Wysyłanie setek smsów, śledzenie, umieszczanie obraźliwych komentarzy w mediach społecznościowych – uporczywe nękanie i prześladowanie. Dynamiczny rozwój mediów społecznościowych sprzyja upowszechnieniu przestępstwa stalkingu, który dotyka coraz większą liczbę osób, w tym również osoby nieletnie! Poznaj odpowiedź na pytanie, czym jest stalking i jak się przed nim bronić.
Czym jest stalking?
Stalking to przestępstwo polegające na uporczywym nękaniu innej osoby lub osoby jej najbliższej, wzbudzającym u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub istotne naruszanie jej prywatności. Stalkingiem nazywamy także podszywanie się pod inną osobę, wykorzystywanie jej wizerunku lub innych jej danych osobowych w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej.
Penalizacja stalkingu w polskiej ustawie karnej miała miejsce stosunkowo niedawno. Samo zjawisko nie jest jednak niczym nowym, dlatego wprowadzenie do Kodeksu karnego art. 190a zawierającego ustawową definicję stalkingu należy ocenić jako wypełnienie luki.
Jak rozpoznać stalking?
Zakwalifikowanie zachowania danej osoby jako stalking wymaga zaistnienia równolegle dwóch przesłanek:
-
uporczywości działania,
-
wpływu działania sprawcy na stan psychiczny pokrzywdzonego lub istotnego naruszenia prywatności.
Uporczywość działania w praktyce
Uporczywość działania ma miejsce, gdy sprawca ponawia swoje działanie, dopuszcza się go wielokrotnie i długotrwale, wbrew woli pokrzywdzonego. Na uporczywość będzie się więc składała zarówno wola sprawcy – wyrażająca się w nieustępliwości i trwaniu w uporze wbrew dezaprobacie określonych zachowań – jak i sam upływ czasu, w którym dopuszcza się on kolejnych czynów.
Co istotne, samo pojedyncze działanie może stanowić przestępstwo (np. kierowania gróźb karalnych) lub co do zasady być dozwolone i akceptowane prawnie (np. dokonywanie połączeń głosowych), jednak poprzez natarczywe ponawianie, wbrew woli danej osoby i przy spełnieniu drugiej przesłanki przestaje być prawnie obojętne.
Wpływ działania sprawcy na stan psychiczny pokrzywdzonego
Drugą przesłanką, która będzie warunkowała zaistnienie stalkingu, jest wpływ zachowania sprawcy na stan psychiczny pokrzywdzonego. W przypadku gdy u pokrzywdzonego wystąpi poczucie zagrożenia, obawy o zdrowie lub życie własne lub osoby najbliższej, natarczywe działania sprawcy zostaną zakwalifikowane jako stalking.
Niezależnie od stanu psychicznego pokrzywdzonego, uporczywe nękanie zostanie zakwalifikowane jako stalking również w przypadku istotnego naruszenia prywatności nękanej osoby.
Istotne naruszenie prywatności w praktyce
Istotne naruszenie prywatności to np. dokonywanie bez zgody danej osoby poniższych czynności:
-
nagrywania,
-
fotografowania,
-
filmowania,
-
upubliczniania wizerunku,
-
narzucania swojej obecności,
-
przekraczania bariery fizycznej lub psychicznej bliskości.
Często zdarza się, że stalkerem jest były partner, przyjaciółka lub inna osoba niegdyś blisko związana z pokrzywdzonym. Motywem działania sprawcy może być zazdrość, poczucie straty lub odrzucenia. Nie jest to jednak regułą i nie ma znaczenia dla kwalifikacji prawnej stalkingu.
Drugim rodzajem stalkingu jest podszywanie się pod inną osobę, wykorzystywanie jej wizerunku lub innych jej danych osobowych w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej. Elementem niezbędnym do zaistnienia stalkingu będzie już sama chęć wyrządzenie szkody, do której ostatecznie wcale nie musi dojść.
Stalking – czy to jest karalne?
Stalking zagrożony jest karą pozbawienia wolności do lat 3, a w przypadku gdy jego następstwem jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie – od roku do lat 10.
Stalking – co robić?
Osoba, która podejrzewa, że jest ofiarą stalkingu, nie powinna tego lekceważyć. Stalking to przestępstwo a jego ofiara ma prawo do obrony, w tym do uzyskania pomocy ze strony państwa. Stalkerowi należy jasno zakomunikować swój sprzeciw na dalsze kontakty, niewskazane jest natomiast wchodzenie w interakcję – odpowiadanie na kolejne wiadomości, dyskutowanie. W sytuacji, w której istnieje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia, należy wezwać pomoc, dzwoniąc pod numer 997 lub 112. O relacji, która budzi nasze obawy, warto porozmawiać nie tylko z najbliższymi, lecz także z innymi osobami z otoczenia. Poinformowanie znajomych, współpracowników czy sąsiada to potencjalne zwiększenie bezpieczeństwa osoby prześladowanej. Nie należy usuwać wiadomości ani innych przejawów stalkingu – będą stanowiły dowód dla organów ścigania. Warto również skorzystać z pomocy prawnika – zapewni wsparcie przy zgłoszeniu przestępstwa organom ścigania – oraz psychologa, jeśli ofiara stalkingu czuje, że nie radzi sobie z sytuacją, która ją spotkała.
