Zwolnienia z podatku rolnego – komu i kiedy przysługują?

Każdy posiadacz gruntów rolnych jest zobowiązany co roku do zapłaty podatku rolnego. Podatek ten liczony jest w oparciu o średnią cenę skupu żyta za okres 11 kwartałów poprzedzających kwartał poprzedzający zeszły rok w odniesieniu do powierzchni gruntów, ustalaną co roku przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Czy jednak każda osoba posiadająca grunty rolne jest zobowiązana do zapłaty podatku? Sprawdź, jakie obowiązują zwolnienia z podatku rolnego i komu przysługują!

Czym jest podatek rolny?

Podatek rolny jest formą daniny płaconej do budżetu państwa z tytułu posiadanych użytków rolnych. Zgodnie z art. 1 ustawy o podatku rolnym opodatkowaniu tym podatkiem podlegają: „grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza”. W odniesieniu do powyższego, obowiązek zapłaty podatku rolnego spoczywa na właścicielach gruntów, które zgodnie z klasyfikacją stanowią użytki rolne, w tym także gospodarstwo rolne wchodzące w skład tych gruntów, o łącznej powierzchni przekraczającej 1 ha lub 1 ha przeliczeniowy.

Działalność rolnicza podlegająca opodatkowaniu podatkiem rolnym została w ustawie określona jako działalność zajmująca się produkcją roślinną lub zwierzęcą, w tym m.in. produkcją:

• roślin ozdobnych,

• ptactwa i owadów użytkowych,

• zwierzęcą typu przemysłowego fermowego,

• materiału siewnego,

• materiału szkółkarskiego,

• sadownictwa,

• materiału hodowlanego oraz reprodukcyjnego,

• warzywniczą,

• grzybów uprawnych oraz chowem i hodowlą ryb, a także hodowlą i produkcją materiału zarodowego zwierząt.

W odniesieniu do wskazanych powyżej właścicieli gruntów rolnych, ustawodawca przewidział także możliwość zwolnienia z podatku rolnego po spełnieniu warunków przewidzianych w ustawie o podatku rolnym, a także możliwość skorzystania z ulg w tym zakresie.

Podatek rolny – w jaki sposób wyliczyć?

Wysokość zobowiązania podatkowego z tytułu podatku rolnego jest wyliczana w oparciu o charakter użytków rolnych, ich całkowitą powierzchnię oraz obowiązujące stawki. Zgodnie z obowiązującymi przepisami stawki obliczeniowe są ustalane na podstawie publikowanych co roku średnich cen skupu żyta, przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za 11 kwartałów przed kwartałem, który poprzedza rok podatkowy. W 2018 r. wynosi odpowiednio 52,49 zł za 1 dt. W oparciu o wskazaną powyżej wartość dokonano przeliczenia stawki podatku rolnego dla gruntów gospodarstw rolnych, która w 2018 r. wynosi 131,23 zł (równowartość 2,5 q pomnożonego przez 52,49) od 1 ha przeliczeniowego ich powierzchni. Natomiast w przypadku gruntów rolnych niestanowiących gospodarstw rolnych stawka podatku rolnego wynosi odpowiednio 262,45 zł (równowartość 5 q pomnożonego przez 52,49) na 1 ha.

Wyliczając wysokość podatku, należy dodatkowo zastosować wskazane w art. 4 ust. 5 ustawy o podatku rolnym odpowiednie przeliczniki powierzchni:

Przykład 1.

Pani Iwona posiada gospodarstwo rolne I klasy, które ma 150 hektarów. Rada gminy zaliczyła grunt do III okręgu. Jaką kwotę podatku powinna zapłacić pani Iwona w 2018 r.?

1. Po pierwsze konieczne będzie ustalenie wartości hektara przeliczeniowego: 150 ha x 1,65 = 247,50

2. Po drugie należy pomnożyć odpowiednią stawkę podatku, która w przypadku pani Iwony wynosi 131,23, przez hektar przeliczeniowy i finalnie obliczyć podatek rolny: 131,23 x 247,50 = 32 478,19 zł

W 2018 r. pani Iwona zapłaci podatek rolny w wysokości 32 478,19 zł.

Podatnicy podatku rolnego zobowiązani są do zapłaty zobowiązania podatkowego odpowiednio w 4 ratach: do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada danego roku podatkowego, za który podatek jest należny. Jeśli podatek rolny za dany rok nie przekracza kwoty 100 zł, wówczas obowiązek zapłaty przypada w terminie płatności pierwszej raty, czyli do 15 marca.

Przykład 2.

Pan Marek w 2018 r. z tytułu posiadanych gruntów rolnych ma do zapłacenia podatek w wysokości 12 000 zł. W jakim terminie powinien dokonać jego zapłaty?

W przypadku, gdy wartość wyliczonego podatku rolnego przekracza kwotę 100 zł, zapłaty należy dokonać w czterech ratach (12 000 zł / 4 raty = 3000 zł), co oznacza, że pan Marek powinien zapłacić podatek rolny odpowiednio: do 15 marca, 15 maja, 15 września i 15 listopada 2018 r. każdorazowo w wysokości 3000 zł.

Powyższe wyliczenia zostały dokonane celem przedstawienia sposobu wyliczania zobowiązania podatkowego z tytułu podatku rolnego. Co do zasady faktyczna wysokość podatku rolnego do zapłaty jest wyliczana przez urząd gminy po złożeniu odpowiedniego druku. Wówczas na podstawie wydanej decyzji przez urząd, kwota podatku rolnego do zapłaty jest regulowana przez podatnika. Ponadto urząd gminy może obniżyć średnią cenę skupu żyta, którą przyjmuje do obliczenia podatku rolnego do zapłaty.

Zwolnienia z podatku rolnego ze względu na rodzaj gruntu

Zgodnie z art. 12 ustawy o podatku rolnym istnieje również możliwość skorzystania ze zwolnienia z podatku rolnego. Ustawa przewiduje zwolnienie ze względu na rodzaj gruntu i ze względu na to, kto jest jego właścicielem. W ramach zwolnienia dotyczącego charakteru posiadanych gruntów lub prowadzonej na ich powierzchni działalności rolniczej, zwolnieniu na podstawie złożonego przez podatnika wniosku podlegają:

1. Grunty orne, łąki i pastwiska objęte melioracją – w roku, w którym uprawy zostały zniszczone wskutek robót drenarskich;

2. Grunty przeznaczone na utworzenie nowego gospodarstwa rolnego lub powiększenie już istniejącego do powierzchni nieprzekraczającej 100 ha:

• będące przedmiotem prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego, nabyte w drodze umowy sprzedaży,

• będące przedmiotem umowy o oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste,

• wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, objęte w trwałe zagospodarowanie;

Kolejno w ramach zwolnienia dotyczącego charakteru posiadanych gruntów lub prowadzonej na ich powierzchni działalności rolniczej, zwolnieniu na podstawie decyzji z urzędu, podlegają:

1. Użytki rolne klasy V, VI i VIz oraz grunty zadrzewione i zakrzewione ustanowione na użytkach rolnych;

2. Grunty położone w pasie drogi granicznej;

3. Użytki ekologiczne;

4. Grunty zajęte przez zbiorniki wody służące do zaopatrzenia ludności w wodę;

5. Grunty pod wałami przeciwpowodziowymi i grunty położone w międzywałach;

6. Grunty wpisane do rejestru zabytków, pod warunkiem ich zagospodarowania i utrzymania zgodnie z przepisami o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami;

7. Grunty stanowiące działki przyzagrodowe członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, którzy:

• osiągnęli wiek emerytalny,

• są inwalidami zaliczonymi do I albo II grupy,

• są niepełnosprawnymi o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,

• są osobami całkowicie niezdolnymi do pracy w gospodarstwie rolnym albo niezdolnymi do samodzielnej egzystencji;

Zgodnie z powyższym zarówno charakter gruntów, ich wielkość, jak i lokalizacja mogą mieć wpływ nie tylko na wysokość podatku rolnego, lecz także na zwolnienie z jego zapłaty. Klasyfikacji gruntów rolnych dokonuje odpowiednio urząd gminy. W przypadku gruntów rolnych przeznaczonych na utworzenie nowego gospodarstwa rolnego lub powiększenie już istniejącego do powierzchni nieprzekraczającej 100 ha, okres stosowanego zwolnienia wynosi 5 lat, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym na podstawie umowy dokonano sprzedaży gruntu lub prawa wieczystego użytkowania, ustanowiono prawo wieczystego użytkowania gruntów lub objęto grunty w trwałe zagospodarowanie w drodze umowy.

Zwolnienia z podatku rolnego – podmiotowe

Co do zasady, odnosząc się do zwolnienia z podatku rolnego, pod uwagę należy wziąć nie tylko charakter samego gruntu, lecz także podmiot będący jego właścicielem. Zgodnie bowiem z art. 12 ust. 2 zwolnienia z podatku rolnego obowiązują:

• wobec uczelni,

• publiczne i niepubliczne jednostki organizacyjne objęte systemem oświaty oraz prowadzące je organy,

• instytuty naukowe i pomocnicze jednostki naukowe Polskiej Akademii Nauk,

• prowadzących zakłady pracy chronionej lub zakłady aktywności zawodowej,

• instytuty badawcze, w tym także przedsiębiorców o statusie centrum badawczo-rozwojowego,

• Krajowy Zasób Nieruchomości.

Wskazane powyżej podmioty mogą stosować zwolnienia z podatku rolnego w odniesieniu do gruntów służących celom statutowym, związanych z prowadzoną działalnością m.in. oświatową, naukowo-techniczną czy badawczo-rozwojową.

Podatek rolny a ulga inwestycyjna

Oprócz dostępnych zwolnień z podatku rolnego, zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy, podatnikom podatku rolnego przysługuje także ulga inwestycyjna. Jeśli podatnik nie może skorzystać ze zwolnienia z podatku rolnego na zasadach opisanych powyżej, ale poniósł w danym roku koszty związane z inwestycją, wówczas będzie mógł skorzystać z ulgi inwestycyjnej. Co do zasady zostaje ona udzielona w związku z poniesionymi w danym roku wydatkami na:

1. Budowę lub modernizację budynków inwentarskich służących do chowu, hodowli i utrzymywania zwierząt gospodarskich oraz obiektów służących ochronie środowiska;

2. Zakup i zainstalowanie: deszczowni, urządzeń melioracyjnych i urządzeń zaopatrzenia gospodarstwa w wodę oraz urządzeń do wykorzystywania na cele produkcyjne naturalnych źródeł energii (wiatru, biogazu, słońca, spadku wód).

Ulga inwestycyjna upoważnia podatnika podatku rolnego do możliwości odliczenia 25% wydatków poniesionych na inwestycje wskazane powyżej w obrębie posiadanych i objętych podatkiem rolnym gruntów. Warunkiem odliczenia ulgi jest zakończenie danej inwestycji oraz odpowiednie udokumentowanie poniesionych wydatków, w postaci przedłożonych faktur lub rachunków.

Wysokość ulgi nie jest określana indywidualnie przez podatnika podatku rolnego, lecz następuje na podstawie decyzji z urzędu po odpowiednim udokumentowaniu i przedłożeniu poniesionych wydatków na inwestycję. Wówczas w otrzymanej decyzji o wysokości podatku rolnego na dany rok jest wskazana również wysokość otrzymanej ulgi.

Pomniejszenia i zapłaty faktycznej wartości podatku rolnego podatnik dokonuje z uwzględnieniem różnicy wskazanych w decyzji kwot. W przypadku sprzedaży obiektów składających się na inwestycję, z których tytułu podatnik otrzymał ulgę lub przeznaczenia ich na inne cele, prawo do ulgi zostaje utracone.

Oprócz ulgi inwestycyjnej można wyróżnić także ulgę dla gruntów położonych na terenach podgórskich i górski, która zgodnie z art. 13b ustawy o podatku rolnym została obniżona odpowiednio o 30% dla gruntów klas I, II, IIIa, III i IIIb oraz o 60% dla gruntów klas IVa, IV i IVb.

Ponadto w odniesieniu do:

• gruntów przeznaczonych na utworzenie nowego gospodarstwa rolnego lub powiększenie już istniejącego do powierzchni nieprzekraczającej 100 ha: będących przedmiotem prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego, nabytych w drodze umowy sprzedaży lub przedmiotem umowy o oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste lub wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, objętych w trwałe zagospodarowanie;

• gruntów gospodarstw rolnych powstałych z zagospodarowania nieużytków – na okres 5 lat, licząc od roku następnego po zakończeniu zagospodarowania;

• gruntów gospodarstw rolnych otrzymanych w drodze wymiany lub scalenia – na 1 rok następujący po roku, w którym dokonano wymiany lub scalenia gruntów;

odpowiednio po upływie 5 lat od stosowania zwolnienia z tytułu rodzaju i charakteru gruntu, można kolejno skorzystać z ulgi w pierwszym roku w wysokości 75% i w drugim roku w wysokości 50% wyliczonego zobowiązania podatkowego.

Podsumowując, wszyscy podatnicy posiadający użytki rolne są zobowiązani co roku do zapłaty podatku rolnego. W niektórych przypadkach istnieje możliwość zastosowania zwolnienia z podatku rolnego, z tytułu charakteru gruntu, jego umiejscowienia lub z uwagi na status podatnika. Ponadto podatnik dokonujący w zakresie prowadzonej działalności rolniczej inwestycji, może skorzystać z ulgi inwestycyjnej.