Wdrożenie modelu biznesowego GOZ – szansa na dofinansowanie w Polsce Wschodniej

Przedsiębiorcy prowadzący działalność na terenie Polski Wschodniej, którzy opracowali już model biznesowy GOZ -transformacji, mogą obecnie ubiegać się o środki na jego wdrożenie w firmie. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości ogłosiła w maju 2024 roku konkurs w ramach Działania 1.3 Gospodarka o obiegu zamkniętym w MŚP (Etap II) – Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021–2027. Przyjrzyjmy się zatem, kto i na jakich zasadach może ubiegać się o wsparcie unijne na wdrożenie modelu biznesowego GOZ.

Jakie są założenie konkursu?

Na początek należy wspomnieć, że wśród podmiotów uprawnionych do składania wniosku wymienia się mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa, prowadzące działalność na terenie Polski Wschodniej (tj. województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego, warmińsko-mazurskiego lub mazowieckiego z wyłączeniem regionu warszawskiego stołecznego), które chcą pozyskać środki na wdrożenie modelu biznesowego GOZ. Czym jest ten model? To opracowany w wyniku etapu I powyższego działania dokument, który zawiera wnioski z przeprowadzoneog audytu przedsiębiorstwa oraz rekomendacje odnośnie do działań związanych z ich wdrożeniem w firmie zatwierdzony przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. 

Konkurs został podzielony na dwie rundy aplikacyjne:

1. 13.06–13.09.2024 roku (wnioski złożone w tym terminie zostaną ocenione do 13 grudnia 2024 roku);
2. 14.09–19.12.2024 roku (ocena wniosku potrwa do 19 marca 2025 roku).

To ważna informacja dla aplikujących – mimo że czasu na składanie wniosków jest bardzo dużo, warto się pospieszyć i aplikować do 13 września br., gdyż będzie to skutkować znacznie szybszą oceną.

Wszystkie projekty powinny być zrealizowane do 31 grudnia 2029 roku zgodnie z okresem kwalifikowalności programu. Środki przeznaczone na dofinansowanie projektów to 100 mln zł przy założeniu, że instytucja organizująca konkurs może jeszcze zwiększyć tę pulę.

Jakie są zasady finansowania inwestycji?

Maksymalna wartość kosztów kwalifikowanych projektu wynosi 5 mln zł. Przedsiębiorca może natomiast pozyskać do 3,5 mln zł dotacji. Czy beneficjent musi pokryć całość inwestycji ze środków własnych? Nie ma takiej konieczności. Dofinansowanie jest przekazywane w formie zaliczki oraz refundacji poniesionych już wydatków w postaci płatności pośrednich oraz płatności końcowej. 

Istnieją natomiast ograniczenia co do wysokości zaliczki. Łączne dofinansowanie przekazywane w tej formie nie może przekroczyć 40% dofinansowania przy założeniu, że zaliczka jest wypłacana z przeznaczeniem na wydatki kwalifikowane. Przedsiębiorcy, którzy liczą na szybki zwrot części poniesionych wydatków w formie płatności pośrednich, muszą natomiast zdawać sobie sprawę, że instytucja ma 45 dni na dokonanie płatności. Czas ten należy liczyć od dnia złożenia przez przedsiębiorcę kompletnego i poprawnie wypełnionego wniosku o płatność. Trzeba więc unikać błędów, gdyż zwrot wniosku do poprawy powoduje wydłużenie wskazanego terminu. 

Na co można przeznaczyć środki? 

Wiemy już, ile i na jakich zasadach można pozyskać. Sprawdźmy zatem, na co można przeznaczyć dofinansowanie. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości dołączyła do dokumentacji konkursowej załącznik nr 7 Przewodnik kwalifikowalności wydatków. Zgodnie z dokumentem przedsiębiorcy mogą finansować m.in.:

1. zakup środków trwałych/dostawy – mowa tutaj o środkach trwałych innych niż nieruchomości, które posłużą do osiągnięcia celów projektu (należy jednak pamiętać, że środki trwałe muszą być nowe); 
2. roboty i materiały budowlane bezpośrednio związane z realizowanym projektem (wydatek ten obarczony jest jednak limitem – wartość robót budowlanych nie może przekroczyć 20% wartości nabycia środków trwałych);
3. zakup wartości niematerialnych i prawnych – wszelkiego rodzaju patenty, licencje, know-how oraz inne prawa własności intelektualnej;
4. zakup zewnętrznych usług doradczych – doradztwo prawne związane z wprowadzeniem regulacji dotyczących GOZ, doradztwo technologiczne, badania/testy oraz projektowanie procesów technologicznych (należy pamiętać, że wydatek ten jest obarczony limitem i nie może przekroczyć 50% kosztów kwalifikowanych, a doradztwo nie może mieć charakteru ciągłego i dotyczyć bieżącej działalności przedsiębiorstwa);
5. zewnętrzne usługi wspierające innowacyjność – czyli m.in. walidacja i obrona patentów oraz wsparcie innowacji w zakresie testowania;
6. usługi szkoleniowe – przeszkolenie pracowników ze zmian we wprowadzonych produktach/usługach, tematyki dotyczącej wprowadzenia założeń zrównoważonego rozwoju w przedsiębiorstwie, zmiany w zarządzaniu przedsiębiorstwem związanych z wprowadzeniu modelu biznesowego GOZ-transformacji;
7. koszty związane z promocją wprowadzenia nowego produktu lub usługi ekologicznej, a także innowacyjnych rozwiązań.

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości wyodrębniła również dwie dodatkowe kategorie kosztów. Po pierwsze przedsiębiorca może pozyskać środki na inwestycję wspierającą efektywność energetyczną inną niż w budynkach. Za koszty inwestycji uznaje się wówczas koszty nabycia: środków trwałych innych niż nieruchomości; wartości niematerialne i prawne lub roboty budowlane, które finalnie doprowadzą do wyższego poziomu efektywności energetycznej w przedsiębiorstwie. Po drugie istnieje możliwość finansowania inwestycji polegającej na efektywnym gospodarowaniu zasobami oraz wspieraniu przechodzenia na gospodarkę o obiegu zamkniętym poprzez: 

• ograniczenie netto ilości zasobów zużywanych do produkcji danej ilości produktu w porównaniu z wcześniej istniejącym procesem produkcji stosowanym przez wnioskodawcę; 
• zastąpienie pierwotnych surowców lub substratów surowcami lub substratami wtórnymi (ponownie użytymi lub pochodzącymi z odzysku, w tym z recyklingu); 
• inwestycje w zapobieganie wytwarzaniu odpadów i ograniczenie ich wytwarzania, przygotowanie do ponownego użycia.

Kończąc wątek wydatków kwalifikowanych, warto wspomnieć o podatku VAT. Wydatki poniesione na podatek od towarów i usług (VAT) mogą zostać uznane za kwalifikowalne w sytuacji, gdy brak jest prawnej możliwości odzyskania VAT zgodnie z przepisami prawa krajowego na zasadach określonych w Wytycznych dotyczących kwalifikowalności wydatków na lata 2021–2027. Beneficjent potwierdza natomiast kwalifikowalność VAT, składając oświadczenie stanowiące załącznik nr 4 do Umowy. 

Jakie kryteria decydują o przyznaniu dofinansowania na wdrożenie modelu biznesowego GOZ

W ramach konkursów unijnych zawsze publikowane są kryteria, według których instytucja ocenia wnioski i przyznaje dofinansowanie. Jak to wygląda w przypadku działania 1.3 FEPW 2021–2027? Określono 3 rodzaje kryteriów:

1. wspólne dla etapu I oraz II (maksymalna liczba punktów do zdobycia – 9);
2. dodatkowe kryteria dla etapu I (maksymalna liczba punktów – 6);
3. dodatkowe kryteria dla etapu II (maksymalna liczba punktów – 13).

Nas najbardziej będą interesowały te ostatnie. Na co zatem warto zwrócić uwagę, tworząc wniosek o dofinansowanie? Jeżeli chodzi o kryteria dodatkowe dla etapu drugiego, to jest ich 8. Skupmy się tylko na tych, w których do zdobycia jest więcej niż jeden punkt. 

1. Czy projekt jest zgodny z zakresem i celem działania, a cel projektu jest uzasadniony? (3 pkt) 

Instytucja oceniająca sprawdzi, czy zaplanowany przez wnioskodawcę proces wdrożenia modelu GOZ jest zgodny ze schematem opracowanym w I etapie oraz czy obejmuje następujące ścieżki działań:

• regenerację – przejście na odnawialne materiały oraz odnawialne źródła energii;
• współdzielenie – udostępnianie prywatnych zasobów lub produktów innym użytkownikom;
• optymalizację – działania zwiększające wydajność i efektywność produktu oraz minimalizowanie powstających odpadów;
• zamykanie obiegów – dążenie do utrzymania komponentów i produktów w obiegu zamkniętym poprzez ich regenerację, ponowne wykorzystanie, recykling oraz odzysk surowców;
• wirtualizację – eliminowanie przedmiotów materialnych poprzez dostarczanie ich funkcjonalności w innej postaci; 
• wymianę – zastępowanie dotychczasowych technologii i materiałów nowymi, innowacyjnymi i zaawansowanymi niezbędnymi do wdrożenia GOZ.

Maksymalną liczbę punktów można zdobyć za wdrożenie co najmniej 3 z 6 wymienionych ścieżek działania. 

2. Czy projekt realizuje założenia GOZ w przedsiębiorstwie? (3 pkt) 

Instytucja ocenia, czy projekt obejmuje następujące procesy cyklu życia produktu (wyrobu bądź usługi): 

• ekoprojektowanie;
• poprawę efektywności produkcji w przedsiębiorstwie;
• poprawę efektywności produkcji w łańcuchu dostaw; 
• eko-innowacyjne usługi;
• eko-innowacyjną zbiórkę i segregację odpadów oraz recykling zapewniający wysoką jakość produktów.

Jeżeli wnioskodawca planuje co najmniej 2 procesy cyklu życia produktu, otrzyma 3 pkt.

3. Czy przedsiębiorca zaplanował współpracę w ramach symbiozy przemysłowej? (2 pkt)

Ocenie podlega, czy wnioskodawca nawiązał współpracę z innymi zakładami przemysłowymi lub przedsiębiorstwami, których odpady lub produkty uboczne jednego z nich stają się surowcem dla pozostałych (chodzi przede wszystkim o fizyczną wymianę materiałów, energii, wody, produktów ubocznych) – jeżeli model zakład symbiozę przemysłową, przedsiębiorca uzyska 2 pkt. 

Wdrożenie modelu biznesowego GOZ (II etap) to działanie skierowane do przedsiębiorców, którzy prowadzą działalność na terenie Polski Wschodniej oraz mają już zatwierdzony przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości model transformacji GOZ. Jest o co walczyć. Maksymalna pula środków, jaką może uzyskać przedsiębiorstwo, to 3,5 mln zł. Czasu na przygotowanie wniosku też nie powinno zabraknąć. Mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa mogą aplikować do 19 grudnia br.