Sprzedaż samochodu generująca stratę - czy podlega rozliczeniu?

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym może podlegać sprzedaż samochodu stanowiącego składnik majątku prywatnego. Jednocześnie nie jest wykluczone, że w takim przypadku podatnik poniesie stratę z tytułu sprzedaży. W związku z tym pojawia się pytanie o możliwość rozliczenia straty w zeznaniu podatkowym.

Sprzedaż samochodu prywatnego - opodatkowanie

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d ustawy PIT źródłem przychodu jest odpłatne zbycie rzeczy ruchomych, jeżeli nie następuje ono w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie.

W konsekwencji obowiązek podatkowy generuje tylko taka sprzedaż, która łącznie spełnia następujące przesłanki:

• nie nastąpiła w wykonywaniu działalności gospodarczej;
• została dokonana przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie.

W świetle powyższego, w razie sprzedaży prywatnego samochodu, który nie był wykorzystywany do działalności gospodarczej, lecz służył wyłącznie celom osobistym, przychód powstanie, gdy między nabyciem samochodu a jego sprzedażą nie upłynął okres 6 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie pojazdu. Natomiast sprzedaż samochodu po tym terminie będzie obojętna podatkowo.

Dalej wskażmy, że zgodnie z art. 24 ust. 6 ustawy PIT dochodem z odpłatnego zbycia rzeczy określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d, jeżeli przychód z odpłatnego zbycia nie stanowi przychodu z działalności gospodarczej, jest różnica pomiędzy przychodem uzyskanym z odpłatnego zbycia rzeczy a kosztem ich nabycia, zmniejszona o wartość nakładów poczynionych w czasie posiadania rzeczy. Tak powstały dochód podlega opodatkowaniu według skali podatkowej zgodnie z art. 27 ust. 1 ustawy PIT. Rozliczenie podatku następuje w deklaracji PIT-36 w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku podatkowym.

Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy PIT przychodem z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8, jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Jeżeli jednak cena, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej. 

Przy ustalaniu dochodu z odpłatnego zbycia prywatnego samochodu uwzględniane są koszty jego odpłatnego zbycia, koszty jego nabycia, a także nakłady poczynione na samochód w czasie jego posiadania.

Podatnik, który zamierza uwzględnić w podstawie opodatkowania te koszty, powinien zadbać o ich udokumentowanie, aby móc udowodnić fakt ich poniesienia oraz ich wysokość.

Co prawda ustawodawca nie nakłada szczególnych wymogów w zakresie dokumentowania wydatków uznawanych za koszty uzyskania przychodów z tytułu odpłatnego zbycia innych rzeczy, jednak osoby fizyczne, które nie prowadzą działalności gospodarczej i osiągają dochody z tytułu sprzedaży innych rzeczy, nie mają obowiązku prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (ani ksiąg rachunkowych). Podatnicy ci powinni jednak gromadzić dokumenty wskazujące zarówno wysokość osiąganych przychodów, jak i poniesionych w celu uzyskania tych przychodów wydatków.

Ponadto w myśl postanowień art. 180 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W związku z powyższym za udokumentowanie wydatku należy przyjąć każdy dokument, z którego będzie wynikał fakt jego poniesienia i związek z uzyskanym przychodem. Dokumentami takimi mogą być rachunki, faktury, dowody przelewów bankowych, paragony oraz inne dokumenty księgowe dokumentujące ponoszone wydatki związane z zakupem i naprawą samochodu.

Należy przy tym zaznaczyć, że z dokumentów tych powinno wynikać kto, kiedy i jaki wydatek poniósł. W przypadku zatem paragonów należy przedstawić dodatkowe dowody poniesienia kosztu, którymi mogą być wyciągi bankowe potwierdzające fakt zapłaty i zawierające dane właściciela konta (podatnika) lub kontrahenta. W sytuacji, gdy podatnik prawidłowo nie udokumentuje i nie udowodni faktu poniesienia wydatku oraz jego związku z osiąganymi przychodami, wydatek ten nie może stanowić kosztu uzyskania przychodu.

Jak wskazał WSA w Gdańsku w wyroku z 9 marca 2021 roku (I SA/Gd 1035/20), do kosztów uzyskania przychodów ze sprzedaży samochodu podatnik ma prawo zaliczyć wszystkie realnie poniesione nakłady, które zwiększyły wartość rzeczy, o ile zostały one prawidłowo udokumentowane. Za koszt nabycia należy uznać tylko takie wydatki, które są ponoszone na zakup danej rzeczy (cenę nabycia) wraz ze wszystkimi kosztami niezbędnymi dla przeniesienia jej własności (opłaty notarialne). Istotą tej regulacji jest bowiem ścisłe powiązanie wydatków poniesionych na zakup rzeczy ruchomej z czynnością prawną skutkującą przeniesieniem jej własności. 

Strata z tytułu odpłatnego zbycia samochodu prywatnego nie podlega rozliczeniu 

Jak wynika z treści art. 9 ust. 2 ustawy PIT, jeżeli koszty uzyskania przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów. W myśl zaś art. 9 ust. 3 tejże ustawy o wysokość straty ze źródła przychodów, poniesionej w roku podatkowym, podatnik może:

• obniżyć dochód uzyskany z tego źródła w najbliższych kolejno po sobie następujących 5 latach podatkowych, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty, albo
• obniżyć jednorazowo dochód uzyskany z tego źródła w jednym z najbliższych kolejno po sobie następujących 5 lat podatkowych o kwotę nieprzekraczającą 5 000 000 zł; nieodliczona kwota podlega rozliczeniu w pozostałych latach tego 5-letniego okresu, z tym że kwota obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty.

Co do zasady powstała strata podatkowa może w kolejnych latach podatkowych obniżyć dochód z tego samego źródła przychodu. Jednocześnie trzeba mieć na uwadze, że zgodnie z art. 9 ust. 3a ustawy PIT przepis o odliczeniu strat nie ma zastosowania do strat:

1. z odpłatnego zbycia rzeczy i praw majątkowych, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8;
2. z odpłatnego zbycia walut wirtualnych;
3. z niezrealizowanych zysków, o których mowa w art. 30da;
4. ze źródeł przychodów, z których dochody są wolne od podatku dochodowego, z wyjątkiem strat:
1. z odpłatnego zbycia akcji, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 105a,
2. związanych z przychodami, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 152 lit. c, pkt 153 lit. c i pkt 154 w zakresie przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Przykład 1.

Pan Tadeusz w styczniu 2023 roku kupił samochód za 50 000 zł. W maju tego samego roku sprzedał ten pojazd za 40 000 zł. W lutym 2024 roku kupił kolejny samochód za 80 000 zł i sprzedał go za 100 000 zł. Czy stratę z odpłatnego zbycia samochodu w 2023 roku pan Tadeusz może odliczyć od dochodu uzyskanego w 2024 roku z tego samego źródła?

Z uwagi na wyłączenie możliwości odliczenia straty określone w art. 9 ust. 3a pkt 1 ustawy PIT pan Tadeusz nie może pomniejszyć dochodu uzyskanego w 2024 roku o stratę powstałą w 2023 roku.

W konsekwencji podatnicy, którzy ponieśli stratę z tytułu odpłatnego zbycia prywatnego samochodu, muszą mieć na względzie, że tego rodzaju strata nie może być podatkowo rozliczona w kolejnych latach podatkowych.