Wsparcie pomostowe otrzymane ze środków europejskich jest dla przedsiębiorcy niewątpliwym przysporzeniem majątkowym. Warto jednak rozważyć, w jaki sposób taki przychód jest kwalifikowany pod względem prawa podatkowego i czy wydatki ponoszone z otrzymanych środków mogą stanowić koszt podatkowy w działalności gospodarczej.
Wsparcie pomostowe a przychód w podatku PIT
Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy PIT za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3, tj. pozarolniczej działalności gospodarczej, uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.
W myśl art. 14 ust. 2 pkt 2 ww. ustawy przychodem z działalności gospodarczej są również dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów, albo jako zwrot wydatków, z wyjątkiem gdy przychody te są związane z otrzymaniem, zakupem albo wytworzeniem we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których, zgodnie z art. 22a–22o, dokonuje się odpisów amortyzacyjnych.
Mając na uwadze brzmienie powyższego przepisu, należy stwierdzić, iż ustawodawca różnicuje skutki podatkowe otrzymanych dotacji i innych nieodpłatnych świadczeń w zależności od celu, na jaki zostały one przeznaczone, tj.:
- dotacje, subwencje, dopłaty i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane na cele inne niż nabycie lub wytworzenie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych – zaliczane są do przychodów z działalności gospodarczej,
- ww. świadczenia otrzymane na pokrycie kosztów albo jako zwrot wydatków poniesionych przez podatnika na zakup lub wytworzenie we własnym zakresie środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, od których dokonuje się odpisów amortyzacyjnych – nie stanowią przychodu z działalności gospodarczej.
Jak wskazaliśmy na wstępie, wsparcie pomostowe stanowi przychód podatkowy, który jednak nie generuje konieczności odprowadzenia podatku PIT, ponieważ korzysta ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 137 ustawy PIT.
W myśl przywołanego przepisu zwalnia się od podatku środki finansowe otrzymane przez uczestnika projektu jako pomoc udzieloną w ramach programu finansowanego z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 1, 2 i 4, pkt 5 lit. a i b i pkt 5a–5d Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych.
Zwolnienie to obejmuje m.in. środki pochodzące z funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności UE.
Jednocześnie wskazać trzeba, że regulacją powyższego przepisu objęte są wyłącznie środki finansowe (czyli środki pieniężne), które otrzymuje uczestnik projektu jako pomoc udzieloną w ramach programu finansowanego z udziałem środków europejskich.
Przez „uczestników projektu”, o których mowa w powołanym wyżej przepisie, należy natomiast rozumieć osoby, dla których faktycznie przeznaczona jest pomoc udzielona w ramach projektu. Ponadto użyte w powyższym przepisie pojęcie „z udziałem środków europejskich” oznacza współfinansowanie pomocy z tych środków.
W tym miejscu warto podkreślić, że ze zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 137 ustawy PIT nie mogą korzystać świadczenia inne niż finansowe, a zatem np. rzeczowe, nieodpłatne, mimo iż zostały otrzymane przez uczestnika projektu.
Jak wskazał WSA w Białymstoku w wyroku z 5 lipca 2018 roku, I SA/Bk 277/18:
„Stosownie do art. 21 ust. 1 pkt 137 updof, wolne od podatku dochodowego są środki finansowe otrzymane przez uczestnika projektu jako pomoc udzielona w ramach programu finansowanego z udziałem środków europejskich. Analiza powyższego przepisu prowadzi jednoznacznie do stwierdzenia, że wolne od opodatkowania są środki finansowe otrzymane przez uczestnika projektu, a zatem środki pieniężne. A contrario przyjąć zatem należy, że ze zwolnienia nie mogą korzystać świadczenia inne niż finansowe, a zatem np. rzeczowe, nieodpłatne, mimo iż zostały otrzymane przez uczestnika projektu”.
Wydatki sfinansowane przez przedsiębiorcę ze środków pomostowych
Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy PIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.
W związku z tym pojawia się pytanie, czy wydatki w ramach działalności gospodarczej sfinansowane zwolnioną od przychodu kwotą wsparcia pomostowego mogą być uznane za koszt podatkowy.
W tym przypadku należy sięgnąć do treści art. 23 ust. 1 pkt 56 ustawy PIT, który podaje, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków i kosztów bezpośrednio sfinansowanych z dochodów (przychodów), o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 29b, 46, 47a, 47d, 116, 122, 129, 136 i 137.
Zatem do wydatków pokrytych otrzymanym wsparciem finansowym i pomostowym, zwolnionym od opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 137, zastosowanie znajdzie ww. przepis art. 21 ust. 1 pkt 56.
W konsekwencji wydatki ponoszone przez podatnika, które zostały sfinansowane z otrzymanego wsparcia finansowego pomostowego, nie mogą w świetle art. 23 ust. 1 pkt 56 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych stanowić kosztów podatkowych. Podobne wnioski trzeba wyprowadzić, jeżeli chodzi o środki trwałe. Zgodnie bowiem z treścią art. 23 ust. 1 pkt 45 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych dokonywanych według zasad określonych w art. 22a–22o od tej części ich wartości, która odpowiada poniesionym wydatkom na nabycie lub wytworzenie we własnym zakresie tych środków lub wartości niematerialnych i prawnych, odliczonym od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym albo zwróconym podatnikowi w jakiejkolwiek formie.
Oznacza to, iż odpisy amortyzacyjne dokonywane od wartości początkowej środka trwałego zakupionego z otrzymanych na ten cel środków pomostowych nie mogą stanowić kosztów uzyskania przychodów prowadzonej działalności gospodarczej.
Przykład 1.
Przedsiębiorca otrzymał w ramach wsparcia pomostowego środki finansowe w kwocie 50 000 zł. Przeznaczył je na zakup środka trwałego o wartości 70 000 zł. Amortyzacji i odpisom amortyzacyjnym podlega jedynie wartość niesfinansowana pomocą, czyli kwota 20 000 zł.
Na zakończenie warto wskazać, iż przychody i koszty, których wysokość nie ma wpływu na podstawę opodatkowania i wysokość należnego podatku, a więc w części objętej zwolnieniem przedmiotowym, nie mogą być ujmowane w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.
Wynika to z treści pkt 13 „Objaśnień do podatkowej księgi przychodów i rozchodów”, w myśl którego „Kolumna 13. jest przeznaczona do wpisywania pozostałych kosztów (poza wymienionymi w kolumnach 10–12) z wyjątkiem kosztów, których zgodnie z art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów”.
Zgodnie z objaśnieniami do księgi jedynym miejscem, gdzie fakultatywnie można księgować dochody zwolnione z opodatkowania, jest kolumna 16. (uwagi), gdzie mogą być ujęte faktycznie otrzymane przez podatnika przychody. Poza nią ww. dochody oraz wydatki nie powinny być w księdze ewidencjonowane, jako niemające wpływu na ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy.
Podsumowując powyższe, należy zatem wskazać, że wsparcie pomostowe jest dla przedsiębiorcy neutralne podatkowo, ponieważ nie rozpoznaje on z tego tytułu przychodów podatkowych, jak również wydatki sfinansowanie wsparcie nie stanowią kosztu podatkowego.
