Prawo do odliczenia VAT jest elementarnym prawem podatnika podatku VAT. Jednocześnie różne mogą być źródła finansowania wydatku uprawniającego do odliczenia podatku naliczonego. W naszym dzisiejszym artykule zastanowimy się, czy prawo do odliczenia VAT jest możliwe w sytuacji, gdy wydatek został sfinansowany otrzymaną przez podatnika dotacją.
Prawo do odliczenia VAT - regulacje ustawowe
Jak wynika z treści art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do odliczenia VAT, a więc do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
W konsekwencji prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.
Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia podatku naliczonego jest związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.
Przedstawiona wyżej zasada wyklucza możliwość dokonania odliczenia podatku naliczonego związanego z towarami i usługami, które nie są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, czyli w przypadku ich wykorzystywania do czynności zwolnionych od podatku oraz niepodlegających temu podatkowi.
Jednocześnie oceny, czy związek ten istnieje lub będzie istniał w przyszłości, należy dokonać w momencie realizowania zakupów zgodnie z zasadą niezwłocznego odliczenia podatku naliczonego. Zasada ta wyraża się tym, że podatnik, aby skorzystać z prawa do odliczenia podatku naliczonego, nie musi czekać, aż nabyty towar lub usługa zostaną odsprzedane bądź efektywnie wykorzystane na potrzeby działalności opodatkowanej.
Prawo do odliczenia VAT a zaistnienie przesłanek negatywnych
Prawo do odliczenia VAT istnieje pod warunkiem spełnienia przez podatnika zarówno przesłanek pozytywnych, wynikających z art. 86 ust. 1 ustawy, jak i niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Przepis ten określa listę wyjątków, które pozbawiają podatnika prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
Zgodnie z art. 88 ust. 3a ustawy nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy:
- sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi:
- wystawionymi przez podmiot nieistniejący,
- (uchylona),
- transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku;
- (uchylony);
- wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne:
- stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czynności,
- podają kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością,
- potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego – w części dotyczącej tych czynności,
- faktury, faktury korygujące wystawione przez nabywcę zgodnie z odrębnymi przepisami nie zostały zaakceptowane przez sprzedającego;
- (uchylony);
- wystawiono faktury, w których została wykazana kwota podatku w stosunku do czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze – w części dotyczącej tych czynności.
Natomiast na podstawie przepisu art. 88 ust. 4 ustawy obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się również do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96, z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 7.
Zgodnie z powyższą regulacją prawo do odliczenia VAT podatku dotyczy wyłącznie podatników, którzy są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni.
Prawo do odliczenia VAT od wydatków sfinansowanych dotacją
Jeżeli przeanalizujemy zarówno treść art. 86, jak i art. 88 ustawy o VAT, to okaże się, że żaden z tych przepisów nie odnosi się do kwestii źródła finansowania wydatku poniesionego przez podatnika podatku VAT.
W konsekwencji bez znaczenia w kontekście rozpatrywanego problemu jest to, skąd pochodzą środki w celu sfinansowania tych transakcji.
Takie stanowisko znajduje swoje potwierdzenie w treści interpretacji Dyrektora IS w Poznaniu z 2 czerwca 2015 roku (nr ILPP5/4512-1-44/15-5/PG), gdzie organ podatkowy wskazał, że podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT naliczonego z faktur wystawionych przez zarejestrowanych i czynnych podatników podatku VAT, które dokumentują nabycie towarów i usług sfinansowane z otrzymanej dotacji, o ile nie wystąpią przesłanki negatywne wskazane w art. 88 ust. 3a ustawy.
Kontynuując ten wątek, możemy zatem wskazać, że nie ma znaczenia, czy podatnik finansuje zakup z własnych środków, czy też pochodzących z dotacji lub subwencji.
Podobnie bez znaczenia jest także to, czy wydatek został pokryty w całości lub w części dotacją.
Należy bowiem zaznaczyć, że warunkiem odliczenia jest powstanie obowiązku podatkowego oraz otrzymanie faktury.
Zgodnie z art. 86 ust. 10 i ust. 10b ustawy o VAT prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego:
powstaje w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych lub importowanych przez podatnika towarów i usług powstał obowiązek podatkowy;
powstaje nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres, w którym podatnik otrzymał fakturę lub dokument celny.
W konsekwencji nawet brak zapłaty za usługę czy towar nie stanowi okoliczności wyłączającej prawo podatnika do odliczenia podatku naliczonego.
Brak zapłaty może skutkować w późniejszym okresie zastosowaniem ulgi na złe długi. W myśl art. 89b ust. 1 ustawy o VAT w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze dłużnik jest obowiązany do korekty odliczonej kwoty podatku wynikającej z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 90 dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.
Przechodząc do podsumowania, należy podkreślić, że wśród warunków określających prawo do odliczenia VAT naliczonego nie wymieniono sfinansowania wydatku z własnych środków podatnika. W konsekwencji nic nie stoi na przeszkodzie, aby podatnik odliczył VAT od wydatku sfinansowanego otrzymaną dotacją.
