnej wysokości zakres wykonywanych czynności na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, na rzecz którego wykonywana jest działalność nie może pokrywać się z zakresem czynności wykonywanych w ramach stosunku pracy.
Warunek braku współpracy z pracodawcą musi być spełniony przez cały okres prowadzenia działalności pozarolniczej z prawem do ulgi, a nie tylko w dniu jej rozpoczęcia. Jeżeli po pewnym czasie osoba prowadząca działalność rozpocznie współpracę z byłym pracodawcą i współpraca ta będzie dotyczyła czynności, które wcześniej (w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym) wykonywała w ramach stosunku pracy lub też spółdzielczego stosunku pracy, to prawo do opłacania składek od niższej podstawy wygasa.
Przykład 1.
Piotr rozpoczął prowadzenie działalności dnia 1 stycznia 2022 r., nie korzystał z ulgi na start, lecz spełniał przesłanki do opłacania składek ZUS w preferencyjnej wysokości. Od dnia 8 marca 2022 r. współpracuje z byłym pracodawcą. Co oznacza, że za okres od 8 marca 2022 r. traci możliwość opłacania niższych składek. Jeżeli jednak zakończy współpracę z byłym pracodawcą przed upływem 24 miesięcy od dnia rozpoczęcia działalności. To do tego czasu ponownie będzie mógł korzystać z „Małego ZUSu”.
Mały ZUS plus a współpraca z byłym pracodawcą
Prawo do niższych składek społecznych nie ogranicza się jedynie do 24 miesięcy od dnia rozpoczęcia działalności. Na podstawie art. 18 c ustawy, o systemie ubezpieczeń społecznych przedsiębiorca może opłacać tzw. mały ZUS plus. Jest on uzależniony od rocznego przychodu z działalności uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym i przysługuje on tym przedsiębiorcom, których roczny przychód w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył kwoty 120 000 złotych. Podstawa wymiaru składek, dla przedsiębiorców korzystających z „małego ZUSu plus” nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia i nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku.
Ustawodawca również w tym przypadku określił negatywne przesłanki opłacania składek społecznych w niższej wysokości. Z "małego ZUS plus” nie mogą skorzystać przedsiębiorcy, którzy:
w poprzednim roku kalendarzowym opłacali podatek dochodowy w formie karty podatkowej i korzystały ze zwolnienia sprzedaży od podatku od towarów i usług na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy z 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług
spełniają̨ wskazane w art. 18a ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych warunki uprawniające do opłacania przez 24 miesiące składek społecznych od podstawy wynoszącej 30% płacy minimalnej;
w poprzednim roku kalendarzowym prowadzili pozarolniczą działalność gospodarczą przez mniej niż̇ 60 dni kalendarzowych
w poprzednim roku kalendarzowym także prowadzili pozarolniczą działalność, jako twórcy, artyści, osoby prowadzące działalność w zakresie wolnego zawodu, wspólnicy jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej, osoby prowadzące publiczną lub niepubliczną szkołę, inną formę wychowania przedszkolnego, placówkę lub ich zespół, na podstawie przepisów ustawy Prawo Oświatowe.
wykonują̨ pozarolniczą działalność gospodarczą na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia pozarolniczej działalności gospodarczej w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywali w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej pozarolniczej działalności gospodarczej;
ustalali najniższą̨ podstawę̨ wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uzależnioną od poziomu dochodów przez 36 miesięcy kalendarzowych w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej;
Ponownie przedsiębiorca, który wykonuje dla byłego bądź obecnego pracodawcy te same czynności, które świadczył dla niego jako pracownik w bieżącym lub poprzednim roku kalendarzowym nie ma prawa korzystać z "małego ZUSu plus” .
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 12.02.2013 r. sygn. II UK 184/12, podkreślił, że mają one zapobiegać sytuacjom w których pracodawcy wymuszaliby na pracownikach rozwiązanie stosunku pracy i przejście na tzw. samozatrudnienie, tj. rozpoczęcie działalności gospodarczej i prowadzenie jej w oparciu o obowiązki (czynności) realizowane w ramach stosunku pracy. Współpraca z przedsiębiorcą – w relacjach B2B jest dużo bardziej korzystna niż zatrudnienie pracownika na podstawie umowy o pracę. Nie tylko finansowo, poprzez brak obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, lecz także z uwagi na to, że w relacjach biznesowych nie znajdują zastosowania przepisy kodeksu pracy, które na pierwszym miejscu stawiają prawa pracownika, a nie pracodawcy.
Negatywna przesłanka korzystania z bonifikat jest spełniona wówczas gdy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarcze są tożsame z czynnościami zatrudnienia (obowiązków) powierzonymi przez pracodawcę i wykonywanych faktycznie przez pracownika na konkretnym stanowisku pracy w ramach umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę. Przedsiębiorca, który świadczył usługi na rzecz zleceniodawcy na podstawie umowy zlecenia zachowuje prawo do opłacania niższych składek ZUS nawet jeżeli w ramach działalności wykonuje te same czynności.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.
Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo Przedsiębiorców.
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
