0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Wypowiedzenie zmieniające a brak pouczenia o odmowie przyjęcia nowych warunków

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Przepisy prawa pracy nakładają na pracodawców szereg obowiązków w zakresie informowania pracowników o ich sytuacji prawnej. Należy do nich konieczność poinformowania pracownika o przysługujących mu uprawnieniach w zakresie przyjęcia, względnie odrzucenia zaproponowanych mu przez pracodawcę nowych warunków pracy lub płacy. Czy brak pouczenia o odmowie przyjęcia nowych warunków umowy w wypowiedzeniu zmieniającym powoduje że jest ono nieważne?

Wypowiedzenie zmieniające

Jednym z trybów zmiany treści umowy o pracę jest wypowiedzenie pracownikowi warunków pracy lub płacy – tzw. wypowiedzenie zmieniające, uregulowane w art. 42 Kodeksu pracy – do którego stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę. W związku z tym wypowiedzenie zmieniające powinno mieć formę pisemną i powinno zawierać pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy (obok pouczenia o prawie odmowy przyjęcia zaproponowanych warunków pracy lub płacy – patrz niżej). Wypowiedzenie zmieniające dotyczące umowy o pracę na czas nieokreślony powinno być uzasadnione – podawać rzeczywistą, konkretną i wystarczającą przyczynę uzasadniającą zmianę warunków pracy lub płacy. Dokonanie wypowiedzenia wymaga też przeprowadzenia uprzedniej konsultacji z reprezentującą pracownika zakładową organizacją związkową. Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeżeli pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki.

Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 23 marca 2021 roku, III PSK 42/21

Uregulowaną w art. 42 KP instytucją wypowiedzenia zmieniającego można objąć zarówno warunki pracy i płacy, jak i jeden z tych elementów treści stosunku pracy. Zmiana musi być jednak istotna, albowiem wszelkie inne modyfikacje warunków zatrudnienia mieszczą się w kręgu uprawnień kierowniczych pracodawcy. Poza tym powinna być ona niekorzystna dla pracownika, gdyż poprawa warunków pracy i płacy nie wymaga zastosowania trybu wypowiedzenia.

Wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy nie jest wymagane w razie powierzenia pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy, innej pracy niż określona w umowie o pracę na okres nieprzekraczający trzech miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z 26 czerwca 2012 roku, II PK 277/11

[...] wypowiedzenie zmieniające dokonywane przez pracownika nie jest dopuszczone do obrotu prawnego. Wynika to z reguły, że jednostronnej czynności prawnej można dokonać tylko na podstawie szczególnej kompetencji ustawowej i ze skutkami określonymi ustawą. Przepis zaś art. 42 KP mówi jedynie o tym, że wypowiedzenie warunków pracy i płacy jest dopuszczalne, gdy pracownikowi złoży się stosowną propozycję.

Alternatywne skutki wypowiedzenia zmieniającego

Głównym celem wypowiedzenia zmieniającego jest przeobrażenie dotychczasowego stosunku pracy, zaś celem wtórnym (alternatywnym) – jego rozwiązanie w sytuacji, gdy pracownik nie godzi się na zmianę. Pracownik, któremu zaproponowano nowe warunki pracy lub płacy, może je przyjąć albo odrzucić. W razie odmowy umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził na nie zgodę. Pismo pracodawcy wypowiadające warunki pracy lub płacy powinno zawierać pouczenie w tej sprawie.

Przykład 1.

19 lipca pracownik z trzymiesięcznym okresem wypowiedzenia umowy o pracę otrzymał wypowiedzenie zmieniające, w którym zaproponowano mu niższe wynagrodzenie, uzasadniając to jego niską wydajnością. Po tygodniu pracownik oświadczył pracodawcy, że odmawia przyjęcia takich, mniej dla niego korzystnych, warunków płacy. W związku z tym umowa o pracę uległa rozwiązaniu z upływem okresu wypowiedzenia, czyli 31 października.

Przykład 2.

Pracownik nie zareagował w żaden sposób na otrzymane wypowiedzenie zmieniające. W konsekwencji z upływem okresu wypowiedzenia umowa o pracę uległa zmianie – zaczęły obowiązywać warunki pracy i płacy określone w wypowiedzeniu zmieniającym.

Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z 12 lipca 2012 roku, II PK 300/11

W praktyce często powstaje problem, od kiedy należy liczyć okres wypowiedzenia: czy od momentu złożenia oświadczenia woli o wypowiedzeniu, czy też należy go liczyć niejako wstecz od momentu nadejścia terminu rozwiązania stosunku pracy. W świetle obowiązującego unormowania i prawa cywilnego stosowanego przez art. 300 KP okres wypowiedzenia zaczyna biec od momentu złożenia skutecznie stosownego oświadczenia woli, kończy się jednak w terminach ustawowo oznaczonych (ostatni dzień miesiąca, sobota), musi bowiem wynosić wielokrotność tygodnia lub miesiąca. Taka konstrukcja powoduje możliwość „przedłużenia” ex lege okresu wypowiedzenia do nadejścia terminu.

Przykład 3.

20 lipca pracownikowi wręczono wypowiedzenie zmieniające. Jednomiesięczny okres wypowiedzenia upływa 31 sierpnia. Zatem oświadczenie o odmowie zaproponowanych warunków pracy i płacy pracownik może złożyć najpóźniej 10 sierpnia, ponieważ okres od wręczenia wypowiedzenia do 31 sierpnia liczy 42 dni, a 10 sierpnia to 21. dzień tego okresu.

Przykład 4.

Pracownikowi wypowiedziano dotychczasowe warunki pracy i płacy. Połowa okresu wypowiedzenia przypadała na 15 czerwca. Pracownik poinformował pracodawcę o odmowie przyjęcia nowych warunków umowy o pracę 16 czerwca – po upływie połowy okresu wypowiedzenia. W związku z tym odmowa pracownika nie wywarła skutków prawnych, co oznacza, że po upływie całego okresu wypowiedzenia stosunek pracy będzie kontynuowany na nowych warunkach pracy i płacy. Jeżeli pracownik będzie nadal niezadowolony z nowych warunków, może rozwiązać umowę o pracę w jednym z trybów przewidzianych w Kodeksie pracy, tj. – w tym przypadku – za porozumieniem stron (jeżeli pracodawca wyrazi na to zgodę) albo za wypowiedzeniem.

Forma odmowy

Przepis art. 42 nie określa sposobu i formy złożenia przez pracownika oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków pracy i płacy, wobec czego wola pracownika może być wyrażona poprzez każde zachowanie dostatecznie ją ujawniające (por. wyrok Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 24 maja 2001 roku, I PKN 405/00).

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach – III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 5 lipca 2018 roku, III APa 22/18

Nie powinno przy tym budzić wątpliwości, iż powierzenie na podstawie art. 42 § 4 KP pracownikowi pracy nieodpowiadającej jego kwalifikacjom, w sytuacji gdy nie wystąpiły uzasadnione (względami organizacyjnymi, technologicznymi lub ekonomicznymi) potrzeby pracodawcy, może stanowić naruszenie przez pracodawcę obowiązku poszanowania godności pracownika (art. 111 KP), jeżeli nosiło znamiona intencjonalnego, świadomego i natężonego złą wolą działania zmierzającego do poniżenia i zdyskredytowania pracownika.

Brak pouczenia o odmowie przyjęcia nowych warunków - konsekwencje

W razie braku pouczenia pracownika w piśmie pracodawcy o tym, że jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, to uważa się, że wyraził zgodę na te warunki – pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków.

Przykład 5.

W piśmie z wypowiedzeniem zmieniającym pracodawca nie zawarł pouczenia o terminie, w jakim pracownik może oświadczyć, że odmawia przyjęcia nowych warunków pracy i płacy. Pracownik złożył takie oświadczenie w ostatnim dniu okresu wypowiedzenia, wskutek czego umowa o pracę została z tym dniem rozwiązana.

Przykład 6.

Pracownik, którego pracodawca nie pouczył o terminie złożenia oświadczenia o odmowie przyjęcia warunków pracy i płacy zaproponowanych w ramach wypowiedzenia zmieniającego, poinformował pracodawcę o odmowie w dniu następnym po upływie okresu wypowiedzenia. W tych okolicznościach umowa o pracę nie uległa rozwiązaniu, nastąpił zaś skutek w postaci zmiany treści umowy – warunków pracy i płacy.

Wypowiedzenie zmieniające wiąże się często dla pracownika z dylematem dotyczącym przyjęcia, względnie odrzucenia nowych warunków zatrudnienia. Czas na zastanowienie się wynosi połowę okresu wypowiedzenia, a jeśli w dokumencie jest brak pouczenia o odmowie przyjęcia nowych warunków to pracownik ma czas na decyzję przez cały okres wypowiedzenia.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów