Obrona przez atak? Tak, to możliwe. Jednym ze sposobów obrony w procesie cywilnym, jaki przewidział polski ustawodawca, jest pozew wzajemny. To szczególny rodzaj powództwa, który stosuje pozwany wobec powoda. Powództwo to różni się od innych sposobów obrony pozwanego tym, że jego celem nie jest doprowadzenie do oddalenia powództwa, ale realizacja własnego roszczenia pozwanego.
Czym jest pozew wzajemny?
Pozew wzajemny jest co do zasady normalnym powództwem, które mogłoby występować jako samodzielne roszczenie. Jednak wytoczenie powództwa wzajemnego jest podyktowane względami oszczędności czasu i kosztów, ponieważ dwa procesy łączone są w jedno postępowanie. W obu sprawach występowałyby te same strony, z tym samym materiałem dowodowym, miałyby tylko różne żądania. Zaletą pozwu wzajemnego jest również zniwelowanie zagrożenia sprzeczności wyroków wydawanych w zakresie tego samego stanu faktycznego.
| Art. 498. § 1 kc Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. |
W jakim celu wnosi się pozew wzajemny?
Powództwo wzajemne wnosi się:
- aby uzyskać wzajemną kompensatę roszczeń.
- jeśli wartość pozwu wzajemnego jest wyższa niż wartość pozwu pierwotnego - można “wygrać sprawę” i uzyskać zasądzenie nadwyżki.
- aby uniknąć zawieszenia postępowania - czasami spory toczą się latami, przez co mógłby minąć termin do wniesienia pozwu; wnosząc powództwo wzajemne, przerywamy bieg przedawnienia.
W jaki sposób można wytoczyć powództwo wzajemne?
Powództwo wzajemne wnoszone jest do sądu, w którym rozpoznawana jest pierwsza sprawa. Pozew można wnieść:
- w odpowiedzi na pozew.
- w sprzeciwie od wyroku zaocznego.
- oddzielnie, nie później niż na pierwszej rozprawie .
Samo pismo, w zależności od tego w jakiej sprawie będzie wnoszony pozew wzajemny, można złożyć, tworząc własne pismo, pamiętając o tym, że musi spełniać wszystkie wymogi formalne określone w art. 126 kpc lub za pomocą formularza urzędowego, dostępnego na stronie ministerialnej lub w sądach.
| Art. 204. § 1 kpc Powództwo wzajemne jest dopuszczalne, jeżeli roszczenie wzajemne jest w związku z roszczeniem powoda lub nadaje się do potrącenia. Powództwo wzajemne można wytoczyć bądź w odpowiedzi na pozew, bądź oddzielnie, nie później jednak niż na pierwszej rozprawie albo w sprzeciwie od wyroku zaocznego. |
W jakich sytuacjach można wnieść pozew wzajemny?
Powództwo wzajemne jest dopuszczalne tylko w przypadku, gdy roszczenie jest związane z roszczeniem głównym lub nadaje się do potrącenia.
Przykład 1.
Przykład powództwa w związku z roszczeniem powoda:
1. Roszczenie o wydanie rzeczy przeciwko posiadaczowi a powództwo o zwrot nakładów poczynionych przez posiadacza.
Pan A wynajmował mieszkanie od pana B. W czasie wynajmu wyremontował kuchnię na kwotę 10 tys. złotych, wraz z wydaniem mieszkania ma prawo do zwrotu poniesionych nakładów za remont. Pan A nie płacił jednak za czynsz przez ostatnie 2 miesiące. Wystąpił do sądu o zwrot poniesionych kosztów w związku z remontem przeciwko panu B, pan B natomiast wystąpił z powództwem wzajemnym o zwrot za niezapłacony czynsz za ostatnie 2 miesiące.
Przykład 2.
Przykład powództwa nadającego się do potrącenia:
1. Roszczenie o wydanie rzeczy.
Pan X pożyczył sprzęt rolny od pana Y. Ten sam pan Y pożyczył w tym czasie od pana X inny sprzęt gospodarczy. Obaj panowie wystąpili przeciwko sobie z pozwami, które połączono w pozwy wzajemne, bo obaj domagają się zwrotu sprzętu.
2. Strony żądają zapłaty określonych należności pieniężnych.
Pan A kupił od pana B materiały o wartości 5 tys. złotych. Pan A wykonał na rzecz pana B roboty budowlane o wartości 4 tys. złotych, jednak za materiały nie zapłacił. Pan B wystąpił do sądu z roszczeniem zwrotu od pana A 5 tysięcy za materiały. Pan A złożył powództwo wzajemne o zapłatę za roboty budowlane od pana B.
Potrącenie wierzytelności z wierzytelnością drugiej strony jest dopuszczalne, jeżeli strony są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, a przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości, oznaczone tylko co do gatunku, przy czym obie wierzytelności są wymagalne i zaskarżalne.
Kiedy nie można wnieść pozwu wzajemnego?
Powództwa wzajemnego nie można wnieść:
- po upływie terminu
- przeciwko innej osobie
oraz w sprawach o:
- naruszenie posiadania
- rozwód i separację
- w sprawach o ustalenie lub zaprzeczenie macierzyństwa lub ojcostwa
- w postępowaniu nakazowym (wynika to z charakteru postępowania)
- w postępowaniu uproszczonym, chyba że roszczenia dochodzone pozwem wzajemnym nadają się do rozpoznania w postępowaniu uproszczonym (służy do tego formularz urzędowy)
Sąd właściwy
Powództwo wzajemne wnosi się do sądu, w którym toczy się powództwo główne. Zdarza się jednak, że w przypadku powództwa wzajemnego sądem właściwym staje się sąd okręgowy; mimo że powództwo główne toczy się przed sądem rejonowym sprawa rozpatrywana jest przez sąd okręgowy.
Opłata za pozew wzajemny
Przy składaniu pozwu wzajemnego należy wnieść opłatę sądową w wysokości 5% wartości przedmiotu sporu wynikającego z pozwu wzajemnego.
