Według słownika języka polskiego regres to "prawo dochodzenia zwrotu sum wyłożonych na inną osobę”. A zatem roszczenie regresowe, to prawo do dochodzenia sum, roszczenie o zwrot świadczeń wykonanych na rzecz innych osób. Roszczenie regresowe najczęściej dotyczy umów ubezpieczenia.
Prawo do roszczenia regresowego przyznaje art. 376 §1 kodeksu cywilnego, który brzmi “Jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. Jeżeli z treści tego stosunku nie wynika nic innego, dłużnik, który świadczenie spełnił, może żądać zwrotu w częściach równych.” Czyli możliwość dochodzenia roszczenia regresowego powstaje dopiero, gdy pomiędzy stronami istnieje stosunek prawny np. umowa.
Typy roszczeń regresowych na przykładzie umów ubezpieczeniowych
Wśród roszczeń regresowych w umowie ubezpieczenia wyróżnia się regresy typowe oraz regresy nietypowe.
Przykład regresu typowego możemy odnaleźć w art. 828 kodeksu cywilnego, który brzmi “Jeżeli nie umówiono się inaczej, z dniem zapłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela roszczenie ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę przechodzi z mocy prawa na ubezpieczyciela do wysokości zapłaconego odszkodowania. Jeżeli zakład pokrył tylko część szkody, ubezpieczającemu przysługuje co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed roszczeniem ubezpieczyciela”.
Powyższy artykuł wskazuje, że w dniu, w którym ubezpieczyciel wypłacił osobie poszkodowanej odszkodowanie, ma on prawo domagać się zwrotu pieniędzy od osoby trzeciej, która wyrządziła szkodę. Czyli idąc, za słownikową definicją, roszczenie regresowe, to prawo do dochodzenia sum [odszkodowanie], roszczenie zwrotu świadczeń wykonanych [przez ubezpieczyciela] na rzecz innych osób [ubezpieczonego].
Drugim rodzajem roszczenia regresowego jest regres nietypowy. Występuje on w sytuacji, gdy sprawcą szkody nie jest osoba trzecia, ale osoba ubezpieczona, czy strona umowy (posiadacz pojazdu). W takim przypadku ubezpieczyciel (lub wierzyciel w ściśle określonych przypadkach (określonych w umowie ubezpieczenia i w przepisach prawa) może dochodzić zwrotu wypłaconego odszkodowania, wypłaty określonej sumy bezpośrednio od drugiej strony umowy. Regres nietypowy może mieć miejsce, np. gdy kierujący wyrządził szkodę umyślnie, kierował w stanie po użyciu alkoholu itd.
Pozostałe roszczenia regresowe w sytuacjach codziennych
Roszczenie regresowe może wystąpić w wielu przypadkach codziennych. I tak, roszczenie regresowe możemy odnaleźć np. w:
-
umowie poręczenia - jeśli w umowie nie postanowiono inaczej, gdy poręczyciel spełnił świadczenie za dłużnika, ma on prawo domagać się od niego zwrotu tego świadczenia,
-
odpowiedzialności solidarnej dłużników - dłużnik, który spełnił w całości świadczenie na rzecz wierzyciela, ma prawo domagać się od pozostałych dłużników zwrotu świadczenia w odpowiednich proporcjach,
-
roszczeniu sprzedawcy do producenta - gdy klient odda sprzedawcy towar z powodu jego niezgodności z umową, to sprzedawca, po zwrocie kupującemu kwoty za towar, ma prawo wystąpić do podmiotu, który odpowiedzialny jest za niezgodność towaru z umową, czyli np. do hurtowni, producenta, importera, dostawcy o zapłatę tej kwoty.
Roszczenie regresowe w stosunku do pracownika
Pracodawca, który wypłacił osobie trzeciej odszkodowanie z tytułu szkody wyrządzonej przez pracownika, ma prawo domagać się (wystąpić z roszczeniem regresowym) od tego pracownika (sprawcy szkody) zwrotu kwoty odszkodowania. Wysokość roszczenia od pracownika, o które może ubiegać się pracodawca nie może przekroczyć trzykrotności wysokości miesięcznego wynagrodzenia danego pracownika z dnia wyrządzenia szkody. Zatem odpowiedzialność regresowa pracownika polega na odpowiedzialności pracownika względem pracodawcy za nienależyte wykonanie lub niewykonanie obowiązków pracowników.
Przykład 1.
Pracownik, który zarabia 2 500 zł miesięcznie, w ramach obowiązków służbowych naprawiał pralkę u klienta. W wyniku nieuwagi stłukł kafelki przez co naraził klienta na szkodę 20 000 zł. Pracodawca wypłacił poszkodowanemu kwotę 20 000 zł, teraz może wystąpić do pracownika z roszczeniem regresowym, jednak do wysokości 7 500 zł (3 X 2 500 zł).
Roszczenie regresowe wobec pracownika przysługuje pracodawcy, gdy spełnione są łącznie następujące warunki:
-
pracownik wyrządził szkodę podczas wykonywania obowiązków służbowych,
-
wina pracownika była nieumyślna,
-
podmiot trzeci doznał uszczerbku majątku,
-
pracodawca wypłacił poszkodowanemu odpowiednią kwotę.
Kiedy roszczenie regresowe się przedawnia?
Do terminów przedawnienia roszczeń regresowych, co do zasady mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego, zgodnie z którym roszczenia przedawniają się po upływie 6. lat, a dla świadczeń okresowych lub związanych z działalnością gospodarczą - po upływie lat trzech. Bieg terminu przedawnienia roszczenia regresowego liczony jest od dnia, w którym zostało spełnione świadczenie.
