Przedsiębiorcy z Polski coraz częściej świadczą swoje usługi poza krajem, najczęściej – w Unii Europejskiej. W przypadku firm zajmujących się usługami związanymi z nieruchomościami ze względu na konkurencyjną cenę zdobywają one coraz więcej zleceń z Unii Europejskiej. W wielu przypadkach usługi te są świadczone na rzecz osób fizycznych. W artykule przeanalizujemy zagadnienie - usługi na nieruchomościach w UE a kasa rejestrująca - czy jest ona obowiązkowa?
Usługi na nieruchomościach – opodatkowanie
Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy o VAT miejscem świadczenia usług w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, z zastrzeżeniem wymienionym w ustawie.
Miejscem świadczenia usług związanych z nieruchomościami, w tym usług świadczonych przez rzeczoznawców, pośredników w obrocie nieruchomościami, usług zakwaterowania w hotelach lub obiektach o podobnej funkcji, takich jak ośrodki wczasowe lub miejsca przeznaczone do użytku jako kempingi, użytkowania i używania nieruchomości oraz usług przygotowywania i koordynowania prac budowlanych, takich jak usługi architektów i nadzoru budowlanego, jest miejsce położenia nieruchomości (patrz art. 28e ustawy o VAT).
Jak wynika z powyższego brzmienia, artykuł stanowi wyjątek od zasady, przyjmując jako kryterium ustalania miejsca świadczenia usług nie usytuowanie podmiotu, lecz przedmiotu, którym jest nieruchomość. Usługi, które jej wprost dotyczą, mają być opodatkowane według jej miejsca położenia. Kryterium położenia nieruchomości jest tu zatem decydujące – determinuje ono docelowo miejsce opodatkowania usługi związanej z daną nieruchomością. Co istotne, zasada wyrażona w ustawie obejmuje wyłącznie usługi, które dotyczą konkretnej nieruchomości – jedynie wówczas można w praktyce zastosować opodatkowanie w miejscu położenia nieruchomości.
W celu odpowiedniego stosowania powyższego przepisu należy wyjaśnić pojęcie nieruchomości. Zgodnie z art. 13b rozporządzenia 282/2011 do celów stosowania dyrektywy 2006/112/WE za „nieruchomość” uznaje się:
każdą określoną część ziemi, na jej powierzchni lub pod jej powierzchnią, która może stać się przedmiotem własności i posiadania;
każdy budynek lub każdą konstrukcję przytwierdzone do gruntu lub w nim osadzone powyżej lub poniżej poziomu morza, których nie można w łatwy sposób zdemontować lub przenieść;
każdy zainstalowany element stanowiący integralną część budynku lub konstrukcji, bez którego budynek lub konstrukcja są niepełne, taki jak drzwi, okna, dachy, schody i windy;
każdy element, sprzęt lub maszynę zainstalowane na stałe w budynku lub konstrukcji, które nie mogą być przeniesione bez zniszczenia lub zmiany budynku lub konstrukcji.
Usługi związane z nieruchomościami, o których mowa w dyrektywie, obejmują więc jedynie te usługi, które mają wystarczająco bezpośredni związek z daną nieruchomością. Uważa się je za mające wystarczająco bezpośredni związek z nieruchomością w następujących przypadkach:
gdy wywodzą się z nieruchomości, a dana nieruchomość stanowi element składowy usługi i jest elementem centralnym oraz niezbędnym z punktu widzenia świadczonych usług;
gdy są świadczone w odniesieniu do nieruchomości lub dla niej przeznaczone i mają na celu zmianę prawnego lub fizycznego stanu danej nieruchomości.
Podsumowując, w przypadku usług świadczonych na nieruchomościach znajdujących poza Polską nie opodatkowujemy ich w kraju.
Obowiązek rejestrowania sprzedaży na kasie fiskalnej
Obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących wynika z treści art. 111 ust. 1 ustawy o VAT, który stanowi, że podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących.
Powyższy przepis określa generalną zasadę, z której wynika, że obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej dotyczy wszystkich podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz określonych w nim odbiorców, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zatem podstawowym kryterium decydującym o obowiązku stosowania ewidencji za pomocą kas rejestrujących jest status nabywcy świadczeń wykonywanych przez podatnika.
Jeżeli nabywcą danej usługi jest podmiot inny niż wymieniony w art. 111 ust. 1 ustawy o VAT, to taka sprzedaż w ogóle nie jest objęta obowiązkiem ewidencjonowania jej przy użyciu kasy rejestrującej. Tym samym sprzedaż na rzecz podmiotów gospodarczych nie musi być ewidencjonowana na kasie.
Usługi na nieruchomościach w UE a kasa rejestrująca
W przypadku świadczenia usług coraz częściej ma to miejsce poza Polską. Usługi związane z nieruchomościami są opodatkowane w miejscu, w którym znajduje się nieruchomość.
Przykład 1.
Podatnik prowadzi firmę budowlaną, która jest czynnym podatnikiem podatku VAT i posiada kasę rejestrującą. W czerwcu otrzymał on zlecenie z Niemiec od osoby fizycznej. Dotyczy ono pomalowania całego domu. Podatnik postanowił je przyjąć. Wartość zlecenia to 30 000 zł. Podatnik zastanawia się, czy powyższą sprzedaż będzie musiał zewidencjować na kasie fiskalnej?
W tym przypadku usługa jest wykonana dla osoby fizycznej i dotyczy nieruchomości położonej w Niemczech.
Przypomnijmy, że zgodnie z ustawą o VAT przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów. Tym samym ze sprzedażą mamy do czynienia w przypadku usług opodatkowanych w kraju.
W naszym przypadku nie mamy do czynienia ze sprzedażą w rozumieniu ustawy o VAT. Skoro więc nie ma sprzedaży, to nie ma też obowiązku ewidencjonowania na kasie rejestrującej.
W przypadku, gdy miejscem świadczenia przedmiotowych usług będzie więc terytorium UE lub kraju trzeciego, podatnik nie będzie obowiązany ewidencjonować tej sprzedaży, nie będzie bowiem świadczył odpłatnie usług na terytorium kraju, a zatem nie będzie dokonywał sprzedaży, o której mowa w ustawie o VAT.
Podsumowując, podatnicy, którzy dokonują świadczenia usług na nieruchomościach w Unii Europejskiej, nie muszą tej sprzedaży dokumentować na kasie rejestrującej. Co ważne, dotyczy to każdej sprzedaży, w tym tej na rzecz osób fizycznych.
