0 0
dni
0 0
godz
0 0
min
0 0
sek

Aktywa i pasywa - definicja i rodzaje

Nasz ekspert:
Artykuły autora

Wielkość tekstu:

Każde przedsiębiorstwo, które rozlicza się w ramach pełnej księgowości, jest zobowiązane, aby przygotować raz w roku bilans. Poprzez bilans należy rozumieć zestawienie aktywów i pasywów. Co należy rozumieć przez pasywa i aktywa? W artykule przedstawiamy definicję i ich rodzaje!

Aktywa i pasywa bilansu - definicja

Aktywa i pasywa w bilansie to pojęcia, które są szczególnie ważne dla wszystkich firm prowadzących pełną księgowość. Wynika to z tego, że obowiązkiem wszystkich takich podmiotów jest sporządzanie sprawozdania finansowego. Z kolei jednym z najważniejszych elementów tego sprawozdania jest bilans

Dokładne definicje aktywów i pasywów znajdują się w Ustawie o rachunkowości. W artykule 3 tego aktu prawnego czytamy, że aktywa to "kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych". 

Przykładem aktywów mogą być urządzenia należące do firmy wykorzystywane do prowadzenia działalności gospodarczej, pieniądze zainwestowane do rozpoczęcia działalności, należności pobierane przez firmę z tytułu sprzedanych towarów bądź usług i wiele, wiele innych. 

Z kolei pasywa to źródło pochodzenia środków gospodarczych. Pod tym pojęciem rozumiemy źródła finansowania, dzięki którym można było zaopatrzyć firmę w aktywa. Dzięki analizie pasywów możemy zweryfikować, jak sfinansowano aktywa. Zgodnie z obowiązującym prawem, pasywa przedstawia się w zgodzie ze stopniem wymagalności. Do podstawowych przykładów pasywów zaliczamy akcje, udziały, kapitał zakładowy, zobowiązania finansowe zaciągnięte przez firmę.

Rodzaje aktywów

Podział aktywów na poszczególne rodzaje znajduje się w Ustawie o rachunkowości. Klasyfikowane są one według sposobu ich ewentualnego upłynnienia w gotówkę. W bilansie można wyróżnić aktywa trwałe, których wymiana na gotówkę w krótkim czasie jest niemożliwa oraz aktywa obrotowe, których upłynnienie jest zdecydowanie prostsze.

Aktywa trwałe

Jak czytamy w ustawie, aktywa trwałe to zasoby, które należą do firmy przez minimum 12 miesięcy od dnia bilansowego. Wyróżniają się niskim stopniem upłynnienia. Dzieli się je na wartości niematerialne i prawne, koszty zakończenia prac rozwojowych, wartość firmy, inne wartości niematerialne i prawne oraz zaliczki na wartości niematerialne i prawne. 

Za wartości niematerialne i prawne uznaje się autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje i koncesje, prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych oraz know-how.

Kolejnym elementem są rzeczowe aktywa trwałe. Są to to aktywa trwałe, które mają przewidywany okres ekonomicznej użyteczności wynoszący dłużej niż rok. Powinny być kompletne i w pełni zdatne do eksploatacji. Na środki trwałe składają się grunty, budynki, lokale, prawa do lokali i obiekty inżynierii wodnej i lądowej, urządzenia techniczne i maszyny, środki transportu oraz inne środki trwałe. 

Wśród aktywów trwałych rozróżnia się także długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

Aktywa obrotowe

Drugą kategorią aktywów są aktywa obrotowe. W przypadku, gdy chodzi o:

  • aktywa rzeczowe - muszą być przeznaczone do zużycia bądź sprzedaży w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego; aktywami rzeczowymi obrotowymi są materiały nabyte w celu zużycia ich na własne potrzeby i zdatne do sprzedaży w stanie nieprzetworzonym. Obejmują one m.in.:
    • nieruchomości w tym wszelkiego rodzaju grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu),
    • budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej (w tym spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego i spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego),
    • urządzenia techniczne i maszyny, środki transportu,
    • oraz inne rzeczy tj. narzędzia, przyrządy, ruchomości, wyposażenie, inwentarz żywy.
  • aktywa finansowe - muszą być płatne i wymagalne bądź nadające się do zbycia w okresie 12 miesięcy od dnia bilansowego bądź daty ich złożenia, wystawienia lub nabycia. Z uwagi na kryterium czasu, aktyw finansowe dzieli się na:
    • długoterminowe,
    • krótkoterminowe.
  • należności krótkoterminowe - są to zazwyczaj należności za realizację dostaw bądź usług, które są wymagalne w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego. Dzielą się one na m.in.:
    • należności krótkoterminowe od jednostek powiązanych oraz
    • należności krótkoterminowe od jednostek pozostałych.
  • rozliczenia międzynarodowe - muszą trwać nie dłużej niż 12 miesięcy od dnia bilansowego. 

Co to są pasywa? Rodzaje pasywów

Pasywa informują nas, jakie jest źródło finansowania aktywów. Dzięki tym informacjom wiemy, z jakich źródeł dany podmiot gospodarczy pozyskał środki finansowe na zaopatrzenie się w aktywa. Pasywa dzielimy przede wszystkim na kapitał własny oraz zobowiązania i rezerwy na zobowiązania.

Kapitał własny

Kapitał własny dzieli się na:

  • kapitał podstawowy, czyli zakładowy - najważniejszy kapitał własny. Jego wysokość powinna być określona w umowie spółki oraz wyszczególniona w rejestrze; jest to wkład właścicieli poczyniony w majątek danego podmiotu gospodarczego;

  • kapitał zapasowy - powstaje na dwa sposoby - w wyniku nadwyżki ceny nad wartością nominalną akcji bądź już w trakcie funkcjonowania spółki, gdy zwiększa się kapitał zapasowy co roku za pomocą zatrzymywanego przez spółkę częściowo zysku netto,

  • kapitał z aktualizacji wyceny - do jego utworzenia dochodzi w momencie, gdy następuje przeszacowanie środków trwałych oraz inwestycji długoterminowych,

  • pozostałe kapitały, rezerwowe - tworzą je spółki akcyjne, aby pokryć straty bądź zobowiązania finansowe wobec innych podmiotów gospodarczych.

Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

Do kategorii zobowiązań i rezerw na zobowiązania zalicza się ten kapitał, którego udzielono przedsiębiorstwu na wskazany czas. Po jego upływie musi on być zwrócony. Przykładem tego typu kapitału jest kredyt, obligacja bądź pożyczka.

Korzystanie z tego typu kapitału wiąże się z koniecznością uiszczenia określonych opłat. Do momentu, gdy kapitał nie zostanie zwrócony kredytodawcy, zalicza się go do grona zobowiązań. Zobowiązania dzielimy na długoterminowe oraz krótkoterminowe.

Artykuły
Brak wyników.
Więcej artykułów
Wzory
Brak wyników.
Więcej wzorów