Zatrudnianie pracownika pełniącego służbę w Wojskach Obrony Terytorialnej (WOT) wiąże się z określonymi wyzwaniami, ale również z licznymi korzyściami dla pracodawcy. Wojska Obrony Terytorialnej stanowią piąty rodzaj Sił Zbrojnych RP, powołany do obrony terytorialnej kraju, ale także do wspierania społeczności lokalnych w sytuacjach kryzysowych. Pracownik pełniący służbę w WOT, co oznacza, że poza ćwiczeniami i operacjami wojskowymi, są aktywnymi uczestnikami rynku pracy. W artykule przedstawimy, co oznacza zatrudnienie takiego pracownika dla pracodawcy i jakie obowiązki oraz prawa wynikają z tego faktu.
Wprowadzenie do Wojsk Obrony Terytorialnej (WOT)
Wojska Obrony Terytorialnej powstały jako reakcja na współczesne wyzwania obronności. Są to jednostki wojskowe, które składają się głównie z ochotników, którzy obok pełnienia służby wojskowej prowadzą normalne życie zawodowe. Żołnierze WOT odbywają regularne ćwiczenia wojskowe, które zazwyczaj odbywają się w weekendy, ale czasami także w tygodniu, np. w formie kilkudniowych szkoleń.
Taka specyfika służby oznacza, że pracownik pełniący obowiązki wojskowe w WOT potrzebuje elastycznego podejścia ze strony pracodawcy, aby móc połączyć służbę wojskową z pracą zawodową. Dla pracodawcy to dodatkowe wyzwanie organizacyjne, ale także możliwość korzystania z umiejętności pracownika rozwijanych w czasie służby wojskowej.
Obowiązki pracodawcy wobec pracownika pełniącego służbę w WOT
Pracodawca, który zatrudnia osoby, które jednocześnie są żołnierzami WOT, ma określone obowiązki wynikające z przepisów prawa. Poniżej zostały opisane najważniejsze z nich.
Udzielanie urlopu na ćwiczenia wojskowe
Przepisy polskiego prawa wyraźnie określają obowiązek pracodawcy w zakresie udzielania pracownikowi urlopu na czas ćwiczeń wojskowych. Na mocy Ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP pracodawca musi zwolnić pracownika z pracy na czas trwania obowiązkowych ćwiczeń w Wojskach Obrony Terytorialnej. Urlop ten może obejmować różne formy ćwiczeń, takie jak:
- regularne weekendowe ćwiczenia, które odbywają się zazwyczaj 2 razy w miesiącu;
- kilkudniowe ćwiczenia rotacyjne, podczas których żołnierze WOT spędzają w jednostkach kilka dni z rzędu;
- dłuższe, kilkutygodniowe szkolenia, organizowane zazwyczaj raz do roku.
Pracodawca jest zobowiązany do udzielenia takiego urlopu, ale nie musi za ten czas wypłacać wynagrodzenia. Zamiast tego, pracownikowi przysługuje świadczenie pieniężne od państwa, które wyrównuje jego wynagrodzenie za czas, kiedy nie mógł pracować z powodu obowiązków wojskowych. Formalnie jest to urlop bezpłatny pracownika, jednak co ważne, okres ten wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
Ochrona zatrudnienia
Pracownik pełniący służbę w WOT jest chroniony przez przepisy Kodeksu pracy przed zwolnieniem z powodu swojej służby wojskowej. Pracodawca nie może rozwiązać z nim umowy o pracę z tego powodu. Ochrona ta obowiązuje zarówno w przypadku krótszych, weekendowych ćwiczeń, jak i dłuższych, kilkutygodniowych szkoleń. Dzięki tej ochronie pracownik może w pełni skupić się na obowiązkach służbowych bez obaw o utratę pracy.
Dodatkowo po zakończeniu ćwiczeń wojskowych pracodawca jest zobowiązany do przywrócenia pracownika na to samo stanowisko, które zajmował przed rozpoczęciem ćwiczeń. Ochrona ta ma na celu zapewnienie ciągłości kariery zawodowej pracowników pełniących służbę wojskową. Przepisy wskazują, że umowę z żołnierzem WOT można rozwiązać tylko za jego zgodą. Ochrona ta obowiązuje od momentu powołania żołnierza do służby, więc jeśli okres wypowiedzenia skończyłby się już po okresie powołania, to automatycznie wypowiedzenie umowy staje się bezskuteczne. Jak wskazuje strona gov.pl, ochrona przed rozwiązaniem stosunku pracy nie będzie obowiązywała:
- umowy o pracę zawartej na okres próbny,
- umowy o pracę zawartej na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy,
- gdy pracodawca rozwiązuje umowę o pracę pracownika bez wypowiedzenia z winy pracownika,
- gdy pracodawca ogłasza upadłość lub likwidację.
Wynagrodzenie i świadczenia
Zgodnie z przepisami prawa pracodawca nie jest zobowiązany do wypłaty wynagrodzenia za czas, kiedy pracownik jest nieobecny w pracy z powodu ćwiczeń wojskowych. W takim przypadku pracownikowi przysługuje świadczenie rekompensacyjne od Ministerstwa Obrony Narodowej, które wyrównuje różnicę między wynagrodzeniem, jakie otrzymałby w pracy, a wynagrodzeniem za pełnienie służby wojskowej.
Pracodawca nie ma również obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w czasie, gdy pracownik przebywa na ćwiczeniach wojskowych, ponieważ pracownik jest wówczas objęty specjalnym systemem zabezpieczeń socjalnych przysługujących żołnierzom WOT.
Każdy pracownik powołany do Wojsk Obrony Terytorialnej otrzymuje od pracodawcy jednorazową odprawę. Odprawa wynosi 2-tygodniowe wynagrodzenie obliczone tak, jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy. W praktyce oznacza to połowę miesięcznego wynagrodzenia, jakie pracownik otrzymałby, gdyby pracował. Jeśli wynagrodzenie pracownika jest zmienne, odprawę oblicza się na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z 3 miesięcy poprzedzających powołanie. W przypadku dużych wahań w zarobkach okres ten można wydłużyć do 12 miesięcy. Odprawa zwolniona jest z oskładkowania, jednak podlega opodatkowaniu.
Wyzwania dla pracodawcy
Zatrudnianie osób, które pełnią służbę w WOT, może być dla pracodawcy pewnym wyzwaniem. Warto wiedzieć, na jakie sytuacje należy być przygotowanym.
Organizacja pracy
Zarządzanie pracą w firmie, w której zatrudniony jest pracownik pełniący służbę w WOT, może być wyzwaniem. Przede wszystkim pracodawca musi być gotowy na to, że pracownik będzie regularnie nieobecny w pracy, co wymaga elastycznego podejścia do planowania zadań i obowiązków. Największe trudności mogą wystąpić w firmach, gdzie obowiązki poszczególnych pracowników są specyficzne i trudne do zastąpienia.
Aby zminimalizować negatywne skutki nieobecności pracownika, pracodawca może zastosować kilka praktycznych rozwiązań. Jednym z nich jest wcześniejsze planowanie zadań i przygotowanie zespołu na ewentualne braki kadrowe. Warto również wdrożyć system delegowania obowiązków, tak aby inni członkowie zespołu mogli tymczasowo przejmować część zadań nieobecnego pracownika. W niektórych przypadkach dobrym rozwiązaniem może być również zatrudnienie dodatkowego pracownika na czas trwania ćwiczeń wojskowych.
Dodatkowym wyzwaniem może być organizacja pracy w okresach, kiedy pracownik pełniący służbę w WOT bierze udział w dłuższych, kilkutygodniowych ćwiczeniach. W takich przypadkach pracodawca powinien z wyprzedzeniem poinformować zespół o planowanej nieobecności pracownika i odpowiednio dostosować harmonogramy pracy, aby zminimalizować zakłócenia w działalności firmy.
Wpływ na wydajność zespołu
Częste nieobecności pracownika pełniącego służbę w WOT mogą wpłynąć na wydajność całego zespołu. W firmach, gdzie praca jest silnie zespołowa, brak jednego członka może prowadzić do opóźnień w realizacji projektów i obniżenia ogólnej efektywności. Dlatego ważne jest, aby pracodawca odpowiednio przygotował zespół na takie sytuacje.
Jednym z rozwiązań może być wprowadzenie elastycznych godzin pracy lub pracy zdalnej, co pozwala na lepsze zarządzanie czasem i obowiązkami. Pracodawca może również zorganizować szkolenia dla innych pracowników, aby mogli tymczasowo przejąć obowiązki nieobecnego pracownika. Ważne jest, aby zespół miał świadomość, że nieobecność pracownika związana z jego służbą wojskową jest przewidywalna i regularna, co pozwala na wcześniejsze przygotowanie się do tej sytuacji.
Szkolenie zastępcze i rekrutacja
W przypadku długotrwałej nieobecności pracownika pracodawca może być zmuszony do zatrudnienia tymczasowego pracownika zastępczego. Proces rekrutacji nowego pracownika wiąże się z dodatkowymi kosztami i czasem, który pracodawca musi poświęcić na szkolenie nowej osoby. Warto jednak pamiętać, że tymczasowa rekrutacja może być konieczna w sytuacjach, gdy pracownik WOT pełni dłuższą służbę lub bierze udział w intensywnych ćwiczeniach wojskowych.
Aby zminimalizować ryzyko zakłóceń w pracy, warto wprowadzić system szkolenia zastępczego. Polega to na tym, że inny pracownik, który na co dzień wykonuje inne obowiązki, jest szkolony do przejęcia zadań nieobecnego pracownika. Dzięki temu firma nie musi ponosić dodatkowych kosztów rekrutacji, a zespół zachowuje płynność pracy nawet w przypadku dłuższej nieobecności kluczowego pracownika.
Korzyści dla pracodawcy
Zatrudnienie osoby pełniącej służbę w WOT to nie tylko wyzwania, ale przede wszystkim korzyści. Umiejętności nabyte przez pracownika w trakcie szkoleń wojskowych z pewnością można i warto wykorzystać w codziennej pracy zawodowej.
Zwiększenie kompetencji pracownika
Jednym z największych atutów zatrudniania pracownika pełniącego służbę w WOT są umiejętności, które zdobywa on podczas szkoleń wojskowych. Pracownicy WOT uczą się przede wszystkim dyscypliny, odpowiedzialności oraz szybkiego podejmowania decyzji w sytuacjach kryzysowych. Umiejętności te są niezwykle cenne także w życiu zawodowym, gdzie tempo realizacji zadań i zarządzanie projektami często wymagają wysokiego stopnia odpowiedzialności i efektywności.
Pracodawcy, którzy wspierają rozwój tych umiejętności, zyskują nie tylko zmotywowanego pracownika, ale również osobę, która jest w stanie podejmować wyzwania i zarządzać zespołem w trudnych sytuacjach. Dodatkowo pracownik pełniący służbę w WOT może rozwijać umiejętności przywódcze, co może przyczynić się do jego awansu na wyższe stanowisko w firmie.
Pozytywny wizerunek firmy
Firmy, które wspierają swoich pracowników w pełnieniu służby wojskowej, budują pozytywny wizerunek jako organizacje odpowiedzialne społecznie. Pracodawcy, którzy dbają o swoich pracowników pełniących służbę w WOT, zyskują w oczach klientów, partnerów biznesowych oraz lokalnych społeczności.
Taka postawa może również przyciągać nowych, wartościowych pracowników, którzy cenią sobie możliwość rozwoju osobistego i społecznego w ramach organizacji. Firma, która wspiera swoich pracowników w realizacji obowiązków wobec kraju, buduje lojalność i zaangażowanie kadry, co przekłada się na lepszą atmosferę pracy i efektywność zespołu.
Praktyczne doświadczenie w zarządzaniu kryzysowym
Pracownik WOT, który regularnie uczestniczy w szkoleniach wojskowych, nabywa umiejętności zarządzania kryzysowego, które mogą być niezwykle przydatne także w firmie. W dobie globalnych wyzwań, takich jak ryzyko gospodarcze czy zmieniające się warunki rynkowe, posiadanie w zespole osoby z doświadczeniem w zarządzaniu kryzysowym może okazać się kluczowe.
Pracodawcy, którzy potrafią wykorzystać te umiejętności, mogą lepiej przygotować firmę na niespodziewane wydarzenia i wyzwania. Co więcej, doświadczenie zdobyte przez pracownika w WOT może pomóc we wprowadzaniu innowacyjnych rozwiązań, które usprawnią codzienne funkcjonowanie firmy i podniosą poziom bezpieczeństwa operacyjnego.
Jak pracodawca może wspierać pracownika WOT?
O ile przepisy prawa nakładają na pracodawców pewne obowiązki względem pracowników pełniących służbę w WOT, o tyle nie zabraniają one innych dodatkowych form wsparcia. Żołnierze WOT poświęcają czas, siłę, narażają swoje zdrowie i życie dla wszystkich obywateli i naszego kraju. Dlatego też wielu pracodawców wspiera ich dodatkowo, jako dowód wdzięczności za ich poświęcenie.
Elastyczne godziny pracy
Jednym ze sposobów wsparcia pracownika pełniącego służbę w WOT jest wprowadzenie elastycznych godzin pracy. Taka elastyczność pozwala na lepsze dostosowanie obowiązków zawodowych do grafików ćwiczeń wojskowych. Możliwość pracy zdalnej lub ustalania indywidualnych godzin pracy może znacząco ułatwić pracownikowi pogodzenie obowiązków zawodowych i wojskowych.
Dodatkowe ubezpieczenie
Pracodawcy mogą również rozważyć zaoferowanie dodatkowego ubezpieczenia dla pracowników pełniących służbę w WOT, które pokrywałoby ewentualne koszty leczenia wynikłe z wypadków lub chorób nabytych podczas służby. Choć Wojsko Polskie zapewnia podstawowe ubezpieczenie, dodatkowe świadczenia mogą stanowić atrakcyjny benefit dla pracowników.
Program wsparcia emocjonalnego
Wsparcie emocjonalne jest równie ważne, zwłaszcza w sytuacjach, gdy pracownik musi łączyć obowiązki wojskowe i zawodowe. Pracodawcy mogą wdrożyć programy mentoringowe, coachingowe lub spotkania integracyjne, które pomogą pracownikom w zarządzaniu stresem i zwiększeniu poczucia przynależności do zespołu.
Pracownik pełniący służbę w WOT - podsumowanie
Zatrudnianie pracownika pełniącego służbę w Wojskach Obrony Terytorialnej niesie ze sobą zarówno wyzwania, jak i korzyści. Wspieranie takiego pracownika wymaga elastyczności i odpowiednich przygotowań ze strony pracodawcy. Jednak korzyści wynikające z posiadania w zespole osoby zaangażowanej w służbę wojskową, która nabywa cenne umiejętności, mogą być nieocenione. Firma, która potrafi skutecznie wspierać swoich pracowników w pełnieniu dodatkowych obowiązków, buduje lojalność i zaangażowanie kadry, a także pozytywny wizerunek w oczach otoczenia.
