Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne określa ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej przez osoby zajmujące kierownicze stanowiska w państwie. W artykule odpowiadamy, czy prowadzenie działalności przez funkcjonariusza publicznego jest możliwe? Sprawdź!
Prowadzenie działalności przez funkcjonariusza publicznego
Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej określa ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej przez:
- Pracowników urzędów państwowych, członków korpusu służby cywilnej, dyrektora generalnego, dyrektora departamentu;
- Dyrektora generalnego urzędu wojewódzkiego;
- Kierownika urzędu i jego zastępcy.
Celem ustawy jest wprowadzenie ochrony prawidłowej działalności gospodarczej, która będzie wolna od stronniczości. Osoby, które obejmuje zakaz nie mogą być: członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółek prawa handlowego, spółdzielni mieszkaniowych być syndykami lub zastępcami syndyków w postępowaniu upadłościowym czy zarządcami w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Osoby te nie mogą również posiadać w spółkach prawa handlowego więcej niż 10% akcji lub udziałów przedstawiających więcej niż 10% kapitału zakładowego.
Zakaz działalności gospodarczej
Zakaz prowadzenia działalności gospodarczej obejmuje także radnych. Stosownie do art. 383 § 1 pkt 5 Kodeksu wyborczego wygaśnięcie mandatu radnego będzie miało miejsce
w przypadku naruszenia ustawowego zakazu łączenia mandatu radnego z wykonywaniem określonych w odrębnych przepisach funkcji lub działalności. Taki zakaz wynika z przepisu w myśl którego radni nie mogą prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami z wykorzystaniem mienia komunalnego gminy, w której radny uzyskał mandat, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności. W związku z tym, jeśli radny przed dniem wyboru wykonywał funkcję lub prowadził działalność, o której mowa w art. 383 § 1 pkt 5 k.w., ma obowiązek zrzeczenia się funkcji lub zaprzestania prowadzenia działalności w ciągu
3 miesięcy od dnia złożenia ślubowania. Niewykonanie tego obowiązku będzie powodowało stwierdzenie wygaśnięcia mandatu radnego.
Zapobieganie korupcji
Celem wprowadzenia regulacji określonej zakazie prowadzenia działalności gospodarczej dla osób pełniących ważne stanowiska w państwie było przede wszystkim zapobieganie powstawaniu sytuacji sprzyjających korupcji i wykorzystywania stanowisk publicznych dla własnych celów. Regulacja ta ma charakter antykorupcyjny tak aby funkcjonariusz publiczny nie tylko nie realizował swoich prywatnych celów dzięki posiadanej władzy, ale by nie zachodziły przesłanki mogące stworzyć - choćby mylnie - takie wrażenie (wyrok NSA z dnia 6 lipca 2017 r., sygn. akt II OSK 935/17, dostępny w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych). Wszelkie wątpliwości związane z jego interpretacją nie powinny prowadzić do obejścia powyżej wskazanych celów i do działalności niezgodnej ze standardami wykonywania mandatu radnego.
Mając na uwadze powyższe należy zwrócić uwagę na fakt iż osoba uczestnicząca w podejmowaniu ważnych rozstrzygnięć dotyczących danej społeczności czy to na szczeblu gminy. Powiatu czy województwa nie powinna prowadzić działalności gospodarczej lub zarządzać taką działalnością, której przedmiotem jest mienie komunalne.
Osoby których obowiązuje zakaz prowadzenia działalności gospodarczej obowiązane są do złożenia oświadczenia o działalności gospodarczej prowadzonej przez małżonka.
W orzecznictwie NSA podkreślono, że „Zasadniczym celem rozwiązań antykorupcyjnych zawartych w ustawach samorządowych jest wyeliminowanie sytuacji, gdy radny, mógłby poprzez wykorzystywanie funkcji radnego uzyskać nieuprawnione korzyści dla siebie jak i dla bliskich”. O potencjalnie korupcyjnym wykorzystywaniu mienia jednostki samorządowej będzie można powiedzieć wówczas gdy radny, uczestnicząc w pracach organów właściwej jednostki samorządu, może wpływać na treść uchwał i decyzji podejmowanych przez te organy.
Dodatkowe zatrudnienie i zajęcia zarobkowe członka korpusu służby cywilnej
Członek korpusu służby cywilnej nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia bez pisemnej zgody dyrektora generalnego urzędu. Zakaz ten obejmuje również zakazu wykonywania zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy. Ustawa o służbie cywilnej nie zawiera sankcji za naruszenie zakazu, a także jakie konsekwencje może wyciągnąć w stosunku do pracownika pracodawca.
Również policjant nie może podejmować zajęcia zarobkowego poza służbą bez pisemnej zgody przełożonego ani wykonywać czynności lub zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy lub podważających zaufanie do Policji.
Zakazy wprowadzone ustawą o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne obejmuje zakaz prowadzenia działalności na własny rachunek, ale też i wspólnie z innymi osobami czy zarządzanie taka działalnością, bycie pełnomocnikiem czy przedstawicielem. Szczególnie dotkliwy jest zakaz wyrażony w art. 7 ust.1, dotyczący wszystkich osób wydających decyzje administracyjne z upoważnienia wójta, burmistrza, czy prezydenta miasta. Zakaz ten obejmuje bardzo szeroką grupę urzędników, w znacznym stopniu ograniczając możliwość uzyskania przez nich zatrudnienia po zakończeniu pracy w urzędach. Szczególny dotkliwy zakaz dotyczy wszystkich osób wydających decyzję administracyjną z upoważnienia wójta, burmistrza czy prezydenta. Urzędnicy Ci nie mogą podejmować innego zatrudnienia.
Funkcjonariusz publiczny a działalność nierejestrowana
Funkcjonariusz publiczny może prowadzić działalność nierejestrowaną. Nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2020 r. poz. 2207), i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej. Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne zawiera ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej ewidencjonowanej. Nie ma w niej przewidzianych zakazów dotyczących zakazu prowadzenia działalności nieewidencjonowanej. Można na tej podstawie wysnuć wniosek iż co do zasady funkcjonariusz publiczny np. policji mogą prowadzić działalność nieewidencjonowaną. Akty wewnętrzne typu regulaminy mogą zawierać pewne ograniczenia dotyczące pracy w danej instytucji, wobec tego każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie.
Podstawa prawna:
- Ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne z 21.08.1997 r. (Dz.U. 20022.1110)
- Ustawa o służbie cywilnej z 21.11.2008 r. (Dz.U. 2022.1691)
- Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę z 10.10.2002 r. (Dz.U.2020.2207)
Materiał opracowany przez zespół „Tak Prawnik”.
Właścicielem marki „Tak Prawnik” jest BZ Group Sp. z o.o.
