Postępowanie przed sądami wiąże się z koniecznością udowodnienia swojego stanowiska. Ciężar udowodnienia winy leży po stronie wnioskodawcy, dlatego to on przed wniesieniem sprawy do sądu gromadzi jak największy materiał dowodowy (wniosek dowodowy) przeciwko drugiej stronie. Jeżeli materiał będzie niewystarczający, nie zostaną w pozwie potwierdzone zarzuty, przez co sąd uzna, że druga strona jest niewinna / nie popełniła wykroczenia / postąpiła zgodnie z obowiązującymi normami prawa. Wszczęcie procesu cywilnego następuje zawsze poprzez wytoczenie powództwa, proces ten nie może być wszczęty z urzędu.
Co może być dowodem w postępowaniu cywilnym?
Nie ma ograniczeń co do dowodów podnoszonych w sprawie. Przedmiotem dowodu są więc wszelkie fakty mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy.
| Uwaga! Dowody to inaczej określone informacje zgłaszane przez stronę postępowania, a nośnik danych informacji to środek dowodowy. |
Co nie jest dowodem?
Dowodem nie są:
- fakty powszechnie/ogólnie znane (np. Polska ma biało-czerwoną flagę)
- fakty znane sądowi z urzędu - na przykład z innej sprawy toczącej się w sądzie lub związane z wiedzą sądu, tj. np. dotyczące znajomości przepisów prawa
- twierdzenia poparte domniemaniem prawnym - spadkobiercami w przypadku braku testamentu w pierwszej kolejności są dzieci oraz małżonek
| Ważne! Dowodem nie są fakty powszechnie znane, a więc takie, które są znane sądowi z urzędu. |
Rodzaje dowodów w sprawie
Dowody to inaczej określone informacje zgłaszane przez stronę postępowania. Dowodem (inaczej środkiem dowodowym) są nośniki danych tych informacji, wszelkiego rodzaju rzeczy, dokumenty, zapisy, wydruki, wszystko na czym może być utrwalona informacja.
W Kodeksie postępowania cywilnego jest wymieniony otwarty katalog dowodów, których strona może się domagać. Są to dokumenty:
- urzędowe
- prywatne.
Dokumenty można rozróżnić na podstawie:
- podmiotu, od którego dokument pochodzi
- przedmiotu zakresu spraw, których dotyczy
- mocy dowodowej
Za dokumenty urzędowe uważa się dokumenty, które zostały sporządzone lub wydane przez organy władzy państwowej lub urzędy w związku ze sprawą, w której są powoływane. Za dokumenty urzędowe uznaje się: dokumenty identyfikacyjne (dowód osobisty, paszport), pocztowy dowód doręczenia przesyłki (awizo), akty notarialne, dyplomy ukończenia uczelni, wyroki i postanowienia, odpisy rejestrów sądowych oraz decyzje i zaświadczenia wydawane przez organy administracji publicznej.
Uznaje się, że dokumenty urzędowe są prawdziwe (autentyczne) oraz zgodne z prawdą treści złożonego oświadczenia (czyli poświadczają stan prawdziwy)
Dokumenty prywatne to wszystkie dokumenty związane ze sprawą, które nie są dokumentami urzędowymi, czyli umowy, porozumienia, faktury itp.
Moc dowodowa dokumentu urzędowego i prywatnego polega na domniemaniu autentyczności. Dokumenty prywatne urzędowe korzystają z domniemania autentyczności, różnica zgodnie z art. 6 Kodeksu cywilnego polega na tym, że w przypadku podważenia dokumentu urzędowego, osoba podważająca jego autentyczność jest zobowiązana do udowodnienia tych okoliczności. Natomiast w przypadku dokumentów prywatnych osoba, która przedstawiła dany dokument, musi udowodnić jego autentyczność.
| Art. 6. Kodeksu cywilnego Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. |
Wart uwagi jest również fakt, że sąd może dowolnie rozporządzać przedstawionymi dowodami, w art. 240 KPC jest bowiem napisane, że sąd nie jest związany swym postanowieniem dowodowym. W praktyce oznacza to, że raz przyjęty dowód nie musi do końca sprawy pozostawać ważnym materiałem dowodowym. Jego przydatność może się zmniejszyć lub może stać się całkowicie bezużyteczna w związku z nowo przedstawionymi dowodami w trakcie postępowania.
| Art. 240. § 1. Kodeksu postępowania cywilnego Sąd nie jest związany swym postanowieniem dowodowym i może je stosownie do okoliczności uchylić lub zmienić nawet na posiedzeniu niejawnym. |
Jak napisać wniosek dowodowy?
Jak już wcześniej wspomniano, dowodem mogą być wszelkie fakty mające istotne znaczenie w sprawie. Składanie wniosku dowodowego wiąże się jednak z pewnymi rygorami formalnymi, które muszą być zachowane, aby sąd mógł je rozpatrzeć.
Nie okazuje się to trudne, konstrukcja wniosku dowodowego nie jest bowiem skomplikowana. Wymagane są jedynie 2 elementy:
- formalny - co oznacza, że obowiązkowo chcąc złożyć wniosek dowodowy, należy oznaczyć strony sprawy, podać sygnaturę, oznaczyć adresata pisma, wskazać datę i własnoręcznie się podpisać;
- merytoryczny - co oznacza, że wskazując dowód, należy określić, na jaką okoliczność ma zostać przeprowadzony i dlaczego jest istotny dla rozstrzygnięcia w sprawie.
Np. dowodem będzie umowa, zawarta pomiędzy stronami, dlatego dla potwierdzenia faktu należy załączyć jej oryginał jako podstawę roszczeń wnioskodawcy.
| Ważne! Strona nie musi podawać podstawy prawnej swojego wniosku! |
Kiedy można złożyć wniosek dowodowy?
Wniosek dowodowy może być ustny lub pisemny.
Wniosek ustny - składa się bezpośrednio w sądzie, w czasie rozprawy cywilnej. Do sprawy zostaje załączony jako wniosek dowodowy zgłoszony w protokole.
Wniosek pisemny - składa się w pozwie lub w odpowiedzi na pozew w trakcie przedstawiania swojego stanowiska w uzasadnieniu należy powoływać się na dowody, które następnie należy załączyć do pisma.
