Dyskutując o wynagrodzeniach, w ostatnim czasie wiele miejsca poświęca się tzw. nierównościom płacowym. Dotyczy to różnic w zarobkach między kobietami i mężczyznami, mniej uwagi zwraca się na kwestie związane ze zróżnicowaniem płacowym osób wykonujących te same lub zbliżone czynności zawodowe. Klasycznym przykładem tego są pensje pracowników zatrudnionych na zastępstwo – jak to właściwie jest, czy można im wypłacać niższe pobory niż w przypadku nieobecnego pracownika? Odpowiadamy w naszym artykule.
Jakie wynagrodzenie dla pracownika zatrudnionego na zastępstwo? – pytanie pracodawcy
Pracodawca prowadzi średniej wielkości zakład produkcyjno-usługowy. Pracownik działu obsługi klienta poważnie zachorował, w zaświadczeniu lekarskim o niezdolności do pracy wskazano dość odległą datę końcową absencji chorobowej pracownika. W związku z tym pracodawca postanowił skorzystać z możliwości zatrudnienia innej osoby na zastępstwo.
Pracodawca zwrócił się z pytaniem, czy musi płacić pracownikowi zatrudnionemu na zastępstwo taką samą pensję jak zastępowanej osobie?
Umowa na zastępstwo – informacje ogólne
Możliwość zawierania umów o pracę, jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, została przewidziana w przepisach Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy (dalej jako kp).
Umowa na zastępstwo nie jest odrębnym stosunkiem pracy – stanowi wariant umowy terminowej. W razie zawarcia umowy na zastępstwo pracodawca określa w niej cel nawiązania stosunku pracy tego rodzaju przez zamieszczenie informacji o obiektywnych przyczynach uzasadniających zastosowanie takiej formy zatrudnienia (art. 29 § 11 kp).
Aby umowa miała charakter stosunku pracy zawartego na czas zastępstwa nieobecnego pracownika, należy to odpowiednio potwierdzić, wskazując czas nieobecności zastępowanej osoby. Warunek ten będzie także spełniony poprzez opis stanowiska, na którym zatrudniony jest nieobecny pracownik, ewentualnie przez wskazanie jego danych personalnych.
Czy pensja osoby przyjętej na zastępstwo musi być taka sama jak wynagrodzenie nieobecnego pracownika?
Umowa na zastępstwo wskazuje ten sam rodzaj pracy, jaki był wykonywany przez nieobecnego pracownika. Czy to oznacza, że wystarczy powielić zapisy z umowy o pracę „podstawowego” pracownika i przenieść je do umowy „zastępcy”? Na pewno nie ma takiej konieczności.
Kolejnym czynnikiem różnicującym mogą być kwalifikacje.
Wskazane powyżej uwarunkowania nie mogą jednak pomijać zasady równego traktowania w zatrudnieniu w zakresie wynagradzania.
Pracami o jednakowej wartości są takie prace, których wykonywanie wymaga od pracowników porównywalnych kwalifikacji zawodowych potwierdzonych dokumentami przewidzianymi w odrębnych przepisach lub praktyką i doświadczeniem zawodowym, a także porównywalnej odpowiedzialności i wysiłku.
Jest to bardzo istotna informacja, umożliwia bowiem zróżnicowanie wynagrodzeń pracownika nieobecnego i osoby zatrudnionej na zastępstwo. Oznacza to, że „zastępca” nie nabywa uprawnień do wszystkich składników płacowych, jakie posiada pracownik nieobecny.
Przykład 1.
W związku z kilkumiesięczną nieobecnością pracownika spowodowaną chorobą pracodawca zatrudnił na zastępstwo inną osobę. Rodzaj świadczonej pracy będzie ten sam, podobnie jak wymiar czasu pracy. Pracodawca zaproponował nowemu pracownikowi wynagrodzenie zasadnicze w tej samej wysokości, w jakiej było wypłacane choremu pracownikowi. Nieobecny pracownik pobierał ponadto, ze względu na długi staż pracy, dodatek stażowy. Pracownik przyjęty na zastępstwo takiego dodatku nie otrzyma, ponieważ nie spełnia kryteriów w zakresie okresu zatrudnienia. Takie działanie jest jak najbardziej prawidłowe.
Czy pracującemu na zastępstwo można płacić niższe wynagrodzenie? Podsumowanie
Osoba zatrudniona na zastępstwo na czas określony obejmujący nieobecność pracownika wykonuje ten sam rodzaj pracy, co nieobecny pracownik. Nie oznacza to jednak, że „zastępca” ma prawo do takiej samej płacy, co zastępowana osoba. Czynnikami, które wchodzą w grę w tym przypadku, są m.in. wymiar czasu pracy, staż pracy, posiadane kwalifikacje czy wydajność. Te elementy, jak również inne okoliczności tu niewymienione, mogą wpłynąć na wysokość wynagrodzenia osoby przyjętej na zastępstwo. Inaczej mówiąc, może ona otrzymywać niższe uposażenie i będzie to zgodne z prawem.
