Zmiana formy opodatkowania w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej może spowodować, że zobowiązanie z tytułu podatku dochodowego będzie niższe. Warto zatem na bieżąco weryfikować dostępne opcje w tym zakresie. Na przestrzeni ostatnich lat ustawodawcy dążą do tego, aby jak najwięcej przedsiębiorców stosowało jako formę opodatkowania ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Poszerzony został katalog zawodów, którym przysługuje preferencja opodatkowania ryczałtem, podwyższono limit przychodów uprawniający do stosowania tej formy opodatkowania, a Polski Ład wprowadził preferencje dla ryczałtowców, m.in. w postaci sposobu ustalania wysokości składki zdrowotnej. Należy mieć na uwadze, że zmiana formy opodatkowania na ryczałt z zasad ogólnych lub podatku liniowego wiąże się z brakiem możliwości rozliczenia wydatków jako koszty uzyskania przychodów.
Opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to preferencyjna forma opodatkowania dostępna tylko dla niektórych przedsiębiorców. Charakteryzuje się tym, że podstawą opodatkowania jest przychód bez pomniejszania go o koszty jego uzyskania. Brak możliwości rozliczenia kosztów uzyskania przychodów dla ryczałtowców rekompensowany jest niższymi stawkami podatkowymi od stawek stosowanych przy zasadach ogólnych czy podatku liniowym.
Zmiana formy opodatkowania na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych
Przedsiębiorca chcący zmienić formę opodatkowania z zasad ogólnych lub podatku liniowego na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, poza weryfikacją opłacalności stosowania ryczałtu w swojej działalności, powinien sprawdzić, czy ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest dostępną dla niego formą opodatkowania. Ryczałtowo mogą rozliczać się podatnicy, których przychody w poprzednim roku nie przekroczyły 2 mln euro. Kurs euro obliczamy według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP obowiązującego na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy. Część przedsiębiorców została wykluczona z możliwości zastosowania ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych na podstawie rodzaju prowadzonej działalności, do tej grupy należą m.in. podatnicy uzyskujący przychody z prowadzenia aptek, kantorów oraz handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych. Z ryczałtu nie można skorzystać, jeżeli podatnik przed rozpoczęciem działalności w roku podatkowym lub w roku poprzedzającym rok podatkowy wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres jego działalności.
Zmiana formy opodatkowania na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wiąże się z koniecznością złożenia odpowiedniego oświadczenia do urzędu skarbowego o wyborze opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej w formie ryczałtu na dany rok podatkowy. Oświadczenie należy dostarczyć do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przedsiębiorca osiągnął pierwszy przychód z działalności gospodarczej w roku podatkowym albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód osiągnął w grudniu roku podatkowego.
Sporządzone na piśmie oświadczenie o wyborze opodatkowania przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych na dany rok podatkowy podatnik składa naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika, a w przypadku przedsiębiorstwa w spadku – według ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego przedsiębiorcy, do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnął pierwszy przychód z tego tytułu w roku podatkowym, albo do końca roku podatkowego, jeżeli pierwszy taki przychód osiągnął w grudniu roku podatkowego.
Zgodnie z art. 9 ust. 1c ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, oświadczenie podatnik może złożyć na podstawie przepisów ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy, czyli dokonując aktualizacji wpisu na formularzy CEIDG-1 w zakresie formy opodatkowania.
Przykład 1.
Pan Michał prowadzi działalność gospodarczą, w której ramach jako formę opodatkowania stosuje zasady ogólne. Od 2023 roku planuje zmianę formy opodatkowania na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Pierwszy przychód w ramach prowadzonej działalności planuje osiągnąć w lutym 2023 roku. Do kiedy pan Michał powinien złożyć do urzędu skarbowego oświadczenie o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych?
Jeżeli pierwszy przychód z działalności gospodarczej pan Michał osiągnie w lutym 2023 roku, to oświadczenie o wyborze opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych przedsiębiorca powinien złożyć najpóźniej do 20 marca 2023 roku.
Środki trwałe w działalności opodatkowanej ryczałtem
Amortyzacja środków trwałych oznacza stopniowe zużywanie się składników majątku. Odpisy amortyzacyjne dokonywane od wartości początkowej środków trwałych w działalności opodatkowanej na zasadach ogólnych czy podatkiem liniowym stanowią koszty uzyskania przychodów, przez co zmniejszają podatek dochodowy do zapłaty.
Jak już zostało wspomniane, stosując ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jako formę opodatkowania, przedsiębiorca nie pomniejsza przychodów o koszty ich uzyskania. W związku z tym nie ma możliwości ujęcia w kosztach podatkowych odpisów amortyzacyjnych dokonanych od wartości początkowej środków trwałych użytkowanych w działalności gospodarczej. Nie oznacza to jednak, że ryczałtowiec zwolniony jest z obowiązku prowadzenia ewidencji oraz amortyzowania środków trwałych. Taki obowiązek został nałożony na przedsiębiorców opodatkowujących swoje przychody ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Podatnicy oraz spółki, których wspólnicy są opodatkowani w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, są obowiązani posiadać i przechowywać dowody zakupu towarów, prowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych oraz, odrębnie za każdy rok podatkowy, ewidencję przychodów, zwaną dalej "ewidencją".
Ryczałtowcy, pozyskując nowy środek trwały wykorzystywany w działalności, zobligowani są zatem do wprowadzenia składnika majątku do ewidencji środków trwałych, określenia KŚT (Klasyfikacja Środków Trwałych) oraz metody i stawki amortyzacji.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia ewidencji przychodów i wykazu środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykaz powinien zawierać co najmniej następujące dane:
- Liczbę porządkową;
- Datę nabycia;
- Datę przyjęcia do używania;
- Określenie dokumentu stwierdzającego nabycie;
- Określenie środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej;
- Symbol Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) wydanej na podstawie odrębnych przepisów;
- Wartość początkową;
- Stawkę amortyzacyjną;
- Zaktualizowaną wartość początkową;
- Datę likwidacji oraz przyczynę likwidacji albo datę zbycia środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.
Zapisów dotyczących środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonuje się w wykazie najpóźniej w miesiącu przyjęcia ich do używania.
Zasady ogólne i podatek liniowy umożliwiają rozliczenie w rachunku podatkowym wydatków na nabycie środków trwałych w postaci odpisów amortyzacyjnych dokonywanych od wartości początkowej składników majątku. Różnica pomiędzy stosowaniem zasad ogólnych lub podatku liniowego a ryczałtu ewidencjonowanego w kontekście środków trwałych użytkowanych w działalności polega więc jedynie na tym, że odpisy amortyzacyjne przy opodatkowaniu na zasadach ogólnych lub podatkiem liniowym stanowią koszty uzyskania przychodów, a w razie stosowania ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych odpisów amortyzacyjnych nie ujmuje się w rozliczeniach podatkowych.
Zmiana formy opodatkowania na ryczałt a wpływ na odpisy amortyzacyjne
Rozliczenie podatkowe odpisów amortyzacyjnych dokonanych od wartości początkowej środków trwałych nie jest możliwe w czasie, gdy przedsiębiorca opłaca ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Skoro przy ryczałcie nie ujmuje się odpisów amortyzacyjnych w kosztach podatkowych, podczas zmiany formy opodatkowania z zasad ogólnych lub podatku liniowego na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, mogą pojawić się wątpliwości, jak należy postąpić ze środkami trwałymi wprowadzonymi do ewidencji środków trwałych i amortyzowanymi przed zmianą formy opodatkowania.
Jeżeli przedsiębiorca dokona zmiany formy opodatkowania z zasad ogólnych lub podatku liniowego na ryczałt ewidencjonowany, w dalszym ciągu może kontynuować prowadzenie ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych obowiązującą podatników rozliczających się na podstawie podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Ewidencja ta zawiera bowiem wszystkie niezbędne elementy wykazu składników majątku dla ryczałtowców.
W razie zmiany formy opodatkowania, jeżeli podatnik prowadził ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, o której mowa w art. 22n ustawy o podatku dochodowym, może kontynuować prowadzenie tej ewidencji, w sposób określony w przepisach rozporządzenia, pod warunkiem że ewidencja ta odpowiadać będzie wymogom określonym w ust. 1.
Po zmianie formy opodatkowania na ryczałt nie ma natomiast możliwości ujmowania odpisów amortyzacyjnych w kosztach uzyskania przychodów. Ustalając podstawę opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, nie należy uwzględniać kosztów uzyskania przychodów. Oznacza to, że zmiana formy opodatkowania z zasad ogólnych na ryczałt od przychodów ewidencjonowanych implikuje zaprzestanie zaliczania do kosztów podatkowych odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych użytkowanych w działalności gospodarczej.
Stosując ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i przyjmując nowy środek trwały do użytkowania w działalności gospodarczej, trzeba wprowadzić składnik majątku do ewidencji, a także określić metodę i stawkę amortyzacji. Dla ryczałtowca najkorzystniejszą metodą amortyzacji może okazać się amortyzacja liniowa. Wynika to z tego, że w razie gdy w przyszłości zostałaby zmieniona forma opodatkowania na zasady ogólne lub podatek liniowy, niezamortyzowana część stanowiłaby wówczas koszt uzyskania przychodów w działalności.
