Wielu przedsiębiorców świadczących usługi pośrednictwa handlowego zastanawia się, w jaki sposób wykonywane czynności rozliczyć na gruncie podatku VAT. Ustawa o podatku od towarów i usług wyjaśnia metodę opodatkowania tego typu usług zarówno w przypadku, gdy są one wykonywane na rzecz innego przedsiębiorcy, jak i na rzecz osób prywatnych. Świadczenie usług pośrednictwa handlowego przeanalizujemy pod kątem świadczenia usług w kraju, UE oraz poza UE.
Świadczenie usług pośrednictwa handlowego na rzecz przedsiębiorcy
Przyjmując, że usługa jest świadczona na rzecz przedsiębiorcy, w pierwszej kolejności kluczowe jest ustalenie miejsca jej świadczenia. Pozwoli nam to określić, w którym kraju powstaje konieczność zapłacenia należnego podatku VAT.
W tym zakresie należy sięgnąć do treści art. 28b ust. 1 ustawy VAT, gdzie wskazano, że miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej.
W konsekwencji w przypadku świadczenia usługi pośrednictwa handlowego na rzecz innego podatnika, usługa ta będzie opodatkowana w kraju siedziby usługobiorcy. Zasada ta znajdzie zastosowanie zarówno w przypadku wykonywania usługi w Polsce, w UE, jak i poza UE.
Przykład 1.
Polski przedsiębiorca wykonał usługę pośrednictwa handlowego w sprzedaży towarów na rzecz podatnika z Polski. W takim przypadku usługa będzie podlegała opodatkowaniu w Polsce, a obowiązek zapłaty podatku będzie spoczywał na usługodawcy.
Przykład 2.
Polski przedsiębiorca wykonał usługę pośrednictwa handlowego w sprzedaży towarów na rzecz podatnika z Niemiec. W takim przypadku usługa ta nie będzie podlegała opodatkowaniu w Polsce, lecz w kraju siedziby usługobiorcy, tj. w Niemczech. Obowiązek podatkowy, na zasadzie mechanizmu odwrotnego obciążenia, zostanie przeniesiony na podatnika z Niemiec, który rozliczy podatek w ramach importu usług.
Przykład 3.
Polski przedsiębiorca wykonał usługę pośrednictwa handlowego w sprzedaży towarów na rzecz podatnika z Chin. W takim przypadku usługa ta nie będzie podlegała opodatkowaniu w Polsce, lecz w kraju siedziby usługobiorcy, tj. w Chinach. Obowiązek podatkowy, na zasadzie mechanizmu odwrotnego obciążenia, zostanie przeniesiony na podatnika z Chin, który rozliczy podatek w ramach importu usług.
Świadczenie usługi pośrednictwa handlowego na rzecz przedsiębiorcy z innego kraju UE lub z kraju spoza UE nie podlega opodatkowaniu w Polsce. Podatnicy muszą jednak pamiętać, że mimo tego faktu, wykonanie takiej usługi należy udokumentować fakturą. Powinna ona zostać wystawiona na kwotę netto, bez kwoty podatku VAT, ze stawką NP („nie podlega”) oraz z adnotacją „odwrotne obciążenie”.
Świadczenie usług pośrednictwa handlowego na rzecz osoby prywatnej
Zupełnie inne zasady opodatkowania występują w sytuacji świadczenia usługi pośrednictwa handlowego na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. W tym bowiem zakresie ustalenie miejsca świadczenia usługi odbywa się zgodnie z regułą określoną w art. 28d ustawy VAT. Przepis ten podaje, że miejscem świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami przez pośredników działających w imieniu i na rzecz osób trzecich, jest miejsce, w którym dokonywana jest podstawowa transakcja.
W rezultacie w przypadku świadczenia usługi pośrednictwa handlowego na rzecz konsumenta istotne dla ustalenia miejsca opodatkowania jest to, gdzie dochodzi do zawarcia (sfinalizowania) podstawowej transakcji.
Przykład 4.
Polski podatnik świadczy usługi pośrednictwa w sprzedaży samochodu na rzecz klienta z Polski. Do sprzedaży doszło na terytorium Niemiec. W takim przypadku usługa pośrednictwa handlowego jest opodatkowana na terenie Niemiec zgodnie z tamtejszymi przepisami. Co ważne, w tym przypadku obowiązku rozliczenia podatku nie można przerzucić na usługobiorcę, ponieważ nie jest on podatnikiem podatku VAT. W tej sytuacji pośrednik w celu rozliczenia podatku musi zarejestrować się na terenie Niemiec do celów tamtejszego VAT-u.
Przykład 5.
Polski podatnik świadczy usługi pośrednictwa w sprzedaży samochodu na rzecz klienta z Czech. Do sprzedaży auta doszło na terytorium Polski. W takim przypadku usługa pośrednictwa handlowego jest opodatkowana na terenie Polski.
Przedstawiona reguła znajdzie zastosowanie zarówno w przypadku świadczenia usługi na rzecz klienta z Polski, z kraju UE, jak i spoza UE. W takim przypadku kluczowe nie jest bowiem miejsce zamieszkania usługobiorcy, lecz kraj gdzie doszło do realizacji transakcji w której polski przedsiębiorca pośredniczył.
Świadczenie usług pośrednictwa handlowego - stawka podatku
Wspomniane przez nas usługi nie zostały wymienione w katalogu czynności, do których można stosować obniżoną stawkę podatku (tj. 8% lub 5%). W rezultacie, co do zasady, tego typu usługi są opodatkowane według podstawowej stawki 23%.
Istnieją jednak pewne rodzaje usług pośrednictwa, które mogą korzystać ze stawki 0%. W wyliczeniu zawartym w art. 83 ust. 2 wskazano następujące rodzaje takich usług:
-
pośrednictwa związane bezpośrednio z eksportem towarów (art. 83 ust. 1 pkt 21 lit. b) ustawy VAT);
-
pośrednictwa związane z usługami transportu międzynarodowego (art. 83 ust. 3 pkt 3 w zw. z art. 83 ust. 1 pkt 23 ustawy VAT);
-
pośrednictwa dotyczące świadczenia opodatkowanych stawką 0% usług polegających na naprawie, uszlachetnianiu, przerobie lub przetwarzaniu towarów (art. 83 ust. 7 pkt 2 w zw. z art. 83 ust. 1 pkt 24 ustawy VAT).
